Hôm thứ Năm, 23 tháng Giêng, Mexico không cho phép một phi cơ quân sự Hoa Kỳ hạ cánh, tạm thời làm cho kế hoạch đưa dân nhập cư bị trục xuất vào lănh thổ Mexico do chính quyền Trump đề ra bị tŕ hoản, theo hai viên chức ở Bộ Quốc pḥng Hoa Kỳ và một nguồn tin thứ ba thông thạo t́nh h́nh mà
NBC News cho trích dẫn.
Hai chiếc phi cơ C-17 thuộc Không Lực Hoa Kỳ khởi hành đi Guatemala, mỗi chiếc chở khoảng 80 người, lên đường chở di dân bị trục xuất rời khỏi Hoa Kỳ trong đêm thứ Năm, theo các nguồn tin trên cho biết. Lịch tŕnh của chuyến bay thứ ba là khởi hành đến Mexico nhưng vẫn chưa có cất cánh.
Chưa rơ lư do v́ sao Mexico lại ngăn chặn chuyến bay, nhưng sự căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Mexico, vốn là hai quốc gia láng giềng và đồng minh trong suốt nhiều năm qua, không ngừng gia tăng từ lúc Tổng thống Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử hồi tháng Mười Một năm ngoái. Trump từng đe dọa sẽ đánh 25% thuế lên toàn bộ các mặt hàng nhập cảng từ Mexico nhằm trả đũa cho t́nh trạng vượt biên bất hợp pháp giữa hai quốc gia. Nhưng cho đến nay Trump vẫn chưa cho thực thi các biện pháp này.
Cảnh sát di trú ICE xét người một di dân Honduras trước chuyến bay trục xuất về San Pedro Sula, Honduras ngày 28 tháng 2/2013 ở Mesa, Arizona. (Ảnh minh họa: John Moore/Getty Images)
Một viên chức ở Ṭa Bạch Ốc cho biết trong một tin nhắn rằng,
"Vấn đề liên quan đến chuyến bay là một trục trặc về hành chính và đă được giải quyết tức th́".
Sau khi
NBC News cho đăng bản tin về chuyến bay khởi hành đi Mexico bị chặn lại, phát ngôn viên báo chí Ṭa Bạch Ốc Karoline Leavitt viết trên Twitter rằng,
"Một kỷ lục diễn ra vào hôm qua, Mexico chấp nhận 4 chuyến bay trục xuất di dân chỉ trong 1 ngày!"
Tuy nhiên, viên chức Ṭa Bạch Ốc này không nói rơ đó là chuyến bay quân sự, thương mại hay tư nhân.
Chính quyền Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cho biết họ phản đối Trump trong việc cho
"đơn phương hành động nhằm thực hiện các quy định giảm bớt làn sóng nhập cư", trong đó có cả việc khởi động lại chính sách
"ở lại Mexico", với tên chính thức là
"Biện Pháp Bảo Vệ Di Dân" trong chính quyền Trump đầu tiên, buộc di dân phải lưu trú tại Mexico trong thời gian chờ xem xét đơn xin tỵ nạn. Trước khi chở di dân bị trục xuất đến một quốc gia khác th́ Hoa Kỳ cần phải yêu cầu chính phủ quốc gia đó cùng hợp tác.
Trong một tuyên bố, Bộ Ngoại Giao Mexico không nêu chi tiết lư do v́ sao phi cơ Hoa Kỳ không được phép hạ cánh tại quốc gia này.
Hôm thứ Sáu, Guatemala đă tiếp nhận ba chuyến bay từ Hoa Kỳ chở công dân Guatemala bị trục xuất hồi hương. Một phát ngôn viên Viện Di Trú Guatemala nói với NBC rằng hai chuyến bay hôm thứ Sáu đều là phi cơ quân sự và chuyến c̣n lại là phi cơ không thuộc về quân đội. Tổng số dân Guatemala đến Guatemala City trong ba chuyến bay vừa nêu là khoảng 265 người.
Các phi cơ quân sự tham gia chở di dân bị trục xuất là một chi tiết trong chiến dịch giải quyết t́nh trạng nhập cư bất hợp pháp trên phạm vi rộng do chính quyền Trump cho triển khai bằng các sắc lệnh hành pháp được kư ban hành trong tuần lể đầu tiên ông nhậm chức. Trong thời gian tranh cử, Trump cam kết sẽ ngăn chặn t́nh trạng nhập cư bất hợp pháp vượt biên vào Hoa Kỳ đồng thời quyết tâm thực thi chiến dịch trục xuất hàng loạt nhắm vào di dân lậu, không có giấy tờ hợp pháp đang cư trú tại Hoa Kỳ.
Ngoài các chuyến bay trục xuất, Trump cũng điều động thêm 1,500 binh sĩ nhằm nhằm giám sát chặt chẽ các hoạt động tại biên giới sau khi tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp ở biên giới.