Ở Việt Nam, chuyện “con ông, cháu cha” được bố trí ở những vị trí lănh đạo chủ chốt trong chính quyền, cơ quan, đoàn thể gần như trở thành công khai, ai cũng nh́n thấy. Sẽ là b́nh thường, nếu những người này, lúc học phổ thông là học sinh xuất sắc, có nhiều thành tích trong học tập, công tác. Rồi khi tham gia chính quyền là một cán bộ tài năng , có uy tín, đạo đức tốt. Nhưng thực tế ngược lại, người tốt rất ít, trong dư luận râm ran không biết bao nhiêu chuyện về “con ông, cháu cha” học dốt, tài kém… thế mà bây giờ nghiễm nhiên, không biết biến hóa kiểu ǵ, rất nhanh, họ đă leo lên ở một vị trí rất cao trong chính quyền. Báo chí phê phán nhiều, dư luận lên án, người dân nh́n vào khó chịu… Nhưng rất lạ, h́nh như sự chuyển biến việc này theo chiều hướng tích cực không thấy, mà chuyển biết theo chiều hướng tiêu cực càng rơ, ngày một nhiều.
3 thế hệ nhà họ Nông: Nông Đức Mạnh, Nông Quốc Tuấn, Nông Đức Dũng (em Nông Đức Hải)
Trong các báo cáo của không ít đại hội Đảng từ cấp tỉnh, cho đến cấp Trung ương không đề cập chuyện này, hoặc để đối phó, th́ đề cập rất chiếu lệ, lên án chung chung.
Vận nước “thuận” hay “nghịch” một trong những nguyên nhân chính, cũng do việc này gây ra.
Trước hết, để “con ông, cháu cha” vào những vị trí lănh đạo, biểu hiện của việc mất dân chủ một cách vô cùng nghiêm trọng, không thể lấy bất cứ lư do ǵ để biện minh. Việc lấy uy thế của ḿnh, để bắt buộc tổ chức Đảng, chính quyền bố trí cho con cháu vào những vị trí lănh đạo chính quyền, cơ quan, đoàn thể… thực tế đă triệt tiêu mọi ư kiến đóng góp xây dựng của quần chúng, đảng viên. V́ họ có đóng góp ư kiến, nhất là những ư kiến xây dựng, phê b́nh là sợ “đụng chạm” cả “bố” lẫn “con” lẫn “cháu”. Bố trí “con ông, cháu cha” vào vị trí lănh đạo, suy cho cùng, cũng để tạo ra một ê kíp dễ đục khoét, dễ đối phó…để bảo vệ lợi ích “nhóm”, lợi ích của một cá nhân nào đấy, không hề v́ quyền lợi tập thể, chưa nói đến dân tộc.
Đưa “con ông, cháu cha” vào các vị trí lănh đạo, không qua h́nh thức bầu cử dân chủ, hoặc bầu cử lấy lệ đă thực sự loại bỏ những cán bộ có năng lực, phẩm chất tốt trong chính quyền. Điều đó chỉ góp phần làm cho chính quyền trị trệ, bảo thủ, quan liêu, xa dời dân, mất uy tín với dân.
Một chính quyền, nhất là chính quyền cấp xă, chính quyền gần dân nhất, dân dễ tiếp xúc nhất. Cũng qua chính quyền xă, những người lănh đạo cấp trên từ huyện đến tỉnh, trung ương sẽ hiểu dân cần ǵ? Họ sống như thế nào? Cần có chính sách phù hợp ḷng dân để ổn định t́nh h́nh kinh tế, xă hội… nhưng hiện tại, ở nhiều địa phương cấp xă, lớn hơn là chính quyền cấp huyện, thị xă, thành phố… không khó lắm nh́n vào một tầng lớp “con ông, cháu cha “ngự trị. Nó thiên biến vạn hóa đủ các kiểu. Trưởng, phó Pḥng, Ban… bằng mọi cách những vị lănh đạo Đảng, chính quyền ở địa phương đó cũng t́m cách đưa con cháu ḿnh vào. Thấp hơn một tư là đồng hương, họ hàng. Điều này dẫn đến một hiện trạng, ai cũng nh́n thấy, với sự ràng buộc về ḍng họ, cha con, chi phái (điều này những vùng nông thôn c̣n rất nặng nề), về miếng cơm manh áo…đă thủ tiêu mọi h́nh thức đấu tranh trong Đảng, trong chính quyền. Những tổ chức mặt trận, đoàn thanh niên, hội cựu chiến binh, hội phụ nữ xă… thậm chí cả công an không c̣n sức mạnh chính nghĩa, không phục vụ, bảo vệ nhân dân mà những tổ chức đó chỉ biết bảo vệ quyền lợi của ḍng họ, cha con. Một bộ máy quản lư kiểu phong kiến lạc hậu xuất hiện với một mác nhăn mới “Chính quyền nhân dân” hoặc khôi hài hơn là “cấp ủy”, “Đảng ủy”. Nó thủ tiêu cả luật pháp, hiến pháp, chỉ thị, nghị quyết… thực thi quản lư chỉ bằng luật rừng tha hồ hành dân , tự tung, tự tác, bất chấp tất cả, thỏa măn ḷng tham, gây mất uy tín nghiêm trọng đến Đảng, đến chính quyền… Những khái niệm “dân chủ”, “đoàn kết”, “thống nhất”… lúc này chỉ c̣n là h́nh thức.
Điều nguy hiểm nữa, khi sắp xếp “con ông, cháu cha” vào vị trí lănh đạo, nhất là vị trí lănh đạo của Đảng, khi Đảng độc tôn lănh đạo đất nước, dễ biến Đảng trở thành Đảng đứng trên dân, trên Quốc hội v́ lúc này không phải người lănh đạo phải lắng nghe ư kiến dân mà chủ yếu là lắng nghe “bố” nói ǵ, dạy ǵ để “con, cháu” thực hiện. Và chính quyền lẽ ra phục vụ nhân dân, th́ ngược lại, phục vụ cho các “các bố”, “các ông” cấp trên. Như vậy, hố ngăn cách giữa nhân dân với Đảng, với chính phủ ngày càng nới rộng.
Có thể nói, chính sự quan liêu, hách dịch, xa rời dân do sắp xếp “con ông cháu cha” vào vị trí lănh đạo tạo nên sự bất b́nh của người dân, từ đó họ sẽ phản kháng, rất dễ dẫn đến bất ổn xă hội, bất ổn chính trị.
Ở nước ta, điều nguy hại này, tôi đă thấy trước mắt.
Nguồn:
trang nhà Trần Kỳ Trung