Ngôi mộ được cho là của Dương Quư Phi, nhưng bên trong không hề có thi hài của bà, thay vào đó chỉ là một số y phục rách nát và đồ tùy táng.
Vào một ngày xuân năm 1956, các nhà khảo cổ học tại vùng đất thuộc thành phố Hàm Dương, tỉnh Thiểm Tây, đă phát hiện một ngôi mộ cổ. Qua khảo sát và nghiên cứu sơ bộ, các chuyên gia phán đoán rằng chủ nhân của ngôi mộ này có thể là Dương Ngọc Hoàn, nhân vật lịch sử nổi tiếng lẫy lừng. Tuy nhiên, khi họ cẩn thận mở nắp quan tài trong ngôi mộ, cảnh tượng trước mắt hoàn toàn khiến mọi người kinh ngạc.
Ngôi mộ được cho là của Dương Quư Phi, nhưng bên trong không hề có thi hài của bà, thay vào đó chỉ là một số y phục rách nát và đồ tùy táng. Phát hiện này đă làm dấy lên nhiều suy đoán: Liệu truyền thuyết rằng Dương Quư Phi không thực sự chết ở Mă Ngụy Pha có phải là sự thật? Bí ẩn này càng trở nên mơ hồ và khó lư giải.
Ảnh minh họa
Dương Ngọc Hoàn sinh ra trong một gia đ́nh quan lại, năm 16 tuổi được chọn làm vợ của Thọ Vương Lư Mạo. Mẹ của Thọ Vương, Vơ Huệ Phi, là một trong những phi tần được Đường Huyền Tông sủng ái nhất, có địa vị trong cung gần như tương đương với hoàng hậu. Năm 736, khi Dương Ngọc Hoàn 18 tuổi, Vơ Huệ Phi qua đời, khiến Đường Huyền Tông vô cùng đau buồn và không t́m được người phụ nữ nào khiến ông rung động. Lúc này, có người tiến cử Dương Ngọc Hoàn, ca ngợi nhan sắc tuyệt trần của bà.
Theo ghi chép trong Cựu Đường Thư - Hậu Phi Truyện, một số quyền thần trong triều khuyên Đường Huyền Tông triệu kiến Dương Ngọc Hoàn, dù bà đang là vợ của Thọ Vương. Những kẻ nịnh thần khéo léo che giấu chi tiết này. Đường Huyền Tông nghe tin, vô cùng vui mừng và lập tức ra lệnh triệu Dương Ngọc Hoàn vào cung. Để giữ thể diện, ông lấy danh nghĩa cầu phúc cho mẫu thân Đậu Thái Hậu, buộc Dương Ngọc Hoàn xuất gia làm đạo sĩ, ban đạo hiệu "Thái Chân". Đồng thời, Đường Huyền Tông cũng sắp xếp cho Thọ Vương cưới một người vợ mới là Vi Thị.
Chỉ một tháng sau, Dương Ngọc Hoàn được phong làm Quư Phi. Lúc này, Đường Huyền Tông đă 61 tuổi, trong khi Dương Quư Phi chỉ mới 27. Bà trở thành mẹ kế của Lư Mạo và được hưởng đăi ngộ trong cung ngang hàng với hoàng hậu. T́nh cảm giữa bà và Đường Huyền Tông ngày càng sâu đậm, thời gian đó dường như tràn ngập ngọt ngào và hạnh phúc. Tuy nhiên, giai đoạn tươi đẹp này không kéo dài lâu.
Năm 755, An Lộc Sơn phát động cuộc nổi loạn An Sử, gây chấn động cả đế quốc. Với danh nghĩa "thanh trừ gian thần, trừng phạt Dương Quốc Trung" (anh họ của Dương Quư Phi), An Lộc Sơn âm mưu lật đổ triều Đường. Dương Quốc Trung, nhờ ảnh hưởng của Dương Quư Phi, nắm quyền lực lớn trong triều, gây bất măn cho nhiều quan lại. Để tránh sự truy đuổi của An Lộc Sơn, Đường Huyền Tông vội vàng đưa Dương Quư Phi và Dương Quốc Trung rời khỏi Trường An. Nhưng khi đi qua Mă Ngụy Pha, cấm quân bất ngờ nổi loạn, yêu cầu xử tử Dương Quốc Trung và Dương Quư Phi.
Trước áp lực từ quân đội, Đường Huyền Tông đưa ra quyết định đau đớn: ra lệnh cho Dương Quư Phi tự vẫn. Vậy là ở tuổi 38, Dương Quư Phi đă kết thúc cuộc đời ḿnh dưới một gốc cây lê. Đường Huyền Tông vội vă dẫn quân rời đi, không ngoảnh lại, để lại thi thể cô đơn của Dương Quư Phi.
Sau khi cuộc nổi loạn An Sử được dẹp yên, Đường Huyền Tông trở về Trường An. Ông phái người đến Mă Ngụy Pha t́m thi thể Dương Quư Phi, nhưng không thể t́m thấy. V́ vậy, ngôi mộ của bà chỉ là một y quan trủng (mộ không có thi hài, chỉ chứa y phục). Vậy, ngôi mộ trống rỗng này ẩn chứa bí ẩn ǵ?
Về cái chết của Dương Quư Phi, có nhiều giả thuyết khác nhau. Quan điểm phổ biến nhất cho rằng bà không thực sự chết, mà chỉ giả vờ tự tử để xoa dịu quân lính nổi loạn. Có thể bà đă dùng thuốc gây hôn mê, tỉnh lại sau khi quân đội rời đi và sống ẩn danh. Thậm chí, có truyền thuyết kể rằng bà đă đến Nhật Bản, sống một cuộc đời yên b́nh. Theo câu chuyện này, bà được giới quư tộc Nhật Bản tiếp đón nồng hậu và sống nốt phần đời c̣n lại ở đó.
Câu chuyện này lan truyền rộng răi, thậm chí có ngôi sao nữ Nhật Bản tuyên bố ḿnh là hậu duệ của Dương Quư Phi. Tuy nhiên, những giả thuyết này không được hỗ trợ bởi bằng chứng lịch sử và mâu thuẫn với các ghi chép trong sử liệu Trung Quốc. Theo sử sách, Đường Huyền Tông từng phái người đi t́m Dương Quư Phi, nhưng không phải để t́m thi thể, mà là để t́m linh hồn của bà. Tương truyền, vào cuối đời, khi đă mất quyền lực, Đường Huyền Tông thường nhớ về những ngày tháng bên Dương Quư Phi. Ông triệu một đạo sĩ tên Hồng Đô Khách, hứa thưởng hậu hĩnh để gọi hồn bà.
Hồng Đô Khách đă triệu hồi được linh hồn Dương Quư Phi và cho Đường Huyền Tông một khoảng thời gian ngắn để tṛ chuyện riêng với bà. Dù không ai biết họ đă nói ǵ, nhưng từ đó, Đường Huyền Tông không c̣n sợ chết, thậm chí c̣n tỏ ra hứng thú với cái chết. Việc gọi hồn này cho thấy Dương Quư Phi đă thực sự qua đời tại Mă Ngụy Pha, và truyền thuyết về việc bà sang Nhật Bản chỉ là sự tưởng tượng về một số phận tốt đẹp hơn cho bà.
Dù sự thật lịch sử ra sao, nhan sắc tuyệt thế, ngôi mộ trống và số phận bi thương của Dương Quư Phi đă trở thành một huyền thoại bất tử trong ḷng hậu thế.
