Đằng sau những miếng sushi nhỏ bé là cả một thế giới ẩm thực tinh tế, chứa đựng lịch sử, văn hóa và những câu chuyện thú vị mà ngay cả tín đồ sushi lâu năm cũng ít người biết.
Sushi là món ăn nổi tiếng của Nhật Bản (Ảnh: iStock)
Nhắc đến ẩm thực Nhật Bản, món đầu tiên hiện lên trong tâm trí nhiều người hẳn là sushi - những miếng cơm cuộn gọn gàng, tinh tế, phủ cá tươi, trứng, hoặc rau củ, hòa quyện giữa vị ngọt, cay, chua, mặn tinh tế đến từng chi tiết.
Nhưng đằng sau món ăn tưởng chừng đơn giản ấy là cả một hành trình dài hàng nghìn năm, cùng vô vàn điều thú vị ít ai ngờ tới. Hãy khám phá 10 sự thật thú vị về món sushi ngay sau đây:
Sushi không bắt nguồn từ Nhật Bản
Nghe có vẻ lạ, nhưng sushi thực ra ra đời ở Đông Nam Á, chứ không phải Nhật Bản.
Vào khoảng thế kỷ thứ 5-3 trước Công nguyên, ngư dân ở nhiều nước Đông Nam Á đã nghĩ ra cách bảo quản cá bằng cách bọc trong cơm và muối để lên men, giúp cá giữ độ tươi hàng tháng trời mà không hỏng.
Cách làm này dần lan sang Trung Quốc, rồi đến Nhật Bản vào thế kỷ thứ 8. Tại đây, người Nhật đã biến tấu món cá lên men thành sushi - một món ăn tinh tế, gắn liền với văn hóa và thẩm mỹ của người dân xứ Phù Tang cho đến hôm nay.
Từng là món ăn nhanh “vỉa hè”
Dù nay được xem là món ăn cao cấp, sushi từng chỉ là món ăn nhanh của dân Edo (Tokyo ngày xưa).
Đầu thế kỷ 19, khi Tokyo trở thành đô thị sầm uất, các quầy hàng rong bắt đầu bán “Edo-mae sushi” – món cơm cuộn cá tươi, tiện mang đi, ăn được ngay.
Người dân có thể vừa đi làm, vừa ăn sushi như cách chúng ta mua đồ ăn nhanh ngày nay. Có thể nói, Edo-mae sushi chính là “fast food” của thế kỷ 19 - giản dị, tiện lợi và tràn đầy hương vị biển.
Bí ẩn của wasabi
Món sushi nào cũng đi kèm một chút wasabi (người Việt thường gọi là mù tạt) xanh mướt, cay nồng khiến người mới ăn dễ “rơi nước mắt.”
Nhưng ít ai biết, wasabi ra đời không chỉ để tạo vị cay, mà còn để khử khuẩn, bảo vệ người ăn khỏi vi khuẩn trong cá sống - khi chưa có tủ lạnh hay công nghệ bảo quản.
Ngày nay, phần lớn wasabi trên bàn ăn thực chất là cải ngựa trộn màu xanh, chứ không phải wasabi thật - thứ củ quý hiếm, đắt đỏ chỉ mọc ở vùng suối lạnh Nhật Bản.
Các nhà khoa học còn phát hiện hợp chất trong wasabi thật giúp ức chế vi khuẩn E.coli, Staphylococcus aureus, thậm chí kích thích não bộ và cải thiện trí nhớ.
Fugu - món sushi có thể gây chết người
Fugu, hay sushi cá nóc, là món ăn vừa nổi tiếng vừa đáng sợ của Nhật Bản.
Cá nóc chứa tetrodotoxin - chất độc mạnh gấp 1.000 lần xyanua, chỉ cần lượng nhỏ cũng có thể gây tử vong nếu chế biến sai cách.
Chính vì vậy, chỉ những đầu bếp được cấp phép đặc biệt mới được phép chế biến fugu, sau nhiều năm học và thực hành.
Thế nhưng, nguy hiểm càng khiến fugu hấp dẫn hơn. Với người Nhật, ăn fugu là trải nghiệm vừa rợn người vừa tinh tế - biểu tượng của sự dũng cảm và lòng tin tuyệt đối vào kỹ năng của người đầu bếp.
Quy tắc ăn sushi đúng cách
Sushi không chỉ là món ăn, mà còn là nghi thức tinh tế. Theo truyền thống Nhật, wasabi không được pha vào nước tương, mà được đặt trực tiếp lên cá.
Gừng ngâm (gari) dùng để làm sạch vị giác giữa các miếng sushi khác nhau.
Và đặc biệt, không chấm phần cơm vào nước tương - vì cơm sẽ hút mặn và lấn át vị cá. Thay vào đó, hãy chấm nhẹ phần cá. Chỉ một thao tác nhỏ, nhưng tạo nên sự khác biệt rất lớn về hương vị.
Sushi băng chuyền - phát minh ra đời do… thiếu nhân viên
Nếu từng đến Nhật Bản, bạn sẽ thấy những nhà hàng sushi băng chuyền (kaiten-zushi) - nơi những đĩa sushi nhỏ xinh chạy vòng quanh trước mặt thực khách.
Phát minh này ra đời vào những năm 1950 khi chủ quán Yoshiaki Shiraishi không đủ nhân viên phục vụ.
Ông nghĩ ra hệ thống băng chuyền giúp sushi “tự đến với khách hàng.” Ý tưởng ấy nhanh chóng lan khắp Nhật Bản và ra thế giới, trở thành một biểu tượng của văn hóa ẩm thực hiện đại Nhật Bản.
California roll - món sushi phương Tây đầu tiên
Trớ trêu thay, California roll - món sushi nổi tiếng nhất thế giới - lại rất hiếm thấy ở Nhật.
Món cuộn gồm bơ, thịt cua và dưa chuột này được sáng tạo ở Bắc Mỹ vào thập niên 1960, có thể tại Vancouver (Canada) hoặc Los Angeles (Mỹ).
Đầu bếp người Nhật Hidekazu Tojo được cho là người đầu tiên tạo ra món cuộn này để giúp thực khách phương Tây “làm quen” với sushi mà không phải ăn cá sống.
Từ đó, California roll trở thành biểu tượng giao thoa văn hóa Đông-Tây, mở đường cho làn sóng “fusion sushi” lan rộng khắp thế giới.
Kỷ lục cuộn sushi dài nhất thế giới
Ngày 20/11/2016, gần 400 người ở thành phố Tamana (Nhật Bản) cùng nhau tạo nên cuộn sushi dài 2.844 mét - tương đương gần 30 sân bóng.
Kỷ lục Guinness này được thực hiện với một tấn củ cải muối, vừng và cơm.
Thành tích giúp Nhật Bản lấy lại danh hiệu “vua sushi” sau khi từng bị nhóm đầu bếp Nga vượt qua vài năm trước đó.
“Kim cương đen” của làng sushi
Nguyên liệu đắt giá nhất trong lịch sử sushi chính là cá ngừ vây xanh (bluefin tuna).
Năm 2013, ông Kiyoshi Kimura, chủ chuỗi nhà hàng nổi tiếng Sushi Zanmai, đã chi tới 1,7 triệu USD để mua một con cá ngừ nặng 222kg tại chợ Tsukiji.
Thương vụ này khiến ông Kimura lỗ nặng. Nếu muốn hòa vốn, ông phải bán mỗi miếng sushi cá ngừ vây xanh với giá 325 USD. Tuy nhiên, cuối cùng ông chỉ định giá 4,30 USD/miếng.
Ông chia sẻ “muốn để người dân Nhật có thể thưởng thức con cá ngon nhất năm đó” - một cử chỉ vừa mang tính biểu tượng, vừa thể hiện tinh thần tôn vinh nghề sushi của người Nhật.
Các biến thể sushi sáng tạo
Từ truyền thống, sushi đã bước sang thời kỳ “hậu hiện đại” với vô số biến thể: sushi burrito, sushi burger, sushi donut…
Năm 2008, đầu bếp Peter Yen ở San Francisco đã tạo nên sushi burrito - kết hợp sushi Nhật với burrito Mexico, mang đến trải nghiệm vừa quen vừa lạ.
Kể từ đó, sushi không chỉ là món ăn mà còn là tuyên ngôn sáng tạo - linh hoạt, hội nhập, nhưng vẫn giữ trọn tinh thần Nhật Bản trong từng hạt cơm, lát cá và giọt nước tương./.
Từ món ăn dân dã phục vụ người lao động, sushi đã trở thành biểu tượng ẩm thực mang đậm tinh thần Nhật Bản: tinh tế, tỉ mỉ và tôn trọng tự nhiên. Mỗi miếng sushi không chỉ là hương vị, mà còn là câu chuyện của lịch sử, văn hóa và sự sáng tạo không ngừng của con người./.
VietBF@ sưu tập
