Sóng gió trong quan hệ thương mại Mỹ-Trung

Trong cuộc gặp hàng năm của Diễn đàn song phương về Kinh tế và chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc tại Washington, các quan chức cao cấp Mỹ và Trung Quốc vật lộn với các mối quan hệ rộng lớn và thường hay tranh cãi.

Những chủ đề chính sau đây được nêu:

Mỹ thâm hụt thương mại, Trung Quốc dư thừa

* Một nguyên nhân quan trọng của sự bất hòa là thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc. Thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc năm 2010 lên tời 273,1 tỷ USD, tăng 20,4% so với năm 2009, vượt mục tiêu dự kiến đưa ra năm 2008 là 268 tỷ USD. Điều này cho thấy Trung Quốc phụ thuộc vào xuất khẩu tại Mỹ như thế nào để duy trì tăng trưởng kinh tế của họ.

Tiền tệ

* Các chính sách tiền tệ của Trung Quốc từ lâu trở thành nguyên nhân chính gây căng thẳng cho quan hệ song phương và tâm điểm của sư giận dữ tại Quốc hội Mỹ. Các nghị sĩ Mỹ tin rằng, đồng nhân dân tệ bị hạ thấp giá từ 15 đến 40%các nhà xuất khẩu Trung Quốc hưởng một giá không công bằng.

* Trung Quốc nói rõ là họ sẽ sử dụng tiền tệ như một công cụ để chống lạm phát hiện leo lên mức 5,4% trong tháng 3, cao nhất trong 32 tháng qua.

* Trung Quốc giờ nâng giá đồng nhân dân tệ lên khoảng 5% từ tháng 6 và 1,5% từ đầu năm nay. Tuy nhiên, chính quyền Obama vẫn phải đối mặt với áp lực của Quốc hội đòi gây thêm sức ép với Trung Quốc về lĩnh vực này.

Nợ lớn của Mỹ

* Trung Quốc có lượng dự trữ ngoại tệ lớn nhất thế giới, trên 3.000 tỷ USD.

* Khoảng 2/3 trong số đó là đồng USD. Bắc Kinh nhiều lần hối thúc Washington bảo đảm cho khoản nợ của Chính phủ và nâng sức mạnh của USD.

Quan chức Mỹ, Trung sẽ phải vật lộn với các mối quan hệ rộng lớn
tại cuộc gặp hàng năm của Diễn đàn song phương về Kinh tế
và chiến lược. Ảnh minh họa.

* Sau khi công ty tư vấn Standard & Poor’s đưa ra một triển vọng tiêu cực trong đánh giá tín dụng của Mỹ tháng 4 vừa qua, Trung Quốc đòi Mỹ phải đứng ra bảo vệ những nhà đầu tư trong các khoản nợ của Chính phủ.

Sở hữu trí tuệ

* Trung Quốc từ lâu phải đối mặt với sự giận dữ của các công ty Mỹ về việc sao chép trái phép và phổ biến rộng rãi các phần mềm, nhạc, phim ảnh và các sản phẩm khác. * Liên minh Sở hữu trí tuệ quốc tế, đại diện cho các tập đoàn công nghiệp đòi bản quyền ở Mỹ, ước tính tổn thất thương mại của Mỹ tại Trung Quốc do vi phạm bản quyền lên tới 3,5 tỷ USD trong năm 2009.

* Trung Quốc nói rằng, họ đang đạt được những tiến bộ trong việc chống vi phạm bản quyền sở hữu trí tuệ nhưng điều đó còn tùy thuộc vào danh sách theo dõi các nước bị Mỹ coi là có hành vi đánh cắp bản quyền và thương hiệu nghiêm trọng.

Đổi mới "bản địa"

* Các công ty lớn của Mỹ như General Electric đang lo ngại rằng các chính sách nâng đỡ đổi mới công nghiệp bản địa của Trung Quốc có thể gây thêm khó khăn cho họ trong việc cạnh tranh ở Trung Quốc.

* Giới công nghiệp Mỹ lo sợ Trung Quốc sử dụng chính sách phân biệt đối xử trong các khu vực kinh tế, từ mua sắm của Chính phủ đến chuẩn mực kỹ thuật và chính sách thuế, nhằm khuyến khích các doanh nghiệp nhà nước.

* Chủ tịch Hồ Cẩm Đào và các nhà lãnh đạo khác của Trung Quốc chỉ ra rằng, hàng hoá được sản xuất bởi các chi nhánh tại Trung Quốc của công ty Mỹ và các công ty nước ngoài khác cũng sẽ được coi là sản phẩm sáng tạo bản địa.

* Trung Quốc, kiểm soát 97% nguồn cung cấp đất hiếm trên thế giới, cảnh báo các đối tác kinh doanh của mình bằng cách hạn chế xuất khẩu các khoáng chất được sử dụng trong một loạt các ngành công nghiệp năng lượng sạch và công nghệ cao.

Kiểm soát xuất khẩu Mỹ và rào cản trong đầu tư

* Bắc Kinh than phiền rằng Washington, trong khi đòi hỏi tiếp cận thị trường lớn hơn cho các doanh nghiệp Mỹ tại Trung Quốc, áp đặt các hạn chế không chính đáng về đầu tư Trung Quốc tại Mỹ với lý do là quan ngại về an ninh quốc gia. Nói cách khác, Trung Quốc muốn một sân chơi bình đẳng cho đầu tư vào Mỹ.

* Trung Quốc cho biết, họ sẽ mua nhiều hơn từ Mỹ nếu không gặp quá nhiều hạn chế trong kiểm soát của Mỹ đối với hàng hóa công nghệ cao. Ngược lại, Mỹ cho rằng Trung Quốc cường điệu nhưng dù sao, họ cũng cải cách hệ thống kiểm soát xuất khẩu.

* Các chuyên gia nói rằng, việc bảo hộ sở hữu trí tuệ Trung Quốc là điều kiện tiên quyết cho bất kỳ việc nới lỏng kiểm soát xuất khẩu lớn nào của Mỹ. Các nhà phân tích nói rằng nếu không, xuất khẩu công nghệ cao của Mỹ sẽ chết yểu vì các công ty Trung Quốc sẽ sao chép các sản phẩm.

Phạm Ngọc Uyển (theo Reuters)