Lưỡi hái tử thần của
DOGE (Department of Government Efficiency–Cơ Quan Cải Tổ Chính Phủ) dưới sự cầm trịch của
"bộ trưởng" Elon Musk tiếp tục chặt chém loạn cào cào gây ra những trận băo hỗn loạn chưa từng có trong hệ thống công quyền liên bang.
Bà Karoline Leavitt, phát ngôn viên Ṭa Bạch Ốc, cầm bản sao tuyên bố trên X của Cơ Quan Cải Tổ Chính Phủ (DOGE) trong cuộc họp báo ngày 12/2 tại Ṭa Bạch Ốc, khi có một phóng viên yêu cầu cung cấp bằng chứng gian lận. (Ảnh: Andrew Caballero-Reynolds/AFP via Getty Images)
Về danh nghĩa,
DOGE được thành lập để cắt giảm những khoản chi tiêu lăng phí nhưng cho đến nay,
DOGE vẫn đưa ra rất ít bằng chứng thuyết phục hoặc thậm chí không có bằng chứng nào cả.
Trăm voi không được bát nước xáo!
Ông Musk lẫn ông Donald Trump, Tổng thống, khẳng định rằng họ đă phát hiện ra những
"vụ lừa đảo lớn chưa từng có trong chính phủ liên bang". Phát biểu tại Pḥng Bầu Dục ngày 11/2, ông Trump cho biết nỗ lực cắt giảm chi tiêu của
DOGE đă cho thấy bằng chứng rơ ràng về
"sự lăng phí, gian lận và lạm dụng hàng tỷ đô la". Tuy nhiên, cho đến nay, cả ông Musk lẫn ông Trump đều không đưa ra được bằng chứng cụ thể nào về những
"hoạt động phạm pháp tày trời" mà họ
"đă t́m thấy".
Ngày 12/2, trong cuộc họp báo Ṭa Bạch Ốc, một phóng viên đă yêu cầu bà Karoline Leavitt, phát ngôn viên Ṭa Bạch Ốc, cung cấp bằng chứng gian lận. Bà Leavitt nói:
"Biên lai chứng từ có đủ cả đây, gồm ba hợp đồng trị giá 36,000 USD cho các chương tŕnh đa dạng, công bằng và ḥa nhập (DEI) tại Cơ Quan Di Trú Và Nhập Tịch Hoa Kỳ; 3,4 triệu USD cho Hội Đồng Đổi Mới Toàn Diện (Council for Inclusive Innovation) thuộc Văn Pḥng Nhăn Hiệu và Bằng Sáng Chế Hoa Kỳ (US Patent and Trademark Office) và 57,000 USD có liên quan chương tŕnh biến đổi khí hậu ở Sri Lanka". Bà Leavitt c̣n nói thêm:
"Tôi cho rằng tất cả thứ này đều là lừa đảo. Chúng vô cùng lăng phí và điều đó chỉ cho thấy có t́nh trạng lạm dụng tiền thuế người dân Mỹ".
Khi được PolitiFact hỏi vặn lại, Văn Pḥng Báo Chí Ṭa Bạch Ốc chỉ đưa ra một bản báo cáo của Văn Pḥng Trách Nhiệm Chính Phủ vào tháng Tư, 2024, cho thấy
"chính phủ liên bang đă mất khoảng 233 tỷ đến 521 tỷ USD mỗi năm v́ gian lận". Ṭa Bạch Ốc cũng liệt kê hàng chục
"chiến thắng" của
DOGE.
Trong khi đó, có quá nhiều chi tiết không minh bạch. Không ít lần, ông Musk phải cho
"đính chính lại" những lời phát biểu tầm xàm trước đó. Trong cuộc họp báo đầu tiên kể từ khi thành lập
DOGE, ông Musk đă phải cho "rút lại" một phát biểu nói rằng chính phủ liên bang đă chi ra 50 triệu USD để cung cấp bao cao su cho Gaza và Hamas. Trước đó vài tuần, chính bà Leavitt lần đầu tiên cũng đưa ra thông tin tương tự như vậy tại cuộc họp báo ở Ṭa Bạch Ốc và
"vụ án bao cao su 50 triệu USD" cũng được hai ông Trump và Musk lẫn giới lập pháp Cộng Ḥa nhắc lại một cách hể hả. Nhưng trên thực tế,
bao cao su này được gửi đến một tỉnh ở Mozambique tên là Gaza như một phần của biện pháp pḥng chống HIV.
Ngày 13/2, ông Musk đăng trên X (Twitter) rằng Reuters đă được Bộ Quốc Pḥng trao 9 triệu USD cho chương tŕnh
"kỹ thuật xă hội" ("social engineering program") và gọi đó là
"lừa đảo" ("scam"). Ngay sau đó, trên
Truth Social, ông Trump viết:
"(Reuters) TRẢ LẠI TIỀN NGAY LẬP TỨC ĐI!" Tuy nhiên, hồ sơ công khai cho thấy
hợp đồng này đă được trao vào năm 2018, trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, cho bộ phận Dịch Vụ Đặc Biệt của tập đoàn Thomson Reuters, chứ không phải cho cơ quan báo chí của hăng tin Reuters. Và hợp đồng trên được thực hiện theo yêu cầu vào năm trước từ một cơ quan thuộc Bộ Quốc Pḥng, nhằm nghiên cứu
"các cuộc tấn công kỹ thuật pḥng thủ tự động".
"Nghe có mùi rất tanh hôi"
Trong những cáo buộc loạn xạ không đưa ra bằng chứng, ông Musk nhắc đến
"Người đàn bà ra đi với 30 triệu USD" ("The woman that walked away with 30 M"). Ông Musk ám chỉ đến bà Samantha Power, cựu giám đốc
Cơ Quan Viện Trợ Quốc Tế Hoa Kỳ (USAID). Trong cuộc họp báo Pḥng Bầu Dục ngày 11/2, ông Trump hỏi ông Musk:
"Anh có thể đề cập đến một số điều mà nhóm của anh đă t́m thấy, một số con số điên rồ, trong đó có vụ người phụ nữ đă ra đi với khoảng 30 triệu USD không?"
Ông Musk trả lời:
"Chúng tôi thấy khá kỳ lạ là, quư vị biết đấy, có khá nhiều người trong bộ máy quan liêu có mức lương bề ngoài vài trăm ngàn đô la nhưng bằng cách nào đó lại tích lũy được hàng chục triệu đô la khi họ ở vị trí đó. Quư vị biết đấy, điều ǵ đă xảy ra với USAID, chúng tôi chỉ ṭ ṃ xem nó đến từ đâu mà ra".
Hai ngày trước đó, ông Musk cũng nói trên X rằng
"Làm thế nào mà bà ấy (Samantha Power) tích lũy được khối tài sản gấp 100 lần tiền lương sau thuế?" rằng, vụ việc
"nghe có mùi rất tanh hôi" ("sounds very fishy").
Tuy nhiên, như trang
PolitiFact đă chỉ ra, tài sản của bà Power không
"tăng vọt". Bà nắm giữ số tài sản cá nhân khoảng 20 triệu USD trước khi trở thành người đứng đầu cơ quan
USAID.
PolitiFact đă phân tích hồ sơ tài chính của bà Power từ tháng Giêng, 2021, đến tháng Năm, 2024, và cho biết, tài sản và nguồn thu nhập của bà Power bao gồm tiền thù lao từ việc giảng dạy tại Đại Học Harvard, lăi từ công ty đầu tư mạo hiểm
Social+Capital Partnership LLC, bản quyền sách, thù lao từ các buổi diễn thuyết. Trong phần
"tài sản và thu nhập khác", bà Power liệt kê giá trị tiền mặt (cash values) ở 12 ngân hàng Mỹ, một số cổ phiếu Vanguard và các cổ phiếu khác.
Một cách chính xác, ông Musk không đưa ra bất cứ bằng chứng nào về việc tài sản của bà Samantha Power
"dă tăng lên đột ngột" hoặc bà được hưởng lợi từ vai tṛ tại
USAID ngoài mức lương chính thức. Trong thực tế, tài sản cá nhân của bà Power gần như không thay đổi trong suốt thời gian bà làm giám đốc USAID từ 2021 đến 2025. Trước khi ngồi ghế điều hành
USAID với mức lương 183,100 USD/năm, bà Power có tài sản khoảng 10 triệu đến 29.5 triệu USD.
Chưa hết, ông Musk nói rằng việc thanh toán tiền an sinh xă hội rơ ràng là có
"vấn đề" v́ nó cung cấp tiền cho cả những người đă 150 tuổi! Ông Musk nói:
"Có những điều điên rồ… Việc kiểm tra chéo nguồn an sinh xă hội cho chúng tôi thấy có những người đă 150 tuổi vẫn được nhận tiền". Một lần nữa, ông Musk hoàn toàn không đưa ra bằng chứng nào hết…
Một cách tổng quát, có rất ít sự minh bạch nhưng rất nhiều sự cường điệu chung quanh những tuyên bố đă tiết kiệm được hàng tỷ đô la trong ṿng chưa đầy một tháng của
DOGE nói riêng và của chính phủ ông Trump nói chung.
Cho đến ngày 16/2, khi thử vào mục
"savings" trên website chính thức
doge.gov, chúng tôi vẫn không thấy bất cứ thứ ǵ ngoài hàng chữ mờ ám
"Receipts coming over the weekend!", dù ông Musk luôn nói rằng nhóm
DOGE luôn làm việc trên tinh thần
"minh bạch tối đa", rằng
"chúng tôi đang cố gắng minh bạch nhất, nếu có thể".
Một bản phân tích của
NPR từ một số nguồn dữ liệu công cộng, bao gồm
USASpending.gov và
Hệ Thống Dữ Liệu Mua Sắm Liên Bang (Federal Procurement Data System), đă giúp phát hiện nhiều lỗi, thiếu sót và tính chính xác cũng như quy mô của khoản tiết kiệm khổng lồ mà
DOGE đă đưa ra những ngày gần đây.
Cần biết thêm, chính phủ liên bang là một thực thể tài chính rộng khắp, với vô vàn các giao dịch lớn và nhỏ hằng ngày. Trong năm tài chính 2024, chính phủ liên bang đă chi ra đến 6,800 tỷ USD. Bà Jessica Tillipman, phó trưởng khoa nghiên cứu luật mua sắm chính phủ tại Trường Luật Đại Học George Washington (The George Washington University Law School), nói rằng phạm vi mà các cơ quan liên bang có trong tay khi giải quyết các hợp đồng, bao gồm cả việc hủy bỏ chúng, rộng hơn nhiều so với một công ty doanh nghiệp thông thường. Bà Tillipman nói:
"Để hiểu cách thức mà chính phủ chi tiền và kư kết các hợp đồng, ngay từ đầu bạn phải biết rằng chính phủ hoàn toàn khác xa với đối tác thương mại điển h́nh… Số tiền họ chi tiêu và tiêu vào việc ǵ có những mục tiêu khác nhau, những ràng buộc khác nhau và ưu tiên khác nhau".
Giáo sư Jessica Tillipman nói thêm,
"Theo sự hiểu biết của tôi, chẳng có ǵ mà nhóm DOGE 'xác định được' có thể được xem là bằng chứng khả tín về việc 'lừa đảo' hoặc 'tham nhũng', rằng 'chính phủ này đơn giản là có những ưu tiên chi tiêu khác với chính phủ trước'. Nhưng việc gán cho tất cả điều đó là gian lận hoặc tham nhũng là hoàn toàn sai lầm".
Trong khi đó, ông Trump lại tước hết tất cả công cụ giúp phát hiện sự gian trá chính phủ, khi ra lệnh sa thải hơn chục vị tổng thanh tra có nhiệm vụ phát hiện ra gian lận và kém hiệu quả. Ông Trump thậm chí c̣n cho tạm dừng áp dụng
"Đạo Luật Chống Tham Nhũng Ở Nước Ngoài" (Foreign Corrupt Practices Act) được thiết lập để ngăn cấm các doanh nghiệp nhận hối lộ từ các giới chức ở nước ngoài.
Đám mây mờ ám quanh DOGE
Tính đến trung tuần tháng Hai, ít nhất có hai chánh án (John J. McConnell Jr. và Carl Nichols) đă chỉ trích chính phủ Trump về việc la làng
"sờ đến đâu cũng thấy gian lận" nhưng không đưa ra được bằng chứng cụ thể nào. Trong một số trường hợp, có những vụ không phải là gian lận mà là lăng phí nhưng ông Musk và ông Trump vẫn bám vào quan điểm cho rằng
"có gian lận".
Cùng lúc, ông Musk ngày càng cho thấy nhiều chuyện mờ ám. Ngày 11/2, một giới chức Ṭa Bạch Ốc cho biết ông Musk có kế hoạch nộp báo cáo tiết lộ tài chính cho Ṭa Bạch Ốc nhưng nó sẽ được giữ… bí mật. Chưa bao giờ có một nhân viên Ṭa Bạch Ốc có tiềm năng xung đột lớn về lợi ích như ông Musk. Ṭa Bạch Ốc cũng cho biết, ông Musk đă được đào tạo về… đạo đức (ethics training) và nhân viên DOGE cũng đang trong quá tŕnh được đào tạo tương tự. Về nguyên tắc, các nhân viên chính phủ đặc biệt, như tất cả nhân viên liên bang ngoại trừ Tổng thống và Phó tổng thống, bị cấm (theo luật h́nh sự liên bang) thực hiện các hành động có lợi trực tiếp cho bản thân hoặc gia đ́nh, trừ khi họ được miễn trừ yếu tố về đạo đức (ethics waiver).
Trong khi đó, các công ty của ông Musk lại có những hợp đồng liên bang trị giá hàng tỷ đô la và đang là đối tượng của hơn chục cuộc điều tra hoặc vụ kiện tụng. Theo The New York Times, ít nhất 11 cơ quan liên bang bị DOGE tấn công vốn đang thụ lư hơn 32 cuộc điều tra nhằm vào 6 công ty của ông Musk. Những cuộc chặt chém nhân sự cấp liên bang, trong đó có việc sa thải một số giới chức hàng đầu, đă ảnh hưởng đến các cơ quan đang thực hiện những cuộc điều tra liên bang hoặc các cuộc chiến pháp lư liên quan những công ty của ông Musk.
Chỉ riêng Ủy Ban Quan Hệ Lao Động Quốc Gia (National Labor Relations Board–NLRB), một cơ quan giám sát độc lập về quyền của người lao động, đă thực hiện 24 cuộc điều tra nhằm vào các công ty của ông Musk. Ông Trump đă cho sa thải ba giới chức NLRB, trong đó có một thành viên trong hội đồng quản trị.
Và tại Cơ Quan Bảo Vệ Tài Chính Người Tiêu Dùng (Consumer Financial Protection Bureau – CFPB), một cơ sở dữ liệu công khai cho thấy đang có hàng trăm khiếu nại dính dáng công ty Tesla. CFPB đă bị chính quyền Trump vô hiệu hóa và được yêu cầu tạm dừng mọi cuộc điều tra!