Apple và Facebook chẳng cần phải che đậy thực tế rằng họ không phải những người bạn thân thiết.
Ngay cả khi đối địch, hai tập đoàn công nghệ khổng lồ của Mỹ này cũng không ít lần dẹp bỏ sự thân thiện và phép lịch sự trong những phát ngôn trước công chúng, hay những chiến dịch quảng cáo nhắm vào đối thủ.
Đây rõ ràng là một tình huống khó xử đối với cả hai, xét tới việc họ cần nhau tới mức nào.
Ví dụ, Facebook thực sự cần hệ sinh thái iPhone, khi 98% người dùng MXH này tương tác với nhau trên nền tảng di động. Đành rằng con số 98% kể trên có một phần đóng góp không nhỏ từ hệ sinh thái Android, nhưng chí ít tại Mỹ, iPhone vẫn là nền tảng quan trọng nhất đối với Facebook.
Ở chiều hướng ngược lại, Facebook cũng vô cùng quan trọng với iPhone. Nếu bất ngờ một ngày, một trong những ứng dụng được sử dụng với tần suất cao nhất, được nhiều người sử dụng nhất trên iPhone biến mất, đó sẽ là điều rất tồi tệ đối với Apple.
Lý do là vì bất chấp việc người ta cứ than phiền vì những điều Facebook còn yếu kém, hàng tỷ người trên thế giới vẫn không thể rời khỏi nền tảng mạng xã hội này được. Không dùng được Facebook trên iPhone, dám khẳng định sẽ có người từ bỏ chiếc máy của Apple để chọn thiết bị khác cho họ vào MXH.
1 năm trở lại đây, Apple và Facebook không ít lần hục hặc với nhau. Lấy ví dụ có lần Facebook mua hẳn một trang báo chỉ để đăng quảng cáo, phản đối chính sách của Apple trên phiên bản iOS mới lúc bấy giờ, đòi hỏi các nhà phát triển phải cung cấp cho người dùng lựa chọn cho phép theo dõi họ qua các ứng dụng và trang web khác nhau.
Facebook làm vậy âu cũng là lẽ dễ hiểu, vì tuyệt đại đa số lượng doanh thu họ kiếm về hàng năm nhờ quảng cáo đều dựa trên lượng dữ liệu khổng lồ và chi tiết, lấy được từ lịch sử dùng internet của mọi người.
Gần đây, Apple lại trở thành tập đoàn bị chỉ trích khi tuyên bố những phiên bản iOS mới sẽ có tính năng nhận diện những hình ảnh có thể chứa nội dung lạm dụng trẻ em được đồng bộ hóa lên iCloud. Facebook như bắt được vàng, khi họ tìm được một lý do để tiếp tục công kích Apple về mặt quyền riêng tư. CEO của WhatsApp (Facebook sở hữu) vừa lên tiếng cho rằng quyết định kể trên “mô tả một xã hội nơi con người liên tục bị theo dõi” và rằng đó là định hướng sai hoàn toàn.
Rất khó để làm nhưng hãy tạm thời bỏ qua một thực tế, rằng Facebook được rất nhiều người coi là tập đoàn công nghệ tồi tệ nhất xét theo tiêu chí quyền riêng tư của người dùng, giữa thời điểm ngành công nghệ không thể từ bỏ việc thương mại hóa dữ liệu cá nhân của chúng ta để làm lợi cho họ. Và như đã nói, một tập đoàn luôn lên tiếng nói họ bảo vệ bằng mọi giá quyền riêng tư của người dùng như Apple rất hiếm khi để hở sườn, tạo ra cơ hội công kích như thế này.
Mới đây nhất, Tim Cook đã có phản hồi đáp trả Facebook trong một cuộc phỏng vấn với tờ The Australian Financial Review: “Công nghệ không tốt, cũng chẳng xấu. Nó luôn là một thứ trung lập.
Quyền quyết định một công nghệ là tốt hay xấu nằm hết trong tay những người sáng tạo ra nó, và người dùng, để xác định xem họ muốn sử dụng công nghệ ấy vào mục đích nào. Không xác định được mục đích, thì công nghệ có thể trở nên xa cách với người dùng.
Trong tình huống ấy, quyền riêng tư sẽ trở thành con tốt thí bị hy sinh. Ngay bây giờ những thuyết âm mưu và những phát ngôn gây thù hận đã bắt đầu che lấp tất cả những thứ khác. Công nghệ sẽ chỉ có ích nếu nó được mọi người tin tưởng.”
Câu cuối cùng trong tuyên bố của CEO Apple thực sự là rất quan trọng. Đấy chính là những gì đang xảy ra với Facebook thời gian qua, và cũng là cách giải thích ngắn gọn dễ hiểu nhất cho việc ngày càng có nhiều người quay lưng lại với Facebook. Để hiểu theo cách đơn giản nhất, Facebook đã và đang tập trung tạo ra những dịch vụ và tính năng không màng tới tác động của chúng đối với quyền riêng tư của người dùng. Không thể phủ nhận điều đó.
Gần đây nhất, Facebook còn đòi tìm ra cách để khai thác và phân tích dữ liệu mã hóa để quảng cáo định hướng tới người dùng WhatsApp, thứ mà đến giờ họ vẫn chưa thành công.
Thậm chí Facebook cũng cố gắng bào chữa cho việc theo dõi người dùng, cố gắng thay đổi góc nhìn của người dùng bằng cách cho rằng tính năng ấy đảm bảo một internet mở và tự do, cũng như là thứ quan trọng đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Điều đó đúng hay sai, thì nó vẫn chứng minh được câu nói ở trên của Tim Cook: “Quyền riêng tư sẽ trở thành con tốt thí để bị hy sinh.” Nếu mô hình kinh doanh phụ thuộc hoàn toàn vào việc thu thập và thương mại hóa càng nhiều dữ liệu cá nhân càng tốt, thì cũng gần như chẳng thể bảo vệ quyền riêng tư của người dùng.
Nói vậy không đồng nghĩa với việc Apple cũng không nằm trong tầm ngắm của công chúng, với những chỉ trích nhắm vào kế hoạch “quét” ảnh của người dùng trên iCloud để tìm nội dung lạm dụng trẻ em. Trong nhiều năm qua, Apple đã cố gắng biến họ trở thành một đầu tàu của phong trào bảo vệ quyền riêng tư của người dùng công nghệ, nhưng quyết định mới nhất của Apple dường như đi ngược lại định hướng đó.
Thế là Apple làm điều mà đơn vị nào cũng nên làm, chuyển hướng dư luận quay về công kích tập đoàn vi phạm quyền riêng tư tồi tệ nhất: Facebook. Dĩ nhiên lý do mà Tim Cook đưa ra vô cùng hợp lý, dựa trên lòng tin của mỗi người dùng. Đôi khi dường như Facebook hơi ảo tưởng về vị thế của nó trên toàn thế giới, và quên đi, hay cố tình lờ đi, cách nhìn của mỗi người dùng đối với MXH lớn nhất hành tinh.
Hiện tại, Apple vẫn còn được mọi người tin tưởng, còn Facebook thì đang dần cạn kiệt lòng tin từ cộng đồng. Nhưng khi tính năng quét iCloud của người dùng để tìm những nội dung mà Apple cho là lạm dụng trẻ em ra mắt chính thức, thì liệu lòng tin đó có bị lung lay không, chỉ thời gian mới trả lời được.
