ASEAN Nữ thủ tướng Thái Lan xưng "cháu" gọi Hun Sen là "bác", nhưng điều gì khiến gì khiến Hun Sen rợn tóc gáy

[Gibbs]

Lịch sử chính trị thế giới chưa bao giờ thiếu những cú chơi xấu sau lưng, nhưng việc Hun Sen tung đoạn ghi âm giữa lúc Campuchia – Thái Lan đang cố gắng giữ hòa khí, lại là hành động vừa hèn hạ vừa khó chấp nhận – một đòn đánh thấp không xứng với vị thế của người từng nắm quyền gần bốn thập niên.

Người từng giữ cương vị Thủ tướng gần bốn thập niên, từng rao giảng đạo lý về “bản lĩnh Campuchia” trước hàng triệu cử tri, nay lại chọn cách công khai một đoạn ghi âm ngoại giao – thứ vốn dĩ nên được xử lý bằng tinh thần của những người từng trải. Xin được hỏi thẳng: Ông Hun Sen định dạy ai về nhân cách làm người đàn ông?

Trong đoạn ghi âm dài hơn 17 phút, Paetongtarn Shinawatra – nữ Thủ tướng trẻ của Thái Lan – gọi Hun Sen là “bác”, tự xưng “cháu”, và cố gắng hạ nhiệt khi trao đổi về tình hình xung đột biên giới 2 nước. Cô thể hiện rõ mong muốn giữ hòa khí, cho rằng phía quân đội Thái đang có những phát ngôn “muốn thể hiện bản thân”, nhưng chính phủ Thái thì chỉ muốn “giữ hòa bình”.

Việc xưng “bác – cháu” ở đây là phép xã giao Á Đông, là sự lễ phép tối thiểu trong văn hóa ngoại giao, hoàn toàn không phải sự cúi đầu phục tùng. Bà Paetongtarn từng sang Việt Nam, xưng hô với Thủ tướng Phạm Minh Chính y như vậy. Thậm chí, “lúa chín cúi đầu” là cách bà thể hiện thái độ nhún nhường trong một vùng đất mà lòng tự tôn dân tộc có thể bốc cháy chỉ vì vài lời không đúng chỗ. Đáng lý ra, người từng lãnh đạo một quốc gia – như Hun Sen – phải hiểu điều đó. Nhưng thay vì xử lý khôn ngoan và kín kẽ, ông chọn cách lén ghi âm rồi để đoạn hội thoại ấy bị rò rỉ, đẩy một người đang cố làm điều đúng vào thế bị công kích từ cả trong lẫn ngoài.

Điều đáng nói nữa là ngay cả người bị nhắc đến trong đoạn hội thoại – Tướng Boonsin, Tư lệnh Quân khu 2 – cũng không xem đó là xúc phạm hay đòn công kích. Sau khi sự việc nổ ra, Thủ tướng Paetongtarn đã chủ động gọi điện cho ông Boonsin để giải thích rõ về cuộc trao đổi với ông Hun Sen. Tướng Boonsin nhẹ nhàng đáp: “Tôi không có vấn đề gì đâu, tôi hiểu cả.” Câu nói ấy không chỉ là một lời động viên, mà còn là biểu hiện hiếm hoi của sự điềm tĩnh, độ lượng và văn minh trong giới tướng lĩnh.

Chính trị không dành cho người ngây thơ – điều đó đúng. Nhưng cũng không phải nơi mà người ta được phép rình rập, ghi âm, chờ cơ hội tung ra như kẻ tiểu nhân chợ chiều. Những gì Hun Sen làm không khiến ông trở thành người “khôn ngoan” hay “bản lĩnh”, mà chỉ phản ánh một sự thật: ông sợ. Sợ rằng một cô gái mới 37 tuổi, mang họ Shinawatra, dù chưa đầy một năm ngồi ghế Thủ tướng, lại có thể trở thành biểu tượng mới cho một nước Thái đang thoát dần khỏi bóng ma quân phiệt và bảo thủ. Và ông – “bác Hun Sen” – đơn giản là không thể chấp nhận được điều đó.

Tung ghi âm không phải là chiến thắng. Tung ghi âm là biểu hiện của sự bất lực. Là một phản ứng đầy sợ hãi trước đối thủ không dùng gậy gộc, mà dùng đối thoại. Hun Sen có thể vẫn là người quyền lực ở Phnom Penh, nhưng kể từ giây phút ông cho phát tán đoạn ghi âm ấy, ông đã tự dẫm lên cái gọi là “danh dự chính khách” mà cả đời ông rao giảng.

Paetongtarn có thể sẽ phải trả giá sau cú rò rỉ này. Trong một thế giới mà ngoại giao mềm thường bị xem là yếu đuối, cô gái 37 tuổi ấy dễ trở thành con mồi cho những thế lực muốn khôi phục trật tự cũ. Ở chính trường, sự mềm mỏng là con dao hai lưỡi. Nhưng nếu phải chọn giữa một nhà lãnh đạo sẵn sàng cúi đầu vì hòa bình và một chính khách lão làng sẵn sàng tung băng ghi âm để dằn mặt đối phương, thì có lẽ thời đại này cần nhiều hơn những người dám “non tay” nhưng thật tâm, hơn là những kẻ "già dặn" nhưng toan tính đến mức bạc bẽo.

Người Thái không cần một nhà lãnh đạo giỏi dùng những cú đấm ngầm hay chiêu trò phản đòn. Thái Lan – từng bị thao túng bởi bóng ma đảo chính, những toan tính quân sự và các cuộc chơi quyền lực không hồi kết – xứng đáng có một tương lai khác. Một tương lai mà chính trường không còn là ván cờ của những ông già giành giật ảnh hưởng, mà là nơi những người trẻ có thể dẫn dắt bằng sự thẳng thắn, tử tế và can đảm.
Và nếu còn điều gì đáng để đặt niềm tin, thì chính là việc Paetongtarn – dù non trẻ, dù vấp váp – vẫn chọn giữ phẩm giá, đã chọn giữ hòa khí thay vì châm ngòi căng thẳng. Người Thái hãy cho cô ấy thời gian!

The Nation

Dương Lệ Chi dịch

19-6-2025

Lãnh đạo Đảng Nhân dân yêu cầu giải tán quốc hội và kêu gọi tái lập chính phủ sau khi đoạn ghi âm bị của [Thủ tướng] Paetongtarn và [Chủ tịch Thượng viện] Hun Sen bị rò rỉ, gây ra một cuộc khủng hoảng chính trị.

Vào ngày 19 tháng 6, Natthaphong Ruengpanyawut, một nghị sĩ và là nhà lãnh đạo Đảng Nhân dân, đã tổ chức một cuộc họp báo tại Quốc hội để đưa ra một số yêu cầu đối với Thủ tướng. Ông kêu gọi Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra chịu trách nhiệm chính trị và giải tán quốc hội, trả lại quyền lực cho người dân.

Ông tuyên bố rằng, tình hình sau đoạn ghi âm về cuộc trò chuyện giữa Thủ tướng Paetongtarn với Chủ tịch Thượng viện Campuchia và cũng là cựu Thủ tướng Hun Sen bị rò rỉ, đã dẫn đến sự sụp đổ lòng tin của công chúng. Đoạn ghi âm bị rò rỉ, kết hợp với việc Đảng Bhumjaithai rút khỏi chính phủ, đã làm gia tăng mối lo ngại.

“Các sự kiện ngày hôm qua là giọt nước tràn ly đối với Paetongtarn với tư cách là Thủ tướng, đã phá hủy hoàn toàn lòng tin của công chúng vào khả năng điều hành đất nước của bà“, ông [Natthaphong] nói.

Natthaphong giải thích rằng, quá trình thành lập chính phủ ban đầu dưới thời Pheu Thai liên quan đến những lời hứa bị phá vỡ và các thỏa thuận giữa các đảng phái không giải quyết được các vấn đề chính. Ông nói rằng chính phủ đã không thể thực hiện các lời hứa, bao gồm cải cách hiến pháp, cải cách quân sự và ổn định kinh tế. Hai năm cầm quyền của Pheu Thai đã không mang lại kết quả như mong đợi.

Natthaphong nói: “Tình hình ngày hôm qua là một cuộc khủng hoảng khác đối với nhà lãnh đạo. Uy tín của Paetongtarn đã bị suy yếu hoàn toàn. Một số yêu cầu đã được đưa ra ngày hôm qua, bao gồm:

1) Kêu gọi Thủ tướng giải tán quốc hội,

2) Kêu gọi bà từ chức và

3) Kêu gọi các biện pháp phi hệ thống như đảo chính“.

Về tình hình chính trị hiện tại, Natthaphong bày tỏ rằng, mặc dù tình cảm của công chúng có thể bị đảo lộn, nhưng nên tập trung vào việc tìm một chính phủ hợp pháp. Ông tuyên bố chắc chắn rằng, giải pháp không nên liên quan đến việc đảo chính hoặc thay đổi Thủ tướng thông qua các biện pháp vi hiến.

“Con đường duy nhất để tiến lên là một chính phủ hợp pháp được thành lập thông qua các cơ chế dân chủ. Chúng ta không được để sự tức giận trong xã hội dẫn đến đảo chính. Chúng ta phải tập trung vào việc tạo ra một chính phủ công bằng, phục vụ người dân”, ông nói.

Natthaphong kêu gọi các đảng liên minh còn lại, những đảng vẫn chưa rút khỏi chính phủ, cùng nhau đồng ý giải tán quốc hội. Ông thúc giục họ nhận ra rằng, việc thay đổi Thủ tướng hoặc sử dụng quyền lực phi hệ thống không phải là giải pháp, và thay vào đó, một chính phủ công bằng nên được thành lập để giải quyết các vấn đề của đất nước.

“Đã đến lúc chính phủ trao lại quyền lực cho người dân thông qua các cuộc bầu cử mới. Chúng tôi kêu gọi tất cả các đảng liên quan rút khỏi chính phủ nếu họ đồng ý rằng quyền lực phi hệ thống không phải là câu trả lời. Chúng ta phải thành lập một chính phủ hợp pháp”, nhà lãnh đạo phe đối lập nói.

Khi được hỏi, liệu Đảng Nhân dân có sẵn sàng cho cuộc bầu cử hay không nếu quốc hội bị giải tán, Natthaphong trả lời: “Nếu quốc hội bị giải tán, chúng tôi sẵn sàng cho cuộc bầu cử ngay lập tức. Cơ cấu đảng của chúng tôi đã được chuẩn bị đầy đủ. Chúng tôi đã chuẩn bị chính sách trong nhiều năm và chúng tôi đã chuẩn bị nhiều bộ luật. Tôi tin rằng nếu chúng tôi giành được sự tin tưởng của người dân, trong kỳ họp quốc hội đầu tiên, chúng tôi sẽ thúc đẩy tất cả các luật được đề xuất”.

Ông nói tiếp: “Như tôi đã nói, mọi người từ tất cả các nhóm đều hỏi, nên sử dụng cơ chế nào để loại bỏ Thủ tướng. Hãy tự hỏi mình muốn gì. Tôi tin rằng mọi người đều muốn một chính phủ có thể giải quyết các vấn đề của đất nước, một chính phủ hợp pháp có thể tạo ra sự đồng thuận mới và hy vọng mới cho người dân. Cơ chế đảo chính không phải là giải pháp. Đó không phải là cơ chế dân chủ. Nhìn vào bối cảnh chính trị, các dân biểu quốc hội và các ứng cử viên Thủ tướng, quý vị có thể thấy rằng nhiều bộ phận cần phải được đặt câu hỏi. Giải pháp là, giải tán quốc hội và cho phép mọi đảng đề xuất chính sách để người dân sử dụng quyền của mình và bỏ phiếu cho một sự lựa chọn mới”.

Khi được hỏi chính phủ có thể chọn giải pháp nào, Natthaphong nói: “Tôi nghĩ có nhiều giải pháp khả thi. Chúng ta phải chờ thảo luận với các đảng khác, nhưng tôi không thể dự đoán hoặc quyết định thay họ. Tôi muốn gửi cùng một yêu cầu tới tất cả các đảng phái chính trị. Câu hỏi tôi nêu ra trước đó là: Điều mà người dân muốn là chính phủ tìm ra lối thoát cho đất nước và điều hành theo những lời hứa với cử tri khi họ bầu. Nếu các đảng phái chính trị tin vào quyền của người dân, giải pháp duy nhất là giải tán quốc hội”.

Về việc liệu giải tán quốc hội có mang lại lợi ích cho Campuchia hay không, vì điều đó có nghĩa là không có chính phủ và các vấn đề biên giới trở nên tồi tệ hơn, Natthaphong trả lời:

“Tôi phải nói rằng theo hiến pháp hiện tại, chính phủ lâm thời vẫn có quyền hành pháp hạn chế, nhưng không thể cam kết về ngân sách. Ngay cả khi quốc hội bị giải tán, chính phủ lâm thời vẫn có thể sử dụng hệ thống hành chính hiện tại để giải quyết các vấn đề quốc tế. Giải tán quốc hội không tạo ra một khoảng trống, nhưng khoảng trống lãnh đạo nằm trong tay Thủ tướng”.

Khi được hỏi, liệu vấn đề này có được đệ trình lên các tổ chức độc lập để điều tra Thủ tướng hay không, Natthaphong cho biết: “Tôi biết rằng sẽ có người đệ trình một bản kiến ​​nghị, nhưng về lập trường của tôi và của Đảng Nhân dân, chúng tôi rất rõ ràng. Chúng tôi không muốn sử dụng bất kỳ cơ chế nào mà phe đối lập đã từng sử dụng theo cách phá hoại. Tôi nghĩ rằng bất kỳ ai muốn đệ trình một bản kiến ​​nghị nên tuân theo đúng quy trình. Đối với Đảng Nhân dân, yêu cầu duy nhất của chúng tôi là Thủ tướng sử dụng quyền hạn của mình để giải tán quốc hội”.

Khi được hỏi, liệu ông có lo ngại rằng việc giải tán quốc hội có thể lặp lại tình hình năm 2014 hay không, khi cuộc bầu cử bị hủy bỏ và quyền lực bị chiếm đoạt, Natthaphong cho biết, bối cảnh hiện đã khác.

“Lập trường của Đảng Nhân dân là chúng tôi chắc chắn sẽ không phản đối các cuộc bầu cử. Khi quốc hội bị giải tán, chúng tôi sẽ không bị coi là cản trở quá trình bầu cử. Ngược lại, chúng tôi sẽ tập trung vào việc tiến tới cuộc bầu cử, vận động mạnh mẽ, trình bày các chính sách và thành lập một chính phủ mới hợp pháp hơn”, ông nói.

Về mối lo ngại rằng việc giải thể có thể khiến Dự luật Ngân sách 2026 bị sụp đổ, Natthaphong cho biết, có thể có một số tác động, nhưng theo hiến pháp, nếu quốc hội không thông qua Dự luật Ngân sách cho năm nay, dự luật của năm trước có thể được sử dụng tạm thời. Nhìn chung, ngân sách năm 2026 và 2025 rất giống nhau. Ông không nói rằng việc giải thể quốc hội sẽ không có tác động gì — nó chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến Dự luật Ngân sách.

“Tuy nhiên, hiện tại, chính phủ có thể sử dụng tạm thời ngân sách năm 2025. Nhìn từ góc độ khác, nếu một chính phủ mới hợp pháp hơn được thành lập sau khi giải thể và bầu cử, chúng ta có thể đề xuất một ngân sách năm 2026 mới giải quyết các vấn đề của đất nước hiệu quả hơn. Mặc dù có thể bị trì hoãn, nhưng chính phủ mới có thể tận dụng cơ hội để giải quyết những vấn đề này”, ông nói.

Khi được hỏi về lời giải thích của Thủ tướng rằng cuộc thảo luận với Hun Sen là một kỹ thuật ngoại giao, Natthaphong nói, ông hiểu rằng ngoại giao bao gồm cả các phương pháp chính thức và không chính thức. Ông không phản đối việc sử dụng bất kỳ kênh nào để tạo ra lợi ích hoặc giải pháp cho đất nước. Tuy nhiên, ông lo ngại về nội dung của đoạn ghi âm bị rò rỉ, cho thấy Thủ tướng sử dụng các mối quan hệ cá nhân, chẳng hạn như tuyên bố rằng chính phủ đối lập với quân đội, mặc dù trước đó bà đã tuyên bố rằng, bà đang giám sát quân đội.

“Kiểu giao tiếp này, dựa trên các mối quan hệ cá nhân, có vấn đề hơn. Ví dụ, Thaksin. Điều cần thiết bây giờ là sử dụng nền tảng song phương giữa hai nước để đàm phán. Điều chúng tôi muốn nghe nhất là Thủ tướng thúc giục sử dụng diễn đàn song phương này, nhưng chúng tôi chưa nghe được loại thông tin liên lạc đó”, Natthaphong cho biết.

Về vai trò của quân đội trong cuộc khủng hoảng quốc gia hoặc xung đột biên giới, lãnh đạo Đảng Nhân dân tuyên bố:

“Nhiệm vụ của quân đội là bảo vệ đất nước, và bất kỳ thông tin liên lạc hoặc hành động chính trị nào ảnh hưởng đến đất nước đều phải do chính quyền dân sự chịu trách nhiệm. Quân đội phải tuân theo lệnh của chính quyền dân sự. Nếu có yêu cầu đối với quân đội, tôi không nghĩ rằng toàn thể quân đội sẽ hành động theo cách này, nhưng một số phe phái, nếu họ giao tiếp bằng động lực hiện tại, có thể dẫn đến điều gì đó khác. Chúng tôi không muốn điều đó xảy ra. Chúng tôi không muốn đại diện quân đội giao tiếp theo cách đó”.

Khi được hỏi, trường hợp nếu Thủ tướng không từ chức hoặc không giải tán quốc hội, Natthaphong cho biết: “Chúng ta cần chờ xem điều gì sẽ xảy ra trong cuộc họp hôm nay với các đảng liên minh. Nếu Pheu Thai có thể duy trì được đa số, điều sẽ xảy ra là lòng tin của công chúng sẽ tiếp tục suy giảm. Đảng Nhân dân sẵn sàng sử dụng mọi cơ chế có trong quốc hội để gây sức ép buộc Thủ tướng giải tán quốc hội càng sớm càng tốt”.

______

BBC: Hun Sen tung bản ghi âm cuộc trò chuyện riêng khiến Thủ tướng Thái Lan bẽ bàng

18-6-2025

Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra đã tổ chức cuộc họp báo khẩn để giải thích về đoạn ghi âm cuộc trò chuyện giữa bà và lãnh tụ Hun Sen của Campuchia bị rò rỉ trên mạng xã hội.

Đoạn ghi âm dài 9 phút, được lan truyền trên mạng xã hội vào sáng 18/6, đã gây phản ứng mạnh trong dư luận Thái Lan.

Đoạn ghi âm gây xôn xao vì nó cho thấy mối quan hệ rất thân thiết giữa ông Hun Sen và nữ thủ tướng Thái Lan, khi bà Paetongtarn gọi ông Hun Sen là “chú Hun Sen” (Uncle Hun Sen) và tự xưng là “cháu”.

Bà Paetongtarn còn gọi Tư lệnh Quân khu 2 của quân đội Thái Lan – Trung tướng Boonsin Padklang – là “phe đối lập” để trấn an ông Hun Sen vì ông Hun Sen nổi giận trước những phát ngôn của vị tướng này.

Bà Paetongtarn và ông Hun Sen sau đó đều thừa nhận đoạn ghi âm là có thật và cuộc trò chuyện đã diễn ra vào Chủ nhật, ngày 15/6.

Ông Hun Sen nói ông đã chủ động ghi âm lại cuộc trò chuyện để tránh những hiểu lầm có thể xảy ra và đã chia sẻ đoạn băng này cho 80 người trong chính quyền.

Sau khi thủ tướng Thái Lan phản ứng rằng hành động rò rỉ đoạn ghi âm lên mạng xã hội là “thiếu chuyên nghiệp về mặt chính trị” và nói sẽ không còn cuộc trò chuyện riêng nào nữa với lãnh đạo Campuchia, thì vào chiều 18/6, ông Hun Sen đã tung toàn bộ đoạn hội thoại dài 17 phút lên trang Facebook của mình.

Đoạn ghi âm có nội dung gì?
Trong đoạn ghi âm cuộc trò chuyện giữa bà Paetongtarn và ông Hun Sen, bà Paetongtarn bắt đầu bằng việc hỏi thăm sức khỏe vị lãnh tụ Campuchia: “Dạo này chú thế nào? Chú có khỏe không ạ?”

Việc Thủ tướng Paetongtarn sử dụng ngôn ngữ thân mật xuất phát từ mối quan hệ đặc biệt giữa gia đình Hun Sen và gia đình Shinawatra. Ông Thaksin Shinawatra, cha bà Paetongtarn, có mối quan hệ thân thiết với Hun Sen từ hàng chục năm qua. Trong thời gian Thaksin lưu vong, Hun Sen đã tiếp đãi Thaksin như thượng khách tại Phnom Penh.

Ngay từ đầu cuộc điện đàm vừa qua, Paetongtarn nói rằng bà tin cả bà và ông Hun Sen đều mong muốn hòa bình cho hai quốc gia. Bà nói rằng bà không muốn ông Hun Sen để tâm vào những lời nói của “Tư lệnh Quân khu 2” của Thái Lan vì ông này “thuộc phe đối lập”.

“Cháu không muốn chú nghe những người đứng về phe đối lập. Khi chú nghe phía bên đó, như Tư lệnh Quân khu 2, họ đều là phe đối lập hết. Và cháu không muốn chú cảm thấy khó chịu hay giận dữ, vì thật ra đó không phải là ý định của chính phủ,” bà giải thích với ông Hun Sen qua đoạn ghi âm được phát tán trên mạng.

“Bởi vì bây giờ họ muốn tỏ ra cứng rắn. Họ sẽ nói những điều không có lợi cho đất nước. Nhưng điều mà chúng ta thực sự mong muốn là hòa bình như trước khi xảy ra các cuộc đụng độ ở biên giới,” bà nói thêm.

Nữ thủ tướng Thái Lan tỏ ra mềm mỏng với ông Hun Sen, nhân vật quyền lực nhất Campuchia, khi nói lời xin lỗi vì những hiểu lầm về việc Thái Lan muốn ngưng cung cấp điện cho Campuchia và chia sẻ rằng:

“Xin hãy thông cảm cho cháu, vì ngay lúc này, người dân Thái Lan đang đuổi cháu sang làm thủ tướng Campuchia rồi,” bà Paethongtarn chuyển lời đến ông Hun Sen qua phiên dịch, rồi nói thêm rằng, “Nếu chú cần gì cứ nói với cháu, cháu sẽ lo liệu.”

Sau đó, ông Hun Sen trả lời lại bằng tiếng Khmer, ngôn ngữ chính của Campuchia, trong đoạn ghi âm, xưng là “chú” và gọi bà Paetongtarn là cháu:

“Bước đầu tiên là muốn biên giới mở lại bình thường như trước khi xảy ra đụng độ,” và giải thích thêm rằng việc đóng cửa biên giới là do phía Thái Lan khởi xướng trước, nên nếu Thái Lan hủy lệnh đó, phía Campuchia cũng sẵn sàng làm theo và mở lại biên giới bình thường.

“Chú hiểu, chú thông cảm, nhưng chú không thể đánh đổi lợi ích quốc gia của đất nước mình vì mối quan hệ cá nhân, vì điều này liên quan đến danh dự của Campuchia. Tại sao Campuchia phải đàm phán để mở cửa khẩu? Chính bên cháu tự đóng thì hãy tự giải quyết lấy,” Chủ tịch Thượng viện Hun Sen nói trong cuộc điện đàm.

“Chú rất thất vọng về việc xảy ra bất đồng ở cửa khẩu. Phía Campuchia đã cố gắng làm theo yêu cầu của phía Thái Lan… Phía chú đã lui quân, đã điều chỉnh lực lượng, vậy mà phía Thái Lan vẫn tiếp tục dùng chuyện cửa khẩu để gây áp lực,” ông Hun Sen nói thêm, được phiên dịch lại.

Ông cũng nhấn mạnh thêm rằng nếu phía Thái Lan hủy lệnh đóng cửa khẩu, phía Campuchia sẽ dỡ bỏ lệnh cấm đối với hàng nông sản, trái cây.

Thủ tướng Paetongtarn giải thích gì?
Trong cuộc họp báo khẩn vào chiều ngày 18/6, bà Paetongtarn giải thích rằng bà muốn tìm hiểu lý do tại sao ông Hun Sen tức giận với bài trả lời phỏng vấn trước đó của vị Tư lệnh Quân khu 2, Trung tướng Boonsin Padklang, nên cách gọi “phe đối lập” chỉ là một kỹ thuật đàm phán, nhằm xoa dịu tình hình, tránh leo thang căng thẳng.

“Trước hết tôi đã cố gắng tìm hiểu vì sao ông ấy bức xúc về việc này. Và đây là kỹ thuật đàm phán phía sau hậu trường – một cuộc trò chuyện riêng qua điện thoại, lẽ ra không nên bị tiết lộ ra bên ngoài. Cách nói như vậy là một phần của chiến thuật đàm phán,” bà giải thích trước truyền thông.

Thủ tướng Thái Lan tái khẳng định mục đích cuộc trò chuyện là nhằm duy trì hòa bình và chủ quyền quốc gia, bảo đảm quyền lợi của nhân dân Thái Lan, nói rằng cuộc trao đổi diễn ra “nhẹ nhàng, mềm mỏng”.

Người đứng đầu nội các nói thêm rằng khi nói chuyện riêng, bà gọi ông Hun Sen là “chú” và xưng là “cháu” điều này giống như cách bà thường gọi những người lớn tuổi trong nội các Thái Lan, những người từng làm việc với cha bà trước đây.

Bà cho biết nội dung chính của cuộc trao đổi là việc mở lại một cửa khẩu biên giới giữa hai nước. Đề xuất của bà là hai bên mở cửa khẩu cùng lúc nhưng ông Hun Sen đã từ chối.

“Cuộc trao đổi diễn ra bình thường. Trong lúc nói chuyện, tôi chưa rõ về kế hoạch của quân đội, nhưng tôi đề xuất mở cửa khẩu và nói rằng: ‘Chúng ta cùng mở được không? Như vậy sẽ thể hiện tinh thần hòa bình bằng cách bắt tay và mở cửa cùng lúc.’

“Nhưng ông ấy đã từ chối. Tôi nói tiếp: ‘Tại sao lại không? Thái Lan sẵn sàng. Chúng tôi không có hành động nào thù địch hay chống đối.’

“Tôi cố gắng để ông ấy cảm nhận rằng chúng ta không có hành động gì mang tính khiêu khích. Nhưng ông ấy vẫn khăng khăng rằng Thái Lan phải mở cửa khẩu trước, còn Campuchia sẽ mở sau đó năm tiếng. Ông ấy nói: ‘Tôi xin giữ lời hứa, vì danh dự của một người đàn ông’.”

Bà Paetongtarn cho biết bà chưa đồng ý ngay với đề xuất của ông Hun Sen, mà cần tham khảo ý kiến Bộ Quốc phòng và sẽ đưa ra câu trả lời vào ngày hôm sau, trong cuộc họp ngày 16/6.

Trung tướng Boonsin Padklang, Tư lệnh Quân khu 2, người được nhắc đến trong đoạn ghi âm và bị bà Paetongtarn gọi là “phe đối lập” sau đó đã lên tiếng.


Báo The Nation dẫn lời ông Boonsin cho biết Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra đã gọi điện cho ông để giải thích rõ về cuộc trò chuyện giữa bà với ông Hun Sen. Tướng Boonsin đã đáp lời nữ thủ tướng: “Tôi không có vấn đề gì đâu, tôi hiểu cả.”

Ông cho biết thêm rằng bà Paetongtarn đã cảm ơn ông vì đã hiểu cho bà. Vị tướng cũng khẳng định trước truyền thông rằng ông không hề có ác cảm gì về chuyện này và chỉ tập trung lo cho đất nước và lợi ích của nhân dân.

Các nhà quan sát cho rằng nội bộ Thái Lan dường như đang có vấn đề và trong những giai đoạn như vậy, mối quan hệ thân thiết giữa gia tộc Hun và Shinawatra trở thành “con bài” cho các phe đối lập nhắm vào.

“Ông Thaksin là một nhân vật gây nhiều tranh cãi. Phe bảo hoàng bảo thủ không tin tưởng ông Thaksin và họ từ lâu đã cáo buộc ông ta đặt lợi ích kinh doanh cá nhân và mối quan hệ thân thiết với gia đình Hun Sen của Campuchia lên trên lợi ích quốc gia Thái Lan. Họ cho rằng ông ta đã quá nhân nhượng trong các vấn đề biên giới với Campuchia, vốn từng dẫn đến các cuộc đụng độ nghiêm trọng hơn 15 năm trước, khiến nhiều người thiệt mạng ở cả hai bên.

“Hiện tại, chính phủ Thái Lan do Đảng Pheu Thai của Thủ tướng Paetongtarn dẫn dắt đang đối mặt với những cáo buộc tương tự, đặc biệt liên quan đến đảo Koh Kood ở miền đông, một khu vực sát biên giới Campuchia, cũng như một số điểm tranh chấp khác dọc biên giới. Trong bối cảnh chính trị căng thẳng và những lời chỉ trích gia tăng, lực lượng quân sự hai bên trở nên đặc biệt nhạy cảm. Không bên nào muốn bị xem là nhượng bộ hay mất cảnh giác. Họ theo dõi sát mọi động thái của đối phương và điều đó dễ dẫn đến đụng độ khi một bên cho rằng bên kia đã vượt quá giới hạn cho phép,” phóng viên thường trú của BBC tại Bangkok, ông Jonathan Head, nói với BBC News Tiếng Việt.

Phó Giáo sư Dulyapak Preecharush, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu châu Á, Đại học Thammasat (Thái Lan), cũng nói trước truyền thông Thái Lan rằng năng lực lãnh đạo của chính phủ Thái Lan đang bị nghi ngờ.

Sau khi đoạn ghi âm được tung lên mạng, lãnh đạo phe đối lập Thái Lan Natthaphong Ruengpanyawut đã kêu gọi Thủ tướng Paetongtarn đệ trình việc giải tán quốc hội để ngăn đảo chính, cho rằng việc gọi quân đội là “phe đối lập” là không phù hợp với cương vị lãnh đạo.

“Tôi kỳ vọng bà Paetongtarn, trên cương vị thủ tướng Thái Lan, sẽ trao đổi với lãnh đạo nước láng giềng với sự chín chắn và phẩm giá của một nhà lãnh đạo, nhằm giải quyết vấn đề chung, chứ không phải giao tiếp với tư cách cháu gái của nhà lãnh đạo nước láng giềng để xử lý các vấn đề chính trị cá nhân,” ông Natthaphong, Chủ tịch Đảng Nhân dân (Phak Prachachon), nói.

“Điều không nên phát ra từ miệng của một nhà lãnh đạo Thái Lan chính là việc truyền đạt cho lãnh đạo nước láng giềng rằng quân đội Thái Lan là phe đối lập với cả chính phủ Thái Lan và Campuchia, trong khi chính bà Paetongtarn trước đó đã nhiều lần công khai tuyên bố rằng chính phủ đã giao cho quân đội quyết định việc mở hay đóng các cửa khẩu biên giới và giữa quân đội với chính phủ không hề có bất hòa nào.”

Đảng lớn rút khỏi liên minh cầm quyền của bà Paetongtarn
Vụ rò rỉ bản ghi âm cuộc điện đàm đang gây ra những hậu quả chính trị nặng nề cho Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra.

Đảng Bhumjaithai (BJT), đảng lớn thứ hai trong chính phủ của bà Paetongtarn, đã rút lui khỏi liên minh chính phủ sau khi đoạn ghi âm giữa bà và ông Hun Sen bị phát tán.

Đảng này viết trong một thông cáo được phát đi vào ngày 18/6:

“Đoạn hội thoại giữa bà Paetongtarn Shinawatra, Thủ tướng Thái Lan và ngài Samdech Hun Sen, đã ảnh hưởng đến chủ quyền, lãnh thổ và lợi ích của Thái Lan cũng như quân đội Thái, như người dân đã biết.

“Đảng Bhumjaithai xin thông báo rằng ban điều hành (ban chấp hành) đảng đã họp xem xét vấn đề này và nhất trí thông qua nghị quyết: Đảng Bhumjaithai quyết định rút khỏi liên minh cầm quyền. Tất cả các bộ trưởng thuộc Đảng Bhumjaithai sẽ từ chức khỏi vị trí bộ trưởng, có hiệu lực từ ngày 19 tháng 6 năm 2025.

“Đảng Bhumjaithai kêu gọi bà Paetongtarn Shinawatra, Thủ tướng, phải chịu trách nhiệm về việc khiến Thái Lan đánh mất danh dự và niềm tự hào của quốc gia, của nhân dân và của quân đội.

“Đảng Bhumjaithai sẵn sàng cùng với người dân Thái Lan ủng hộ quân đội và các quan chức đang thực hiện nhiệm vụ bảo vệ và giữ gìn chủ quyền, lãnh thổ và lợi ích của Thái Lan, bằng mọi cách,” thông cáo nêu.

Trên thực tế, Đảng Bhumjaithai đã có sẵn mâu thuẫn gay gắt với Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra về quyền kiểm soát Bộ Nội vụ và một số vấn đề khác, trước khi xảy ra những căng thẳng gần đây giữa Thái Lan và Campuchia. Theo Bangkok Post, lãnh đạo Bhumjaithai Anutin Charnvirakul đã mất kiên nhẫn khi bị gây áp lực phải từ bỏ quyền kiểm soát Bộ Nội vụ đầy quyền lực.

Bộ Nội vụ, cơ quan phụ trách quản lý cấp tỉnh, an ninh nội bộ và phân bổ ngân sách cho chính quyền địa phương, được xem là một trong những bộ có ảnh hưởng nhất trên chính trường Thái Lan, nhất là trong các kỳ bầu cử.

Dù mâu thuẫn đã có trước, nhưng việc Đảng Bhumjaithai ra thông cáo trong đó nêu vấn đề cuộc điện đàm, nhấn mạnh lập trường “ủng hộ quân đội” bảo vệ chủ quyền, và thời điểm ra thông cáo ngay giữa cao trào của vụ bê bối điện đàm, cho thấy rằng họ đã tận dụng vụ rò rỉ này như một cái cớ cho việc rút khỏi liên minh.

Giới quan sát nhận định trước mặt bà Paetongtarn vẫn còn nhiều sóng gió.

Về cách xưng hô giữa Hun Sen và Paetongtarn
Trong cuộc điện đàm giữa Chủ tịch Thượng viện Hun Sen của Campuchia và Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra hôm 15/6 (và được tung lên mạng hôm 18/6), hai người đã xưng hô rất thân mật.

Ông Hun Sen nói tiếng Khmer (ngôn ngữ chính của Campuchia), còn bà Paetongtarn nói tiếng Thái, có chèn thêm tiếng Anh (chẳng hạn từ uncle: tương đương chú/bác/cậu/dượng… trong tiếng Việt).

Trong cuộc điện đàm, ông Hun Sen tự xung là “pu” (ពូ). Từ này tương đương từ “chú” trong tiếng Việt, chỉ em trai của cha hoặc một người có vai vế ngang hàng với cha, nhưng chưa già như “ông”.

Ông gọi bà Paetongtarn là “kmouy” (ក្មួយ). Từ này tương đương với từ “cháu” trong tiếng Việt, chỉ con cái của anh chị em hoặc tương đương.

Bà Paetongtarn thì gọi ông Hun Sen bằng uncle (tiếng Anh: chú/bác/cậu/dượng…). Người phiên dịch cho ông Hun Sen dịch lại cách xưng hô của bà Paetongtarn là “cháu”-“chú”.

Báo chí Thái Lan khi viết về cách xưng hô này thì thuật lời bà Paetongtarn gọi ông Hun Sen không thống nhất. Một số báo dùng từ “lung” (ลุง), tương đương “bác” trong tiếng Việt; một số báo dùng từ “aa” (อา), tương đương “chú”. Bà xưng là “Ung Ing”, “Ing” (tên thân mật của bà) khi nói chuyện với ông Hun Sen.

Tóm lại, cách xưng hô giữa hai người là rất thân mật, kiểu chú/bác-cháu/con trong tiếng Việt.

Trong cuộc họp báo khẩn hôm 18/6 để giải thích cách xưng hô này, Thủ tướng Paetongtarn nói bà đã gọi ông Hun Sen là “chú” và đó cũng là cách xưng hô mà bà thường sử dụng với các quan chức lớn tuổi trong chính phủ. Có thể thấy là cách xưng hô này khá giống trong tiếng Việt và trong môi trường chính trị Việt Nam.

Ghi chú về điều chỉnh: Ban đầu BBC News Tiếng Việt dịch là “bác” trong cả cách tự xưng của Hun Sen lẫn cách gọi của Paetongtarn. Sau khi tham khảo cả bản tiếng Khmer, tiếng Thái và tiếng Anh, trao đổi với các chuyên gia và đồng nghiệp ở Thái Lan và Campuchia, chúng tôi xin phép điều chỉnh lại thành “chú” – “cháu”.

Càng lúc càng cưng em thủ tướng Thái; dễ thương quá trời quá đất. Chẳng hiểu em có chồng chưa nhỉ... Chậc... Chậc... Chậc...

🦉 Chứng khoán Thái Lan về mức thấp nhất 2 năm khi một đoạn ghi âm riêng tư dài 17 phút giữa Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra và ông Hun Sen – Chủ tịch Thượng viện Campuchia – bị rò rỉ.
- Chính trường Thái Lan bốc khói.
📞 Cuộc gọi diễn ra sau vụ đụng độ biên giới tại Tam giác Ngọc Lục Bảo hôm 28/5 khiến một binh sĩ Campuchia thiệt mạng.
- Thủ tướng Thái gọi Hun Sen là chú, xin đừng nghe phe đối lập – trong đó có cả Tư lệnh Quân khu 2.
- Thủ tướng Paetongtarn chỉ trích luôn Trung tướng Boonsin: “Anh ta chỉ thích làm màu, không giúp ích gì cho đất nước.” Câu nói này giờ đang lan khắp mạng xã hội Thái.
🚪 Về phần Hun Sen, ông yêu cầu Thái mở cửa khẩu trở lại như bình thường.
- Bà Pae gợi ý hai bên mở cùng lúc để tránh bị nói là nghe lệnh.
- Nhưng Hun Sen từ chối, bắt Thái mở trước.
- Đoạn ghi âm này do chính Hun Sen ghi lại để tránh hiểu lầm, sau đó chia sẻ nội bộ cho 80 quan chức.
- Ai đó trong số đó... làm rò rỉ. Ông Hun Sen phủ nhận cố tình tung ra.
⚡ Thủ tướng Paetongtarn rất giận.
- Tuyên bố sẽ không gọi riêng cho Hun Sen nữa vì không còn tin tưởng. Bà cáo buộc ông làm vậy để tăng điểm chính trị cá nhân trong nước, mặc kệ quan hệ hai bên.
- Quan hệ giữa hai nước vốn từng ấm, nhờ mối thân giữa gia đình Shinawatra và ông Hun Sen. Giờ thì ông "Chú" đã cho cô "Cháu" tơi bời.
🏛️ Vụ rò rỉ châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng chính trị ở Thái Lan:
– Đảng Bhumjaithai (71 ghế) rút khỏi liên minh cầm quyền
– Đối lập yêu cầu bà Paetongtarn từ chức hoặc giải tán quốc hội
📉 Chứng khoán Thái Lan lao dốc:
– Ngày 18/6, chỉ số SET cho thị trường Thái Lan giảm tiếp xuống 1.113,58 điểm, thấp nhất trong 2 tháng.
– Từ đầu năm đến nay, SET mất hơn 16%, trong khi VNINDEX tăng 6%
💬 Trung tướng Boonsin, người bị chê trong đoạn ghi âm, tỏ ra bình tĩnh: “Tôi hiểu. Không có gì cả.” Nhưng dư luận thì chưa chắc dễ quên vậy.
🌍 Căng thẳng biên giới không mới:
– Khu Tam giác Ngọc Lục Bảo đã tranh chấp cả trăm năm
– Sau vụ đụng độ, Thái hạn chế cửa khẩu, dọa cắt điện
– Campuchia phản đòn: cấm phim Thái, ngắt internet, dừng nhập trái cây
🦉 Tóm lại:
- Ngoại giao mà thiếu tin nhau thì còn tệ hơn bức tường biên giới dựng bằng bọt biển. Lòng tin đổ vỡ thì giá cổ phiếu còn rơi nhanh hơn cả súng nổ!