Thế khó của Trung Quốc trong 10 năm tới

Thập niên qua đánh dấu sự trỗi dậy ngoạn mục của Trung Quốc. Tuy nhiên, giới chuyên gia nhận định, để đạt được những bước tiến lớn hơn nữa trong thập niên tới, Bắc Kinh sẽ phải đối mặt với không ít thách thức.

Theo ông Sun Zhe, giám đốc Trung tâm nghiên cứu quan hệ Trung – Mỹ tại ĐH Thanh Hoa, Bắc Kinh đang được nhìn nhận là một cường quốc lớn, đồng thời cũng là cường quốc khu vực, cường quốc mới nổi và quốc gia đang phát triển. Chính những đánh giá đầy mâu thuẫn này đặt ra thách thức lớn đối với Bắc Kinh trong 10 năm tới.

Trách nhiệm nặng nề

Bắc Kinh từ lâu luôn phủ nhận “cái mác” cường quốc lớn, ngôi vị được thừa nhận rộng rãi trên thế giới thời hậu chiến tranh Lạnh. Tuy nhiên, thực tế, Trung Quốc ngày càng có ảnh hưởng không nhỏ đối với chính trường thế giới trong những năm qua.

Ngoại trưởng Trung Quốc Yang Jiechi thừa nhận, Bắc Kinh đạt được những thành tựu đáng kể trong 5 năm qua, với việc tổ chức thành công Thế vận hội Olympic Bắc Kinh, Triển lãm quốc tế Thượng Hải và hội nghị thượng đỉnh Trung – Phi, đồng thời giải quyết nhanh gọn những tác động tiêu cực của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và biến đổi khí hậu.

“Những sự kiện trên góp phần đáng kể nâng tầm vị thế của Trung Quốc trên trường quốc tế, đồng thời cho thấy vai trò quan trọng của quốc gia này trong việc duy trì hòa bình và phát triển chung của thế giới”, ông Yang nhấn mạnh.


Trung Quốc ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế.

Song song với sự trỗi dậy của Trung Quốc là bước lùi trong uy tín và ảnh hưởng của Mỹ, thể hiện ở sự bế tắc trong cách giải quyết bài toán hạt nhân Triều Tiên và Iran, cũng như đàm phán Trung Đông.

Ông Jin Canrong, Phó Giám đốc Viện nghiên cứu các vấn đề quốc tế tại ĐH Nhân dân ở Bắc Kinh cho rằng, bước thuyên chuyển quyền lực này có thể mang lại cơ hội cho Trung Quốc, song điều đó cũng có nghĩa là gánh nặng lại đè lên đôi vai của quốc gia này.

“Trong khi cả thế giới đang kỳ vọng Trung Quốc có thể thiết lập trật tự thế giới mới thì thực tế Bắc Kinh chưa có được khả năng đó”, ông Zheng Yongnian, Giám đốc Viện nghiên cứu Đông Á tại ĐH Quốc gia Singapore nhấn mạnh.


Ông Zheng cho rằng, dù vị thế nâng cao song Trung Quốc chưa đủ sức để gánh vác vai trò "ông chủ" của thế giới.

Theo ông, để có thể đảm đương nhiệm vụ này, trước mắt Bắc Kinh cần hợp tác với Washington. “Trung Quốc cần thể hiện tinh thần hợp tác hơn nữa trong các vấn đề kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh Trung – Mỹ đang vướng mắc vào bài toán tiền tệ và thặng dư thương mại”, ông Zheng khẳng định.

Nhất trí quan điểm này, ông Yuan Peng, chuyên gia nghiên cứu về quan hệ Trung – Mỹ quả quyết, lựa chọn hữu ích nhất hiện giờ là gia tăng lợi ích chung giữa Bắc Kinh và Washington, tạo tiền đề cho cách giải quyết vấn đề theo kiểu hai bên cùng có lợi.

“Bằng cách khai thác mối quan hệ với Mỹ trong việc cải cách Hội đồng bảo an Liên Hiệp Quốc, chuẩn hóa G20 và giải giáp vũ khí hạt nhân, Trung Quốc sẽ đồng thời được hưởng một số quyền lợi trong khi có thể tập làm quen với một vài trách nhiệm vừa sức mình”, ông Yuan cho hay.

Ngờ vực vây quanh

Cái danh “cường quốc lớn” Trung Quốc có thể không nhận nhưng vị thế “cường quốc khu vực” của quốc gia này thì khó có thể chối cãi. Sự lớn mạnh vượt trội của Bắc Kinh so với các quốc gia trong khu vực đang đẩy nước này vào thế bị nghi ngờ trong mọi động thái.

“Sự ngờ vực được thể hiện rõ trong những bước đi thận trọng của các quốc gia Đông Nam Á trong hợp tác với Trung Quốc và đặc biệt là sự chuyển hướng chiến lược của Mỹ từ chống khủng bố sang bảo đảm an ninh truyền thống, với sự gắn bó khăng khít với quân đội Nhật Bản và Hàn Quốc nhằm chống lại Trung Quốc”, ông Zheng Yongnian khẳng định.

Vì vậy, nhiều chuyên gia cho rằng, nhiệm vụ quan trọng của Bắc Kinh trong 10 năm tới là cải thiện quan hệ với các nước láng giềng. “Trung Quốc cần nỗ lực hơn nữa trong việc xóa bỏ những nghi ngờ từ phía các quốc gia láng giềng. Với việc thiết lập các mối quan hệ chiến lược khác, Bắc Kinh còn có thể hạn chế sự phụ thuộc quá mức vào Washington”, ông Jin Canrong nhấn mạnh.


Trung Quốc cần tăng cường quan hệ với các quốc gia trong khu vực để hạn chế sự ngờ vực quanh mình.

Bên cạnh đó, sức chống chọi tuyệt vời với khủng hoảng kinh tế còn làm nổi bật lên vai trò “cường quốc mới nổi” của Bắc Kinh bởi trong khi nhiều quốc gia phát triển trải qua giai đoạn suy thoái trầm trọng thì kinh tế Trung Quốc lại chứng kiến một thời kỳ hưng thịnh.

Tuy nhiên, ông Huang Renwei, Phó Giám đốc Học viện Khoa học xã hội Thượng Hải cho rằng, trước một Trung Quốc mới nổi, Ấn Độ và Nga cũng không khỏi “nóng mặt” và “tính kế” đối phó khi nghĩ đến viễn cảnh Bắc Kinh đe dọa tới lợi ích của họ.

Không chỉ vậy, thậm chí với vai trò là một quốc gia đang phát triển với GDP đầu người dưới mức trung bình, Trung Quốc cũng không thoát khỏi thách thức lớn. Trong 10 năm tới, nhiệm vụ quan trọng của giới chức nước này là thu hẹp khoảng cách giàu nghèo bằng những chính sách tái cơ cấu tài sản quốc gia một cách hiệu quả.

Do vậy, chuyên gia Jin kết luận, nếu Trung Quốc gia tăng quá mức tầm ảnh hưởng của mình với tư cách một cường quốc lớn, các quốc gia nhỏ hơn sẽ coi Bắc Kinh là ‘kẻ chơi ngông’. Nhưng nếu Trung Quốc tiếp tục cư xử theo lối hợp tác Nam – Nam, Bắc Kinh sẽ bị chỉ trích là không hành động tương xứng với sức mạnh của mình.

“Hành động sao cho hài hòa với bốn vị thế này là bài toán hóc búa đang chờ lời giải từ phía giới chức Trung Quốc trong 10 năm tới”, ông Jin khẳng định.

Trà My (tổng hợp)