Biến ký ức đau thương thành hành động
Ngày 30.11.2025, tại thành phố Mönchengladbach, Liên Hội Người Việt Tỵ Nạn tại CHLB Đức đã tổ chức một buổi sinh hoạt đặc biệt nhân 50 Năm Quốc Nạn 1975–2025. Thay vì chỉ thắp hương, đọc diễn văn và rơi nước mắt, ban tổ chức chọn một con đường khác: mời nữ đạo diễn Jenny Thái đến trình chiếu bộ phim “Sổ Sinh Tử” – một tác phẩm dựng lại những gì đã xảy ra với dân tộc Việt Nam sau biến cố 30 tháng 4. Trong hội trường nhỏ, giữa lá cờ vàng và những tấm pano về nhân quyền, ký ức của một nửa thế kỷ đau thương được gọi dậy, không phải để oán hờn, mà để biến thành sức mạnh lên tiếng cho những người vẫn còn đang bị trói buộc trong bóng tối nhà tù cộng sản.
“Sổ Sinh Tử”: những trang đời bị xé nát sau 1975
Bộ phim phơi bày chuỗi bi kịch mà người dân miền Nam phải gánh chịu sau ngày mất nước: những trại “cải tạo” nơi hàng trăm ngàn quân nhân Việt Nam Cộng Hòa bị nhốt không qua xét xử, lao động khổ sai cho đến kiệt sức; những vùng Kinh Tế Mới hoang vu, nơi cả gia đình bị đẩy đi như tù nhân không bản án, sống giữa rừng sâu thiếu ăn, thiếu thuốc, thiếu tương lai; và những con thuyền mong manh đẩy người vượt biển vào tay hải tặc, cướp bóc, hãm hiếp, giết chóc không ghê tay. Mỗi khuôn hình là một vết cắt vào trí nhớ tập thể. Không khí hội trường nhiều lúc lặng đến nghẹn thở, chỉ còn tiếng sụt sùi. Những nỗi đau tưởng đã chôn sâu mấy chục năm bỗng trồi lên, rõ ràng như mới hôm qua.
Làm phim giữa đe dọa và sứ mạng nói thật
Trong phần trao đổi sau phim, đạo diễn Jenny Thái cùng anh Lê Ngọc và bác sĩ Lê Trần đã chia sẻ những khoảnh khắc thiêng liêng lẫn hiểm nguy khi thực hiện “Sổ Sinh Tử”. Từng cuộc phỏng vấn nhân chứng, từng chuyến trở về quê hương thu thập tư liệu đều phải đi kèm nỗi lo bị theo dõi, bị sách nhiễu. Họ kể lại những đe dọa bạo lực từ phía nhà cầm quyền cộng sản nhắm vào ê-kíp sản xuất chỉ vì dám nhắc lại sự thật mà chế độ muốn chôn vùi. Nhưng chính những áp lực ấy lại là bằng chứng rõ nhất rằng bộ phim đã chạm vào nỗi sợ sâu kín của nhà cầm quyền: nỗi sợ lịch sử được kể lại bằng tiếng nói của nạn nhân chứ không phải bằng tuyên truyền của kẻ thắng trận.
Chống áp chế xuyên quốc gia – quyền tự vệ của người tỵ nạn
Nhân dịp này, Ban Chấp Hành Liên Hội Người Việt Tỵ Nạn cũng báo cáo với đồng hương về buổi họp Bàn Tròn tại Bộ Nội Vụ Liên Bang Đức liên quan đến tình trạng Áp Chế Xuyên Quốc Gia. Không ít người Việt tỵ nạn và con cháu họ, dù sống ở châu Âu đã nhiều năm, vẫn bị công an và các cơ quan ngoại giao của Hà Nội tìm cách đe dọa, gài bẫy, gây áp lực lên thân nhân trong nước. Tại hội trường Mönchengladbach, BCH Liên Hội đã trình bày những hướng dẫn cụ thể để đồng bào tại Đức biết cách bảo vệ mình: phải báo cáo ngay cho cảnh sát và cơ quan an ninh Đức khi bị đe dọa, không để mình trở thành nạn nhân im lặng của một nhà nước muốn vươn tay đàn áp công dân ngay cả ngoài biên giới. Đó không chỉ là quyền, mà còn là nghĩa vụ của người đang sống trong một quốc gia pháp trị.
Từ nước mắt đến hành động: viết cho Tù Nhân Lương Tâm
Nhưng buổi sinh hoạt không dừng lại ở nỗi đau của quá khứ. BCH Liên Hội đã kêu gọi đồng bào biến những giọt nước mắt thương xót hôm nay thành hành động cụ thể cho những Người Yêu Nước đang bị giam cầm vì bảo vệ môi sinh, đứng bên cạnh dân oan, đòi quyền sống cho đồng bào. Ngay tại hội trường, mọi người được mời tham gia chiến dịch viết thiệp gửi cho các Tù Nhân Lương Tâm: mỗi tấm postcard mang tên, hình ảnh và địa chỉ trại giam của một người đang bị cầm tù – từ Lê Đình Lượng, Trịnh Bá Phương đến các nhà hoạt động khác. Khi cầm những tấm thiệp khổ lớn trên tay, nhiều người xúc động nói: “Chúng tôi muốn họ biết rằng thế giới không quên họ, và rằng họ không cô đơn trong bóng tối ngục tù”. Cả hội trường cùng chụp tấm hình chung bên cạnh những bức ảnh tù nhân lương tâm, như một lời hứa thầm lặng gửi về quê nhà.
50 năm Quốc Nạn: trách nhiệm của người còn được tự do
Buổi tối ở Mönchengladbach khép lại bằng ánh nhìn trầm ngâm của những mái đầu đã bạc xen lẫn những khuôn mặt trẻ. Năm mươi năm sau Quốc Nạn 1975, người Việt tỵ nạn tại Đức vẫn chưa cho phép mình được quyền quên. “Sổ Sinh Tử” nhắc chúng ta rằng tự do hôm nay được xây trên máu, trên nước mắt, trên những thân phận bị xóa tên khỏi cuộc đời. Còn chiến dịch viết thiệp cho Tù Nhân Lương Tâm nhắc chúng ta rằng lịch sử ấy chưa hề khép lại: vẫn còn biết bao người trên đất nước Việt Nam đang tiếp tục nối gót tiền nhân, trả giá cho quyền được nói thật. Biến ký ức đau thương thành hành động không phải là khẩu hiệu, mà là con đường duy nhất để những đau đớn của một dân tộc không bị lãng phí. Trong những ngày đầu Mùa Vọng, giữa trời Âu lạnh giá, những tấm bưu thiếp gửi về các trại giam Việt Nam giống như những ngọn nến nhỏ. Chúng không đủ xua tan bóng tối ngay lập tức, nhưng đủ để nhắc rằng người Việt tự do vẫn đang thức, vẫn còn biết xót xa, và vẫn còn dám lên tiếng cho những ai bị tước đoạt tiếng nói của chính mình.
