Ngày 23 tháng 9 năm 1945, thực dân Pháp tiếp tục âm mưu đặt lại ách thống trị nước ta bằng việc nổ súng đánh chiếm Uỷ ban Nhân dân Nam bộ. Vấp phải sự đánh trả quyết liệt của quân dân ta, Pháp sử dụng “lá bài Bảo Đại” để thực hiện âm mưu to lớn của ḿnh.
Ngày 8 tháng 3 năm 1949, Tổng thống Pháp Vincent Auriol đă kư hiệp ước Elysée thành lập chính quyền Việt Nam trong khối liên hợp Pháp, gọi là Quốc gia Việt Nam. Quốc gia Việt Nam lúc này “là chế độ thuộc địa của Pháp được nguỵ trang một cách sơ sài do ông Vua bù nh́n Bảo Đại đứng đầu”(1). Thực chất, Pháp muốn thực hiện ư đồ cay độc của ḿnh nhằm nội chiến hoá chiến tranh, đẩy Việt Nam vào chỗ chém giết lẫn nhau, mặt khác đưa Việt Nam vào quỹ đạo chiến tranh lạnh của Mỹ. V́ vậy, ngày 1 tháng 7 năm 1949, Bảo Đại được đưa lên làm Quốc trưởng kiêm Thủ tướng quốc gia Việt Nam.
Giữa tháng 7 năm 1949, Bảo Đại có chuyến viếng thăm Hà Nội. Để chuẩn bị cho buổi lễ quan trọng này, Uỷ ban Nghênh giá Bắc phần Việt Nam đă tổ chức rất kỹ lưỡng để đón tiếp Cựu hoàng.
Đội cảnh binh đón tiếp có quy định cụ thể về chiều cao, hạnh kiểm, trang phục, đội ngũ “Hà nội, ngày 5 tháng 3 năm 1949
…Cắt riêng 100 Cảnh-Binh danh-dự đi hộ giá. Toán này có bổn phận đứng quây quanh máy bay khi mới tới, quay lưng vào máy bay. Khi Hoàng đế lên xe rồi, phải chia làm 3 toán một đi đầu tiên, một đi hai bên đường và một toán đi sau cùng.
Khi đến dinh, phải đứng thành 2 hàng rào quay mặt ra phía dân chúng.
Số 100 cảnh-binh danh-dự lựa chọn trong số cảnh binh lấy những người khỏe mạnh, ít nhất cao 1m60, hạnh kiểm tốt, trung thành (phần nhiều là cựu binh).
Cảnh binh danh-dự ăn mặc khác cảnh-binh b́nh thường (uniforme de parade).
- quần áo giạ mầu tím, tay trái đeo băng (brassards)
- mũ lưỡi trai mới,
- hai vai có huy hiệu (pattes d’épaule),
- thắt lưng gia trắng, có bao đạn trắng,
- tất tay trắng,
- ghệt (guêtres) trắng,
- súng “mousquetons” hoặc tiểu liên thanh (nhân viên chỉ huy đeo súng lục).
….”
Ngoài ra c̣n đính kèm “một bảng kê các khoản dự chi về việc sắm đồ phụ tùng y phục cho toán cảnh- binh danh-dự và các mẫu cầu vai(pattes d’épaule) và băng đeo tay (brassards)..”(2)
Công tác chuẩn bị c̣n quan tâm đến cả y tế, cứu thương. Ngày 1 tháng 7 năm 1949, Giám đốc Sở y tế Bắc phần Việt Nam đă gửi công văn khẩn, mật số I I /AM đến Ủy ban Nghênh giá tại Bắc phần Việt Nam: “Tôi trân trọng yêu cầu Ngài cho tôi một bản sao chương tŕnh cuộc đón rước Hoàng đế Bảo Đại tại Hà Nội.
Nhân dịp ấy dân chúng hẳn hoặc tụ họp hoặc chuyển qua nhiều nơi trong thành phố. Sở y tế phải đề pḥng sự bất trắc sẩy ra. Muốn như vậy, không những là phải có nhân viên và xe cứu thương c̣n phải đặt một cách kín đáo nhiều trạm cứu thương trong nhiều căn nhà ở các nơi có đông người tụ họp hoặc qua lại. Bên cạnh mỗi trạm cứu thương nên để một xe ô tô cứu thương (ambulance).
Hiện nay sở Y-tế Bắc phần có một xe cứu thương và sở Vệ sinh thành phố có một xe nữa là hai.
Vậy tôi trân trọng yêu cầu Ngài can thiệp thế nào để tôi được thêm bốn chiếc camionnettes có bạt che kín đáo….”
Công văn c̣n nhấn mạnh “Nếu có sự bất trắc sẩy ra-nhiều người bị thương-mà v́ thiếu xe và không có trạm cứu thương-nên phải để nạn nhân nằm ngổn ngang ở trên vỉa hè th́ sẽ có một ảnh hưởng rất tai hại…”(3).
Chính phủ Trung Ương Lâm thời Việt Nam gửi Giám đốc chuyên môn Nha Tổng thông tin Hà Nội là Trịnh Xuân Ngạn danh sách các vị khách mời:
“Hà Nội, ngày 13 tháng 7 năm 1949 dương lịch
Thưa Ông Giám-đốc,
Tôi hân hạnh gửi theo đây danh sách các vị được mời dự lễ đón tiếp Đức Cựu-Hoàng tại trường bay Gia-Lâm…” (4)
Sau đó là danh sách các quan khách được mời gồm 16 vị trong đó có “Lê Văn Kim, Tổng Giám đốc Nha Thông tin Việt-nam cử làm Chủ tịch Uỷ ban Nghênh giá; Phạm Xuân Đài, Thị trưởng thành phố Hà Nội làm Phó chủ tịch; Ông Trịnh Xuân Ngạn, Giám đốc chuyên môn Nha Tổng Giám đốc Thông tin Việt Nam cử làm Trưởng Tiểu ban tuyên truyền; Ông Nguyễn Đắc Giuẩn, sở Công chính thành phố cử làm Phụ trách về bài trí; ….”(5).
Hồ sơ c̣n có một tờ rơi về chương tŕnh cuộc tiếp đón Đức Bảo Đại tại Hà Nội, viết bằng hai ngôn ngữ tiếng Pháp và quốc ngữ. Cuộc đón tiếp có lịch tŕnh cụ thể:
“….ngày thứ nhất-Thứ sáu 15 tháng 7 năm 1949
Sáng
8giờ 00: Đức Bảo Đại đến trường bay Gia Lâm
Quân lính bồng súng chào
10giờ 15:…..
…
Chiều
….
17giờ 15 Đức Bảo-Đại tới vườn hoa Chí Linh
Quân lính bồng súng chào
…
Ngày thứ hai - Thứ bẩy ngày 16 tháng 7 năm 1949
Sáng
…
9giờ 30Đức Bảo Đại tới Nhà Hát lớn
Quân lính bồng súng chào-bản quốc triều trỗi dậy
9giờ 45Đức Bảo Đại tuyên cáo quốc dân tại Nhà Hát lớn thành phố (bản tuyên cáo sẽ do vô tuyến điện truyền thanh)
Chiều
17giờ 00 Hoà nhạc tại vườn hoa Chí Linh
..
Ngày thứ ba-Chủ nhật 17 tháng 7 năm 1949
8giờ 00Lễ đặt một bó hoa trên mộ những tử sĩ vô danh ở cạnh Ṭa Án
8giờ 30: Vị đại diện Đức Bảo Đại tới chùa Quán sứ
..
9giờ 30Vị đại diện Đức Bảo Đại tới nhà Thờ lớn
…..”(6)
Cũng trong hồ sơ tài liệu này c̣n giữ một văn bản mật rất quan trọng. Đó là việc cử người làm nhiệm vụ ám sát Bảo Đại:
“TỔNG TRẤN PHỦ BẮC PHẦN Hà Nội ngày 15 tháng 6 năm 1949
VIỆT NAM
Sở Bảo-An Giám đốc Sở Bảo An
47, Đại lộ Frrancis Garnier Bắc phần Việt Nam
Điện thoại số 422
Số 752/Ba/S
Kính gửi: Ông Chủ tịch Uỷ ban Nghênh giá
Ông Giám đốc Sỏ Cảnh binh Bắc phần Việt Nam
HàNội
Theo một nguồn tin rất đáng tin cậy th́ ngày 7 tháng 6 năm dương lịch vừa qua, Bộ chỉ huy Khu nội thành đă họp tại Vân Đ́nh và đă quyết định treo giải thưởng 50 vạn đồng cho người nào ám sát được đức Bảo Đại.
Vẫn theo tin đó th́ ban quyết tử khu nội thành đă cử người làm việc đó theo một trong 2 phương pháp sau đây:
Io/ Nấp ở trên mái nhà ném lựu đạn, bom 5 cân và bắn liên thanh xuống xe Cựu-Hoàng.
IIo/ Đứng lẫn trong những người ra đón Cựu-Hoàng, và sẽ ném lựu đạn. Họ sẽ sẵn sàng hy sinh tính mệnh để làm trọn nhiệm vụ.
Hiện nay bên đối phương đang t́m cách xem những đường mà Hoàng-Thượng sẽ đi qua để tiện hành sự.
Tôi đă thông tư cho các nhà chức trách Việt Pháp có nhiệm vụ trông coi về việc này./.” (7)
Những thông tin này trùng khớp với lịch sử. Dựa vào những tài liệu đă sưu tầm được, chúng tôi ghi chép lại như sau: Năm 1949, lực lượng quân báo trong Mặt trận Hà nội đă có nhiều đóng góp đáng kể. Họ là những người “không mặc áo lính, hoạt động đơn tuyến độc lập, hoà ḿnh vào cuộc sống của nhân dân, (…), lực lượng Quân báo mặt trận Hà Nội đă đóng góp nhiều thông tin quan trọng cho “đội quân ngầm”, vận động nhân dân bất hợp tác với địch. Cuối năm 1949, Bảo Đại “kinh lư” Bắc kỳ, đồng chí Phạm Lan tổ chức đặt VIV2 “bom bay” ở hồ Giám phía Văn Chương bắn vào phủ Toàn quyền địch, tiêu diệt một số tên ngự lâm quân. Súng cối của ta trên đê Kim Liên liên tục nhả đạn vào Nhà máy rượu, Nhà máy diêm nơi giặc đóng quân, làm Bảo Đại rất hoảng sợ, phải rút ngắn thởi gian kinh lư…. ” (8)
Thành Uỷ Hà Nội cũng có sự đóng góp trong việc phá cuộc đón tiếp Bảo Đại “Tháng 7 năm 1949 Pháp cho Vĩnh Thuỵ ra Hà Nội. Thảnh Uỷ lập tức mở cuộc đấu tranh chống bù nh́n tay sai:
-Phá pḥng Thông tin Bờ hồ
-Đốt cổng chào vườn hoa Chí Linh
-Thả chim bồ câu mang cờ đỏ sao vàng
-Bắn vào sân bay Bạch Mai
Bảo Đại không dám ở lại mà đi ngay Đà Lạt.” (9)
Cuộc ám sát bất thành nhưng cũng làm cho vị Quốc trưởng hoang mang phải trở về ngay Đà Lạt. Năm 1949 có thể coi là năm ghi dấu nhiều sự kiện quan trọng đối với lịch sử Việt Nam nói chung và với Bảo Đại nói riêng. Cuộc đời vị Vua cuối cùng của triều Nguyễn vẫn đang là một ẩn số với các nhà nghiên cứu./.
VietBF@ sưu tập
