Trại tạm giam Otay Mesa Detention Center, San Diego, nơi mà ông Chương Đồng đang bị giam giữ. (Ảnh minh họa)
Ông Chương Đồng, cư dân San Diego, vừa bị Cảnh Sát Di Trú (ICE) bắt giữ khi đến trình diện cơ quan này như thường lệ hôm thứ Tư, 13 tháng Tám, chỉ vì ông đã từng
"lỡ nhận tội trong một vụ ăn cắp theo lời khuyên của luật sư cách đây gần 40 năm".
Theo đài truyền hình
NBC 7 ở San Diego hôm 19 tháng Tám, ông Chương bị ICE bắt trong lúc đang chờ khiếu nại vụ
"lỡ nhận tội", vì theo ông Adam Klugman, luật sư hiện tại của ông Chương, vụ nhận tội này đã
"sai ngay từ đầu".(?)
Ông Chương đã đến Mỹ năm 1981 lúc 12 tuổi, sau đó được cấp thẻ xanh (thường trú nhân). Trong hồ sơ tòa, ông Chương khai rằng, ông bị gia đình đối xử không tốt, nên đã bỏ học lúc đang học lớp Chín và bắt đầu giao du với những
"người xấu".
Năm 1989, ông đã ăn cắp hai cái loa và nhận tội ăn cướp theo lời khuyên của một luật sư để không phải bị đưa ra tòa xét xử, cũng như sẽ được giảm án, theo lời ông kể lại.
Sau đó, ông đã bị kết án về tội ăn trộm, sau đó do vi phạm lệnh quản chế của tòa án, và bị tuyên án tù, nơi mà ông nói đã làm thay đổi cuộc đời ông.
Vì bị kết án, ông Chương Đồng bị tòa án di trú ra lệnh cho trục xuất năm 1999. Tuy nhiên, ông vẫn cư ngụ ở Mỹ sau khi được trả lại tự do, nhưng bị buộc phải đến trình diện thường xuyên với ICE.
Thỏa thuận giữa Mỹ-VN về vấn đề trục xuất
Năm 2008, Việt Nam và Hoa Kỳ có đạt một sự thỏa thuận chính thức bao gồm không được trục xuất những người Việt chưa có quốc tịch Mỹ nhưng có phạm tội hình sự và đến Mỹ trước ngày 12/7/1995, ngày mà Hoa Kỳ và Việt Nam chính thức cho thiết lập bang giao.
Tuy nhiên, đến năm 2017, chính quyền Tổng thống Donald Trump bất chấp sự thỏa thuận này, đe dọa sẽ trừng phạt chính quyền Việt Nam, và bắt đầu cho trục xuất một số người đến Mỹ trước năm 1995 đã từng phạm pháp.
Vào tháng 2/2018, vụ kiện
"Trinh vs Homan" thành công, chính quyền Mỹ cho ngưng trục xuất những người này.
Nhưng cho đến năm 2020, chính phủ hai nước có đạt được một thỏa thuận mới, đã hủy bỏ điều khoản bảo vệ những người Việt này, có tiền án tiền sự, không bị trục xuất.
Làm lại cuộc đời
"Anh ấy đã trở thành một con người mới, khác hoàn toàn. Một người mới hoàn toàn", bà Christy Huỳnh, vợ ông Chương hơn 20 năm qua, có nói với
NBC 7 ở San Diego. Bà và cả hai người con của hai vợ chồng đều là công dân Mỹ.
Trong thư gửi cho tòa, bà Christy Huỳnh viết rằng, khi gặp ông Chương lần đầu năm 2001, sau khi ông được thả, bà mới biết ra, ông này chưa bao giờ đi nhà hàng hoặc đi xem phim.
"Tôi đã thấy được điều mà không ai thấy, một người tuy lạc lối nhưng nay tử tế và lịch thiệp, một người cần được một ai đó tin tưởng", bà Christy Huỳnh viết.
"Tôi rất vui là tôi đã không bỏ rơi anh ấy".
Trong nhiều thập niên qua, ông Chương Đồng đã làm việc trong ngành xây dựng và kiểm tra các bệnh viện và cơ sở y tế. Có nhiều lá thư do chính các đồng nghiệp và chủ nhân của ông viết khen ngợi ông khi ông này nộp đơn khiếu nại, xin tòa xử lại vụ ông đã
"lỡ nhận tội" trước đây.
Hồi năm 2017, luật sư Adam Klugman cho biết, luật lệ của California cho phép một người đã từng bị kết án, xin tòa án cho xử lại (Motion to Vacate) nếu chứng minh được bị cáo không hiểu rằng việc nhận tội đó gây ra hậu quả có liên quan đến quyền di trú.
"Đây là vấn đề xét xử công bằng, khi mà việc nhận tội bị sai một cách căn bản (?), và ông Chương không hề biết làm như vậy sẽ có hậu quả không tốt sau này", ông Klugman đã nói với
NBC 7 ở San Diego.
"Nếu lúc đó có sự giải thích về khái niệm bị trục xuất bằng tiếng Việt, tiếng mẹ đẻ của ông Chương, ông vẫn không hiểu đó là gì", ông Klugman nói tiếp.
"Sau gần 40 năm, bây giờ ông phải gánh chịu hậu quả, một điều không may cho ông vì bây giờ con người ông đã thay đổi".
Tuân thủ quy định đi trình diện theo luật
Bà Christy Huỳnh kể rằng bà và chồng đến văn phòng ICE để ông này trình diện hôm thứ Tư tuần qua. Bà nói, thông thường, thủ tục đến trình diện này chỉ mất có 15 phút. Tuy nhiên, khi điên thoại không nhận ra thông tin của ông Chương, bà bắt đầu thấy lo ngại, nhưng chồng bà quyết định chờ gặp nhân viên ICE để trình diện, và nói với bà:
"Anh không muốn phải đi trốn".
Sau khi đợi gần 2 giờ đồng hồ, bà Christy kể lại, một nhân viên ICE dẫn chồng bà vào một phòng khác, sau đó trở ra và nói chuyện với bà.
Bà kể lại trong nước mắt:
"Nhân viên ICE hỏi tôi có phải là vợ ông Chương không, tôi nói phải. Rồi ông ấy nói tôi hãy vào nói chuyện lần cuối với chồng tôi. Tôi tìm cách giải thích với ông ấy là chồng tôi đang chờ được tái xét xử cho vụ 'lỡ’'nhận tội trước đây, nhưng ông ấy không bận tâm".
"Một nhân viên khác cười khúc khích, nghĩ rằng đây là chuyện đùa. Đối với họ, đây có vẻ như là hành động làm tan nát gia đình người khác, một cái gì đó mà họ cảm thấy đáng cười", bà Christy Huỳnh kể lại tiếp với NBC 7 ở San Diego.
Trong một bản tuyên bố, ông Patrick Divver, giám đốc phụ trách trục xuất của ICE ở San Diego, cho biếti:
"Ông Chương Đồng là một di dân bất hợp pháp từ Việt Nam và là một tội phạm tiếp tục phạm tội, bị án đến 5 năm trong nhà tù về nhiều tội hình sự như ăn cắp, ăn trộm nhiều lần, và ăn cắp với số lượng lớn. Hơn nữa, ông Chương đã bị tòa án ra lệnh trục xuất từ hơn 25 năm nay vì rõ ràng ông đã chọn không tôn trọng lệnh bị trục xuất này".
"Cá nhân nào đã phạm tội hình sự nhiều lần và không tuân thủ lệnh trục xuất do tòa di trú đưa ra sẽ không được phép ở lại Mỹ. Ông Chương Đồng sẽ tiếp tục bị ICE giam giữ cho đến khi ông bị trục xuất", bản tuyên bố của ông Divver còn cho biết tiếp.
"ICE San Diego quyết tâm bảo vệ cộng đồng bằng cách bảo đảm là những tội phạm nguy hiểm như ông Chương Đồng sẽ bị trục xuất".
Ông Chương hiện đang bị giam tại trại tạm giam Otay Mesa Detention Center, San Diego. Về chuyện ông xin được tái xét xử, theo
NBC 7 ở San Diego, ông Chương sẽ ra Tòa Thượng Thẩm California ở San Diego vào ngày 26 tháng Tám này.
Tùy ở chính quyền liên bang
Theo ông Klugman, ngay cả khi ông Chương được xóa án, điều đó không có nghĩa là
ICE sẽ tự động thả ông về nhà.
"ICE sẽ phải yêu cầu chính phủ liên bang tái xét vụ cho trục xuất ông, nhưng việc này còn tùy vào chính phủ Hoa Kỳ", ông Klugman nói.
"Đây là điều mà chính phủ Mỹ không bị bắt buộc phải cho thực hiện. Cái này là tùy thuộc quyết định của chính quyền, có nghĩa là tùy họ có cho mở lại phiên tòa trục xuất ông Chương hay không".
"Họ có thể đã cho trục xuất ông từ năm 1999 cho đến nay",ông Klugman nói.
"Vấn đề là liệu chính phủ liên bang có làm đúng theo luật pháp và cho phép mở phiên tòa di trú tái xét xử ông Chương trước khi trục xuất ông và chia rẻ gia đình ông?"
Bà Christy Huỳnh nói với
NBC 7 ở San Diego là cả hai vợ chồng bà tìm cách điều chỉnh tình trạng di trú của ông Chương trong hơn 15 năm qua, và bỏ ra "rất nhiều tiền" để mướn luật sư, nhưng phía chính phủ không bao giờ trả lời.
"Tôi chỉ yêu cầu ICE cho chồng tôi một cơ hội. Hãy thả anh ấy ra để anh ấy đấu tranh pháp lý nhằm xóa án trục xuất", bà Christy Huỳnh nói, và thêm rằng ông Chương bị bệnh phổi kinh niên (COPD) và bà lo ngại cho sức khỏe của ông ở trong tù.
"Bởi vì tình trạng sức khỏe của anh ấy, tôi không biết anh có chịu nổi lối sống trong nhà tù hay không"
Cả bà Christy Huỳnh và luật sư Alan Klugman đều nói rằng, họ không biết chính phủ liên bang sẽ làm gì đối với ông Chương, ông sẽ bị giam giữ trong bao lâu, hoặc bao giờ thì ông sẽ bị cho trục xuất.
Ông Chương là lao động chính của gia đình, theo NBC 7 ở San Diego.
"Tôi cố gắng hết sức để làm việc mỗi ngày trong lúc phải lo vụ này. Tôi biết các con tôi cần tôi. Nếu tôi gục xuống, không ai trả tiền các chi phí bởi vì chúng tôi phải chi tiêu rất nhiều", bà Christy Huỳnh nói.
"Mỗi khi chỉ còn một mình, tôi chỉ biết khóc".
Ông Chương Đồng chưa bao giờ trở về Việt Nam kể từ khi vượt biên hồi năm 1981, vợ ông cho biết.
"Cả cuộc đời, tôi và gia đình đều ở đây", ông Chương Đồng viết trong đơn xin tòa tái xét bản án "lỡ" nhận tội.
"Hoa Kỳ là quê hương duy nhất của tôi".
