Những mục tiêu tiếp theo của Mỹ sau bin Laden

Mỹ đã giành một thắng lợi to lớn khi tiêu diệt được Osama bin Laden, nhưng cuộc chiến chống khủng bố sẽ còn tiếp tục với những mục tiêu tiếp theo.

Phó tướng Zawahiri

Nhân vật đứng đầu trong danh sách truy lùng của các lực lượng an ninh Mỹ sau khi Osama bin Laden bị gạch tên là Ayman al-Zawahiri, nhân vật số hai của mạng lưới khủng bố Al-Qaeda. Cựu bác sĩ phẫu thuật người Ai Cập thậm chí còn được coi là người điều hành thực sự mọi hoạt động của Al-Qaeda và giờ đây thế chỗ của bin Laden trong vai trò kẻ bị truy nã gắt gao nhất thế giới.

Giống như bin Laden, Zawahiri lẩn trốn rất kỹ kể từ khi nước Mỹ tuyên bố cuộc chiến chống lại chủ nghĩa khủng bố sau cuộc tấn công ngày 11/9/2001. Tuy nhiên, khác với chiến hữu vừa bị tiêu diệt tại Pakistan, người đàn ông 59 tuổi này không hoàn toàn chìm trong bóng tối mà vẫn tham gia những hoạt động mờ ám.

Tên khủng bố nguy hiểm Ayman al-Zawahiri. Ảnh: AP

Không chỉ nhiều hơn bin Laden 4 tuổi, Zawahiri còn được đánh giá vượt trội hơn ở khả năng tổ chức, độ xảo quyệt và trí thông minh hiếm có. Lần cuối cùng người ta nhìn thấy y là vào tháng 10/2001 tại vùng đông bắc Afghanistan, gần biên giới với Pakistan. Kể từ đó, Zawahiri thường xuyên phát đi những video từ những nơi y lẩn trốn, nhằm kêu gọi cuộc chiến chống lại phương Tây. Trong danh sách những tên khủng bố bị truy nã hàng đầu của Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI), người này còn được coi là bác sĩ riêng của bin Laden.

Nếu bin Laden được coi là nguồn cảm hứng và thủ lĩnh tinh thần của Al-Qadea, thì phó tướng của y lại được thừa nhận là bộ não thực sự của mạng lưới khủng bố toàn cầu này. Chính Zawahiri đã trực tiếp tham gia vào việc tổ chức hàng loạt vụ tấn công khủng bố, trong đó đáng kể nhất là vụ 11/9 khiến hơn 3.000 người thiệt mạng. Hẳn nhiên, dù không "nổi tiếng" bằng bin Laden nhưng Zawahiri được đánh giá là nguy hiểm hơn nhiều. Chính vì vậy, không có gì là lạ khi Mỹ treo giải 25 triệu USD cho người nào tiêu diệt được kẻ giữ vai trò cố vấn chiến lược chính của bin Laden.

Khi Osama bin Laden hoàn toàn thu mình để lẩn trốn sự truy lùng từ sau năm 2004, hình ảnh của Zawahiri xuất hiện trên các phương tiện thông tin đại chúng nhiều hơn, với đặc trưng dễ nhận ra nhất là cái bướu nhỏ trên trán. Y khích lệ các phần tử Hồi giáo cực đoan bằng hàng loạt đoạn video đe dọa các nước phương Tây, với cánh tay phải luôn thể hiện những động tác giận dữ cùng cái nhìn lạnh lùng phía sau cặp kính cận.

Zawahiri gặp bin Laden khi hàng nghìn chiến binh Hồi giáo khắp thế giới đổ về Afghanistan, trong cuộc thánh chiến những năm 80 thế kỷ trước chống lại quân đội Liên Xô. Giống như bin Laden, Zawahiri cũng có xuất thân đáng nể. Y được sinh ra trong một gia đình giàu có ở Ai Cập, có cha là một nhà vật lý danh tiếng còn ông nội là một giáo sĩ hàng đầu ở học viện Al-Azhar tại Cairo.

Zawahiri tham gia vào cộng đồng Hồi giáo cực đoan tại Ai Cập từ khi còn nhỏ và từng bị bắt lúc 15 tuổi, vì là thành viên của tổ chức ngoài vòng pháp luật "Huynh đệ Hồi giáo". Y sau này thậm chí đã xuất bản vài cuốn sách nghiên cứu về Hồi giáo chính thống được bán cho nhiều người để biểu tượng hóa phong trào Hồi giáo cực đoan.

Sau khi kết hôn năm 1979 và hành nghề bác sĩ phẫu thuật tại Cairo, Zawahiri bị tống giam 3 năm vì các hoạt động quân sự và sau đó được cho là có dính líu tới vụ ám sát cựu tổng thống Ai Cạp Anwar Sadat năm 1981, cũng như vụ thảm sát nhiều du khách nước ngoài tại thành phố Luxor 16 năm sau đó.

Đối mặt với án tử hình, y rời Ai Cập vào giữa những năm 80 thế kỷ trước để tới Ảrập Xêút, nhưng sau đó nhanh chóng chuyển qua thành phố tây bắc Pakistan là Peshawar. Zawahiri làm việc trong vai trò của một bác sĩ điều trị cho các chiến binh bị thương và có liên hệ với các phiến quân Hồi giáo Ảrập, những kẻ sau này tham gia vào cuộc thánh chiến chống Liên Xô, trong đó có bin Laden.

Bin Laden và Zawahiri trong một đoạn video được đưa lên Internet. Ảnh: AP/Al Jazeera

Đầu những năm 90, Zawahiri được cho là sống ở châu Âu trước khi nối lại liên lạc với bin Laden, khi đó đang ở Sudan hoặc Afghanistan. Năm 1996, y bị bắt tại Nga sau khi tham gia tuyển chọn các chiến binh tại Chechnya. Hai năm sau đó, người này là một trong 5 kẻ đã ký vào chỉ dụ tôn giáo (fatwa) của bin Laden, với nội dung kêu gọi những cuộc tấn công nhằm vào công dân Mỹ. Cũng kể từ đó, Zawahiri thường xuyên xuất hiện bên cạnh bin Laden.

Zawahiri nằm trong danh sách truy tố của chính phủ Mỹ sau vụ đánh bom năm 1998 nhằm vào các đại sứ quán của Mỹ ở Kenya và Tanzania. Sau đó một năm, y bị kết án tử hình vắng mặt sau một phiên tòa tại Ai Cập.

Phó tướng của bin Laden chìm vào bóng tối sau khi các lực lượng của Mỹ và chính phủ Afghanistan tổ chức các đợt truy quét phiến quân Taliban hồi cuối năm 2001. Taliban đã che giấu bộ đôi bin Laden cùng Zawahiri và từ chối giao nộp chúng sau vụ 11/9. Sau đó, thủ lĩnh của Al-Qaeda và phó tướng của y tung ra một loạt các đoạn video xuất hiện cùng nhau.

Quân đội Mỹ và Pakistan thường xuyên truy lùng Zawahiri và cả bin Laden tại những nơi ẩn náu được cho là ở khu vực núi non cằn cỗi giữa Pakistan và Afghanistan. Tháng 1/2006, Zawahiri đã kịp trốn thoát khỏi cuộc tấn công bằng tên lửa hành trình của Mỹ tại một khu vực hẻo lánh của Pakistan. Khoảng 18 người thiệt mạng trong vụ này, gồm 4 thành viên Al-Qaeada và 7 thường dân, nhưng Zawahiri bình yên vô sự.

Tháng 12/2001, có thông tin cho rằng vợ, con trai và hai con gái của Zawahiri thiệt mạng trong một cuộc không kích của Mỹ tại thành phố Kandahar, Afghanistan. Cuộc tấn công này nằm trong kế hoạch truy quét của Mỹ nhằm tiêu diệt các lực lượng Taliban. Nhà báo người Pakistan Hamid Mir, người đã gặp Zawahiri vào các năm 1998 và 2001, nói rằng tên trùm khủng bố sau đó cưới vợ mới và có một cô con gái vào cuối năm 2005.

Những nhân vật khác

Saif Al-Adel, khoảng 50 tuổi, là bí danh của một nhân vật cấp cao người Ai Cập đồng thời là thành viên của hội đồng quân sự trong mạng lưới Al-Qaeda. Adel đã thành lập những cơ sở huấn luyện của Al-Qaeda tại Ras Kamboni ở Somalia và huấn luyện nhiều phiến quân Somalia, những người sau đó tham gia vào cuộc chiến Mogadishu chống lại quân đội Mỹ. Hai máy bay trực thăng Black Hawk (Ó đen) của Mỹ bị bắn hạ bởi các súng phóng lựu tự hành sau này đã truyền cảm hứng để đạo diễn Ridley Scott tạo nên bộ phim Black Hawk Down. Adel có tên trong danh sách truy nã của FBI từ năm 2001 với khoản tiền thưởng lên tới 5 triệu USD cho ai cung cấp thông tin của y. Người ta cho rằng Adel đang ở Iran.

Từ trái qua: Adel, Abu Gaith và Mohammed. Ảnh: Telegraph, BBC

Nhân vật đáng kể tiếp theo là Sulaiman Abu Gaith, 45 tuổi và mang quốc tịch Kuwait, là một trong những lãnh đạo cấp cao của Al-Qaeda đồng thời là người phát ngôn của tổ chức khủng bố này. Abu Gaith nổi lên từ cuộc chiến vùng Vịnh năm 1991, khi y tuyên chiến với Saddam Hussein. Sau đó, người này chuyển hướng quan tâm sang chính phủ Kuwait và hoàng gia nước này, với đòi hỏi ban hành luật Sharia. Y ngay lập tức bị cấm thuyết giảng và trục xuất khỏi nhà thờ Hồi giáo. Vào năm 2000, Abu Gaith rời Kuwait để tới Afghanistan, nơi y gặp bin Laden và gia nhập Al-Qaeda. Sau vụ tấn công 11/9, tên này lớn tiếng tuyên bố rằng "những vụ tấn công bằng máy bay sẽ còn tiếp tục". Nơi ở hiện tại của Abu Gaith là một dấu hỏi lớn. Người ta đồn rằng y đã bị bắt giam ở Iran, nhưng các quan chức Kuwait lại cho rằng tên này đã được thả và trở lại Afghanistan.

Kẻ đứng thứ tư trong danh sách mục tiêu tiếp theo của Mỹ có thể là Abu Hafiza, một nhà tâm lý học quân sự người Marốc, đồng thời là một chuyên gia chiến lược của Al-Qaeda. Theo một trang web về tình báo của Israel, Hafiza là người lên kế hoạch các cuộc tấn công tại thủ đô Madrid của Tây Ban Nha hồi tháng 3/2004. Y còn tuyên bố rằng Iraq là chiến trường chính của Al-Qaeda.

Cuối cùng, nhân vật được Mỹ lưu tâm theo dõi là Fazul Abdullah Mohammed, 36 tuổi và được cho là thủ lĩnh của Al-Qaeda tại Đông Phi. Y bị Mỹ truy nã vì có liên quan tới vụ đánh bom đại sứ quán Mỹ tại Somalia năm 1998. Sau đó, có thông tin cho rằng tên này đã bị Mỹ tiêu diệt trong một đợt không kích. Tuy nhiên, các trang web tại Somalia đưa tin rằng y vẫn an toàn và thậm chí còn leo cao hơn trong nấc thang quyền lực của Al-Qaeda.

Phan Lê - VNE