Bạch công tử Lê Công Phước được xem là 1 trong 2 người đàn ông ăn chơi nổi tiếng nhất đất Nam kỳ trong thế kỷ 20 (người c̣n lại là Hắc công tử Trần Trinh Huy), ông cũng là người rất yêu thích và có những cống hiến nhất định cho sân khấu cải lương. Cô Bảy – Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) Phùng Há là nữ nghệ sĩ cải lương nổi tiếng nhất Việt Nam trong thế kỷ 20.
Giữa 2 người có một mối t́nh kéo dài suốt 7 năm, họ có với nhau 2 đứa con. Họ đă có những năm tháng đạt đến tột cùng của vinh hoa, để rồi lại rơi xuống tận cùng của đau khổ.
Giai đoạn vinh hoa của họ cũng là lúc sân khấu cải lương hưng thịnh, khi chuyện t́nh của họ đổ vỡ, cả 2 cùng đau khổ cùng cực, cũng là lúc sân khấu cải lương lao đao. Kết cục câu chuyện t́nh của họ là những giọt nước mắt của bà lăo gần 90 tuổi rớt trên ngôi mộ đất của 1 người từng khét tiếng ăn chơi…
NSND Phùng Há đứng trước mộ…
Một ngày cuối năm năm 1999, NSND Phùng Há, khi ấy đă gần 90 tuổi, đă có chuyến đi về huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang. Các nhân viên Pḥng Văn hoá – Thông tin huyện Chợ Gạo đă đưa bà đi theo quốc lộ 50 về hướng G̣ Công khoảng 2 cây số đến xă An Thạnh Thuỷ.
Đến một con đường làng có hàng me cổ thụ được đặt tên Hoàng Phi, họ rẽ phải đi thêm vài cây số vào ấp Thạnh Kiết. Đến 1 ngôi nhà lá được cất sơ sài, trên cửa ghi “137 – tổ 3 - ấp Thạnh Kiết”, họ dừng lại. Xung quanh ngôi nhà là khu vườn rộng, nhưng ít được chăm sóc, nên cảnh vườn hoang tàn, cỏ dại mọc trên cả lối đi.
Ông Nguyễn Hoàng Luỹ, lúc ấy 73 tuổi (nay đă chết), người chủ khu vườn, đă ân cần đón tiếp bà Phùng Há. Qua câu chuyện giữa họ, những người đi cùng biết được rằng, ông Luỹ là con của ông Nguyễn Hoàng Phi, người được đặt tên con đường dẫn vào ấp Thạnh Kiết, vốn là người giàu có bậc nhất vùng đất Chợ Gạo vào giữa thế kỷ trước.
Ông Nguyễn Hoàng Phi từng là bạn thân của Bạch công tử Lê Công Phước, trong khi cha của ông Phi là Huyện Chung cũng là bạn thân của Đốc phủ Sủng – cha của Bạch công tử.
Ông Lũy là người ǵn giữ ngôi mộ của Bạch Công tử 50 năm qua, sau khi ông chết v́ nghèo khó không có đất để chôn, chính ông Phi đă đưa thi thể Bạch công tử về chôn trên đất nhà ḿnh và giao đứa con Nguyễn Hoàng Luỹ giữ đất và trông coi ngôi mộ.
Sau cuộc tṛ chuyện ngắn, ông Lũy đă đưa bà Phùng Há và những người khách ra phía sau vườn, nơi có một nghĩa địa nhỏ gồm hơn 10 ngôi mộ, xây xi măng có, làm bằng đá ong xưa cũng có, có mấy ngôi là mộ đất. Mộ Bạch công tử bằng đất, chỉ một nấm đất nhỏ, không mộ bia.
Đám tang NSND Phùng Há.
Ông Lũy bùi ngùi kể: “Lúc Bạch công tử chết trong nghèo khó không có đất chôn, cha tôi c̣n khá giả, ông đem Bạch công tử về chôn chết đất nhà và dự định sẽ xây mộ đàng hoàng cho bạn. Nhưng lúc đó vận chuyển xi măng, cát đá về quê rất khó khăn, mà chiến tranh kéo dài triền miên, đây lại là vùng đánh nhau rất dữ. Rồi cha tôi cũng qua đời mà không kịp làm mộ đàng hoàng cho bạn”.
Ông Luỹ cho biết tiếp, sau đó kinh tế gia đ́nh ông không c̣n khá giá như trước, nên chưa có điều kiện xây mộ đá cho ông Tư Phước. Lúc chiến tranh, ông Lũy chạy đi chạy về để thăm mộ và tảo mộ, từ năm 1975 ông mới về sinh sống hẳn nơi đây và hương khói cho mộ phần của Bạch công tử.
Ông Luỹ cũng cho biết, ngày trước cha ông có lập bàn thờ riêng để thờ Bạch công tử, khi ông Hoàng Phi qua đời, ông Lũy thờ chung Bạch công tử và và cha ḿnh như lúc sinh thời hai ông là bạn bè tri kỷ... Bà Phùng Há đă đứng bất động thật lâu, nước mắt chảy dài, trước ngôi mộ của người chồng cũ mà bà từng có 7 năm chung sống hạnh phúc và khổ đau.
Ngày ấy bà rất oán hận ông, chính ông v́ ham mê ăn chơi, cờ bạc, gái tơ, đă đẩy gia đ́nh đến cảnh khốn cùng, đẩy bà và 2 con nhỏ đến tận cùng nghèo khổ, hai đứa con nhỏ đă chết trong sự bế tắc ấy. Ngày ông theo một cô gái trẻ, bỏ mặc 2 đứa con chết v́ bệnh không tiền chữa trị, bà đă tự nhủ cho đến chết sẽ không bao giờ nh́n mặt ông.
Chẳng bao lâu sau, ông đă chết v́ nghiện ngập, bệnh tật vào năm 1950, bà đă giữ đúng lời hứa, không về đám tang ông, dù trong lúc ông khốn cùng, v́ nhớ một chút nghĩa vợ t́nh chồng xưa, bà đă ngấm ngầm giúp ông chữa trị và khi ông chết không có đất chôn, chính bà đă bàn với ông Nguyễn Hoàng Phi đưa Bạch công tử về chôn ở ấp Thạnh Kiết.
Sau 50 năm, bà Phùng Há đă gần với ngày về cơi Phật, bà cũng đă thấm nhuần giáo lư nhà Phật khuyên con người từ bi hỉ xă…Vậy là bà quyết định đi t́m mộ Bạch công tử để xin hoả táng ông, đưa tro cốt của ông về chùa Nhựt Quang ở G̣ Vấp – TP.HCM, ngôi chùa nghệ sĩ do chính bà sáng lập và đang làm chủ tịch Hội đồng Quản trị. Trước đó bà Phùng Há cũng đă bốc hài cốt của 2 đứa con chung giữa bà và Bạch công tử đă chết trẻ v́ nghèo khổ, về gửi trong chùa Huỳnh Kim cũng ở G̣ Vấp.
Ông Nguyễn Hoàng Luỹ rất trân trọng t́nh cảm của bà Phùng Há, nhưng khi nghe bà có ư định bốc cốt Bạch công tử để hoả táng và gửi vào chùa Nghệ Sĩ, ông đă suy nghĩ rất lâu và khuyên bà Phùng Há cân nhắc lại, đại ư: Thay v́ bốc cốt, hoả táng gửi vào chùa, bà nên đầu tư làm mộ cho khang trang, v́ 2 mục đích.
Thứ nhất, Bạch công tử là nhân vật của lịch sử, chắc chắn sau sau các di tích về ông, trong đó có khu mộ này, sẽ trở thành gía trị văn hoá – lịch sử cho người đời. Thứ hai, Bạch công tử c̣n có 1 người con (cô Lili, con của bạch công tử và 1 đào cải lương khác) đang định cư ở Pháp, không sớm th́ muộn cô Lili và con cháu cũng sẽ t́m về thăm mộ cha ông. Nếu bốc mộ, đốt cốt, sẽ không c̣n lưu giữ đựoc ǵ cho con cháu bạch công tử và cho đời sau. Sau khi ông Luỹ qua đời, lời nhận định của ông đang biến thành hiện thực.
NSND Phùng Há (thứ 2 từ trái qua) trên sân khấu Huỳnh Kỳ.
Ngành Văn hoá – Thể thao và Du lịch Tiền Giang đang đệ tŕnh kế hoạch đầu tư, khai thác những di tích về Bạch công tử thành những địa chỉ du lịch hấp dẫn ở Tiền Giang, trong đó có ngôi mộ của Bạch công tử (cùng với ngôi nhà và rạp hát Huỳnh Kỳ ở thành phố Mỹ Tho). Duy chỉ có cô Lili và con cháu của cô vẫn chưa thấy về thăm mộ cha ông.
Lần ấy, sau khi nghe ông Luỹ phân tích thiệt hơn, bà Phùng Há đă không bốc cốt hoả táng người chồng cũ, mà dành một số tiền để mướn người xây cho Bạch công tử ngôi mộ đá như ta thấy hiện nay. Năm 2009 bà Phùng Há qua đời, mộ của bà được đặt trong chùa Nghệ Sĩ, không gần mộ 2 con, cách rất xa mộ chồng là Bạch công tử. Câu chuyện về t́nh yêu, vợ chồng của bà và Bạch công tử 80 năm trước từng rất nổi tiếng, nhưng cũng đầy bi kịch, nhiều nước mắt!
Chuyện t́nh 80 năm trước
Cô Bảy Phùng Há tên thật là Trương Phụng Hảo, sinh ngày 30 tháng 4 năm 1911, tại làng Điều Ḥa, huyện Châu Thành, tỉnh Mỹ Tho (nay là tỉnh Tiền Giang). Thân phụ của bà là ông Trương Nhân Trưởng, người gốc tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc, c̣n thân mẫu bà là Lê Thị Mai, người tỉnh Mỹ Tho. Bà là người con thứ bảy trong gia đ́nh, tên Phụng Hảo được phát âm theo âm Quảng Đông là Phùng Há, v́ vậy mà từ nhỏ bà đă được gọi là Bảy Phùng Há, sau này trở thành nghệ danh theo suốt cuộc đời nghệ sĩ của bà. Năm bà Phùng Há lên 9 tuổi, cha bà qua đời, gia đ́nh đưa ông về Quảng Đông chôn cất.
Trở lại Việt Nam, gia đ́nh bà không c̣n trụ cột chính, nên rơi vào nghèo khó, cô Bảy Phùng Há phải sớm nghỉ học để đi làm kiếm tiền phụ gia đ́nh, năm 13 tuổi bà đă phải đi làm công trong một ḷ gạch. Vừa đi làm, bà vừa tập tành ca hát với mấy chú công nhân trong ḷ gạch, để rồi giọng ca trời cho của bà đă t́nh cờ lọt vào tai ông bầu Hai Cu của gánh hát Nam Đồng Ban.
Sau một thời gian hát thử, năm 1924, khi ông bầu Hai Cu thành lập gánh hát Tái Đồng Ban, cô Bảy Phùng Há được mời tham gia làm đào chính để đóng cặp với kép chính đă nổi tiếng Năm Châu, năm đó bà mới 13 tuổi. Vai diễn đầu tiên đánh dấu cuộc đời ca hát của bà là vai Giả Thị trong vở cải lương Hoàng Phi Hổ quy châu của soạn giả Nguyễn Công Mạnh.
Sau đó là các vở Thôi Tử thí Tề Quân, Mổ tim Tỷ Can, Anh hùng náo Tam Môn Nhai của soạn giả Nguyễn Châu Thành; Khúc oan vô lượng, Tội của ai của soạn giả Tư Chơi.
Đôi bạn diễn Phùng Há - Năm Châu đă nhanh chóng được công chúng yêu thích. Năm 1926, bà cùng các nghệ sĩ Năm Châu, Tư Chơi và Ba Du gia nhập gánh hát Trần Đắc của ông bầu Trần Đắc Nghĩa. Cùng năm này, bà kết hôn với nghệ sĩ Tư Chơi, người “thầy tuồng” của bà. Cuộc hôn nhân đầu tiên của bà kéo dài chưa tới 3 năm, họ cũng chưa có con với nhau.
Năm 1929, lúc gánh hát Trần Đắc về tŕnh diễn ở thành phố Mỹ Tho, Bạch Công Tử được bạn bè mời đi coi hát. Đêm đó cô Bảy Phùng Há đóng vai Mạnh Lệ Quân trong vở tuồng Mạnh Lệ Quân thoát hài. Khi văn hát, bà Phùng Há đi ra cửa sau th́ thấy Bạch công tử đứng đợi từ bao giờ và bắt tay làm quen với bà. Kể từ đó, đêm nào Bạch công tử cũng ngồi ở hàng ghế khán giả để thưởng thức tài ca diễn của cô Bảy Phùng Há. Có khi ông bất chấp qui định, vào hẳn hậu đài ngồi bên cánh gà coi bà hát, người của gánh hát không dám ngăn lại, v́ ai cũng biết Bạch công tử là con trai của Đốc phủ sứ Mỹ Tho, tức tỉnh trưởng đương quyền. Vốn là người rất mê cải lương, trong thời gian du học ở Pháp George Phước từng theo học về sân khấu, nay lại bị “tiếng sét ái t́nh” của cô Bảy phùng Há, Bạch công tử quyết chí đầu tư vào sân khấu cải luơng.
Ban đầu, Bạch công tử George Phước cùng người bạn tên Nguyễn Ngọc Cương lập gánh hát Phước Cương (tên ghép của hai người). Gánh gát quy tụ được rất nhiều đào kép nổi tiếng thời bấy giờ đă nhanh chóng nổi tiếng, được mời đi diễn ở Pháp, ra diễn ở Hà Nội và Hải Pḥng. Sau đó, khi đă kết hôn cùng cô Bảy Phùng Há, Bạch công tử tách ra thành lập riêng gánh hát Huỳnh Kỳ để cho bà Phùng Há làm “bầu”.
Gánh hát Huỳnh Kỳ quy tụ nhiều tài danh thời đó như Năm Phỉ, Tám Du, Năm Thiện, Ba Thâu, Ba Đồng, Chín Móm, Năm Kiệt, Hai Sự, Hai Nữ, Tư Bé…và trở thành gánh cải lương có quy mô lớn nhất ở vùng lục tỉnh Nam kỳ. Không chỉ là gánh hát lớn, dưới sự điều hành của cô Bảy Phùng Há, với tiền bạc và kiến thức sân khấu Tây học của Bạch công tử, gánh Huỳnh Kỳ được trang bị hiện đại, cách tân mạnh mẽ, trở thành hiện tượng của cải lương thời bấy giờ.
Bạch công tử c̣n cho xây dựng rạp hát hiện đại cùng tên Huỳnh Kỳ bên cạnh ngôi nhà đồ sộ của ông tại thành phố Mỹ Tho, trở thành “thánh đường” của sân khấu cải lương, nó góp phần làm cho cải lương nói chung, gánh hát Huỳnh Kỳ nói riêng, đạt đến “thời hoàng kim” trong thập niên 1930.
Kể về chuyện t́nh giữa ḿnh và Bạch công tử, cô Bảy Phùng Há thừa nhận, ngay từ khi mới biết nhau, Bạch công tử đă đeo đuổi bà như h́nh với bóng, đêm nào ông cũng đến rạp hát. Là người đă từng có 1 đời chồng, cô Bảy Phùng Há không phải dễ xiêu ḷng trước sự giàu sang phú quư, địa vị của gia đ́nh Bạch công tử, nhưng chính sự quư trọng bà với tư cách 1 “đào hát”, quư trọng cái nghề ca hát, nhất là những hiểu biết, ư tưởng mới lạ về nghệ thuật sân khấu của Bạch công tử, đă làm cho bà Phúng Há xiêu ḷng. Bà cho biết, dù là một công tử hào hoa, con nhà quyền quư, lại du học bên Tây về, nhưng Bạch công tử không có tính kiêu căng, mà luôn đối xử tốt với mọi người chung quanh. Thời gian 7 năm chung sống với Bạch công tử, cô Bảy hạ sinh 2 người con, con trai đầu đặt tên Paul Lộc, con gái kế tên Suzane.
Gánh hát Huỳnh Kỳ với thực lực hùng hậu, lưu diễn miền Tây đi đến tỉnh nào cũng đông đảo khán giả, thiên hạ quanh vùng bơi xuồng coi hát đậu chật bến. Nh́n vô ai cũng nghĩ rằng gánh hát làm ăn phát đạt, vợ chồng cô Bảy hạnh phúc tràn trề.
Thế nhưng, cùng với thành công trong sân khấu cải lương, thói ăn chơi hoang phí vốn có của Bạch công tử càng có điều kiện bộc phát dữ dội hơn, ông dồ hết thời gian, tiền của vào rượu chè, bài bạc, gái tơ, chẳng thèm ngó ngàng ǵ đến vấn gánh hát. Trong khi cô Bảy vừa lo con nhỏ vừa lo về nghệ thuật, không có thời gian cho việc điều hành gánh hát. Gánh hát bắt đầu bị lỗ, đào kép dần bỏ đi, thời vàng son của gánh Huỳnh Kỳ kéo dài chưa tới 7 năm, bằng với thời gian cuộc t́nh Bạch công tử - cô bảy Phùng Há.
Gánh hát Huỳnh Kỳ suy sụp, đào kép lần lượt bỏ đi, cô Bảy Phùng Há đau khổ ôm 2 đứa con bị bệnh cùng với 4 chiếc ghe chài hư hỏng nằm chơi vơi cạnh chợ cầu Ông Lănh – Sài G̣n. Trong cảnh khốn cùng, cô đánh liều ẵm con đi t́m chồng ở khắp các chốn ăn chơi nổi tiếng ở Sài G̣n. Cuối cùng, cô bắt gặp Bạch công tử đang vui sống với một cô gái trẻ đẹp tên là Marie Anne Nhị ở khách sạn Minh Tân.
Chẳng những không hối lỗi khi thấy vợ con trong h́nh hài bệnh hoạn, ốm đói, Bạch công tử c̣n trách mắng vợ thiếu lịch sự, rồi xua đuổi 3 mẹ con cô Bảy. Trở về nằm trên mấy chiếc ghe đă rệu ră, do không tiền chạy chữa, thuốc thang, đứa con trai chết trên tay cô, ngay cả khi ấy Bạch công tử vẫn chưa thoát khỏi cảnh u mê để trở về gia đ́nh.
Chôn cất con xong, cô Bảy kiên quyết làm thủ tục xin ly hôn với người chồng đă mất hết t́nh cảm gia đ́nh. Một thời gian sau đứa con gái cô Bảy cũng chết v́ bệnh. Cô gắng gượng đứng dậy, làm lại từ đầu, và chẳng bao lâu sau tiếng tăm cô đào Phùng Há lại nổi như cồn trong đời sống xă hội miền Nam.
Về phần Bạch công tử, sau khi bán hết 4 chiếc ghe chài, đồ đạc của gánh hát để đổ vào cuộc ăn chơi, đến cả tài sản, vườn ruộng của Đốc phủ Sủng để lại cũng không cánh mà bay, rồi ngôi nhà đồ sộ ở thành phố Mỹ Tho, rạp hát Huỳnh Kỳ lớn nhất miền Tây cũng đổi tên chủ sở hữu. Hết tiền ăn chơi, Bạch công tử rơi vào nghèo khó, lại mang bệnh ghiền, thân tàn ma dại sống cảnh lang thang không nhà cửa ở Sài G̣n.
Người ta thấy ông suốt ngày lang thang như kẻ vô hồn trong vườn Ông Thượng (công viên Tao Đàn), càng ngày càng bệ rạc. Khi c̣n giàu sang tột đỉnh, Bạch công tử từng tuyên bố nếu lỡ mai sau ông sạt nghiệp, ông sẽ không nhờ cậy ai bất cứ đồng nào, mà chính ông sẽ lái xe đi Vũng Tàu để chạy thẳng xuống biển tự kết liễu đời ḿnh.
Thế nhưng, khi đă rơi vào nghèo khổ, chẳng c̣n đâu chiếc xe hơi để ông tự lái đi Vũng Tàu tự vẫn như lời nguyền năm nào, thế nhưng cái “sĩ khí” kiên quyết không nhờ vă vào ai th́ ông giữ được cho đến chết. Chỉ đến khi chết không có đất chôn, Bạch công tử mới “nhờ” đất của người bạn để làm nơi yên nghỉ ngh́n thu.
Cây cao bóng cả
Vào lú 0g30 ngày 5/7/2009, NSND Phùng Há - cây đại thụ của nền sân khấu cải lương Việt Nam - đă qua đời, hưởng thọ 99 tuổi. Sau gần một thế kỷ gắn liền tên tuổi của ḿnh với nghệ thuật cải lương, tham gia rất nhiều gánh hát từ Tái Đồng Ban đến Trần Đắc, Huỳnh Kỳ, Phụng Hảo, Phước Cương, Thầy Năm Tú, Việt Kịch Năm Châu..., bà đă thanh thản ra đi sau khi đă làm và đă để lại rất nhiều cho sân khấu cải lương và nghệ sĩ cải lương. Ngày đám tang bà, không có ai thực thụ là người thân, v́ 2 đứa con của bà (với Bạch công tử) đều đă mất sớm, thế nhưng lại có nhiều người để tang cho bà và rất nhiều khóc tiếc thương bà.
Mộ Bạch công tử do NSND Phùng Há lập năm 1999.
Sau khi chia tay với Bạch công tử và gánh hát Huỳnh Kỳ tan ră vào cuối thập niên 1930, trong khi Bạch công tử th́ tiếp tục u mê trong chốn ăn chơi sa đọa và chết trong tàn tạ sau đó hơn 10 năm, thi cô Bảy Phùng Há đă đứng dậy làm lại từ đầu và bà đă trở thành người đóng góp nhiều nhất cho sân khấu cải lương trong thế kỷ 20.
Ngoài những vở tuồng, vai diễn kinh điển của bà trên sân khấu nhiều đoàn hát, NSND Phùng Há c̣n là người thầy đào tạo nên nhiều thế hệ nghệ sĩ cải lương, hầu hết các tài danh mà thế hệ ngày biết đến đều là học tṛ của bà. Bà cũng là người chủ xướng và kiên tŕ thực hiện thành công chùa nghệ sĩ, nghĩa trang nghệ sĩ, nhà dưỡng lăo nghệ sĩ, nhà truyền thống sân khấu cải lương cùng rất nhiều các hoạt động từ thiện, chăm sóc những nghệ sĩ già yếu, neo đơn.
Ngày từ năm 1958 bà đă bỏ tiền ra mua đất để thực hiện ư tưởng xây chùa Nghệ Sĩ và nghĩa trang để chôn cất nghệ sĩ. Từ năm 1963 bà tham giảng dạy tại Trường Quốc gia Âm nhạc và Kịch nghệ Sài G̣n, những học tṛ lứa đầu đă trở thành trụ cột của sân khấu cải lương sau đó như: cố NSƯT Thanh Nga, NSƯT Bạch Tuyết, NSƯT Thanh Sang...
Sau ngày giải phóng, dù tuổi cao sức yếu, nhưng bà cũng làm cố vấn về đào tạo cho Nhà hát Trần Hữu Trang, từ tay bà đă tiếp tục ra đời những tài danh mới như: Vũ Linh, Thanh Thanh Tâm, Thoại Mỹ, Hữu Quốc…Ngay cả những nghệ sĩ lớn tuổi không có điều kiện học tập trực tiệp ở bà như Nam Hùng, hoặc nghệ sĩ từ miền Bắc về sau ngày giải phóng như NSND Huỳnh Nga cũng nhận ḿnh là học tṛ của NSND Phùng Há, thậm chí c̣n nhận làm con nuôi của bà.
Chính họ đă lấy làm vinh dự được chít chiếc khăn tang trong ngày đưa tiễn bà về cơi vĩnh hằng. Tấtt cả các thế hệ nghệ sĩ cải lương hiện c̣n đang hoạt động sân khấu lúc nào cũng trân trọng gọi bà là “Má Bảy”!
NSND Phùng Há cũng là người vận động và sáng lập nên Nhà dưỡng lăo nghệ sĩ ở quận 8, TP.HCM - nơi nuôi dưỡng các nghệ sĩ già yếu, neo đơn, không nơi nương tựa. Hơn ai hết, bà hiểu rằng các nghệ sĩ sau một đời đi hát với nhiều vinh nhục, nhiều người về cuối đời phải sống cảnh cô độc, không nơi nương tựa.
Nhà dưỡng lăo được sự đóng góp hàng tháng của tất cả các nghệ sĩ c̣n đang sống được với nghề, đang giúp cho những nghệ sĩ kém may mắn khi về già không phải bị vứt ra lề xă hội như bà đă từng chứng kiến trong cuộc đời nghệ sĩ của ḿnh.
Nhà truyền thống ngành sân khấu (ban đầu bà định đặt tên là Nhà thờ tổ) ở đường Cô Bắc - TP.HCM do bà vận động thành lập đă là nơi đi về, gặp gỡ của các thế hệ nghệ sĩ và nhớ về những nghệ sĩ cải lương đă quá cố. Ngay khi đă ở độ tuổi 94 – 95, người ta vẫn thấy NSND Phùng Há xuất hiện ở các chương tŕnh trao quà từ thiện cho trẻ em, người tàn tật ở các tỉnh xa.
Khi viết về chuyện t́nh Bạch công tử - cô Bảy Phùng Há, tôi cứ tự hỏi tại sao định mệnh lại run rủi cho 2 con người có tính cách khác biệt nhau hoàn toàn lại đến với nhau để rồi tạo ra bi kịch gia đ́nh. Bạch công tử là người vừa phóng túng, vừa ích kỷ, ông xem ḿnh là trên hết, thú vui của ḿnh là trên hết, c̣n lại đều không có ư nghĩa, kể cả vợ và 2 đứa con nhỏ.
Trong khi bà Phùng Há lại có tấm ḷng bao la, cả đời lo toan cho mọi người. Mối t́nh Bạch công tử - cô Bảy Phùng Há không gây rung cảm nhiều cho thế hệ sau, nhưng tự nó đă cho người đời nhiều bài học, nhiều điều suy ngẫm. V́ vậy mà chuyện t́nh Bạch công tử - cô Bảy Phùng Há sẽ c̣n được người đời nhắc đến lâu dài, nhất là mai này khi Bạch công tử trở thành giá trị du lịch – lịch sử ở tỉnh tiền Giang, c̣n cô Bảy Phùng Há sẽ tiếp tục phủ bóng dài lâu trên nền trời sân khấu cải lương Việt Nam.
Kỳ tới: Những cuộc tỉ thí bất phân thắng bại giữa Hắc công tử và Bạch công tử
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.