Trung Quốc chỉ còn cách tăng lãi suất để đối phó lạm phát?

Vốn tỏ ra tỏ ra khá thận trọng trong việc sử dụng công cụ tăng lãi suất, nhưng xem ra Trung Quốc có thể sẽ phải thay đổi quan điểm này trong kiềm chế lạm phát.

Trước hết, Trung Quốc có quá ít sự lựa chọn khả thi, ngoại trừ khả năng tăng lãi suất, bởi lẽ các công cụ chính sách khác (như tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc các ngân hàng) đã tiến tới ngưỡng giới hạn, trong khi áp đặt trần cho vay có thể gây ra phản ứng dữ dội từ các ngân hàng thương mại. Quan trọng hơn, Trung Quốc cần các đợt tăng lãi suất để sửa chữa những tác động tiêu cực từ tình trạng lãi suất thực âm (tức là lãi suất tiền gửi thấp hơn hẳn so với mặt bằng tỷ lệ lạm phát chung).

Tuần trước, Trung Quốc đã tăng lãi suất thêm 0,25%, đánh dấu lần tăng thứ 3 trong năm 2011 và nâng lãi suất tiền gửi kỳ hạn một năm lên 3,5%. Trong khi đó, tỷ lệ lạm phát của nước này trong tháng 6 đã lên tới 6,4%, mức cao nhất trong vòng 3 năm qua. Giá bán lẻ thịt lợn, nguồn thực phẩm quan trọng hàng ngày của người dân Trung Quốc, cũng tăng tới 65% so với năm 2010.
Hồi tháng 6/2011, Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia từng nói rằng nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này sẽ phấn đấu đạt mục tiêu lạm phát 4% trong cả năm 2011, trong đó ưu tiên hàng đầu vẫn là ổn định giá cả trong nước. Về phần mình, Thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC), Châu Tiểu Xuyên thừa nhận sức ép lạm phát là vấn đề đáng chú ý nhất đối với kinh tế Trung Quốc hiện nay. Trong báo cáo mới công bố, PBoC khẳng định sẽ hành động để ngăn chặn các nguy cơ gây biến động lớn trong tăng trưởng kinh tế, đồng thời sẽ triển khai một chính sách tiền tệ thận trọng, linh hoạt và an toàn nhất.

Vậy nên điều Bắc Kinh muốn theo đuổi hiện nay là kiềm chế sức ép tăng giá, trong khi không tạo ra những đổ vỡ tín dụng có thể làm giảm nguồn vốn vay cho các doanh nghiệp nhỏ. Cố vấn Xia Bin của PBoC cho rằng Trung Quốc cần kết hợp sử dụng các công cụ chính sách, bao gồm lãi suất, điều hành thị trường mở và thay đổi tỷ lệ dự trữ bắt buộc của các ngân hàng. Nếu Trung Quốc tiếp tục đạt thặng dư thương mại khổng lồ và thu hút thêm dòng vốn nóng bên ngoài chảy vào, thì chính sách tăng lãi suất không thể phát huy hiệu quả.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận thực tế rằng tỷ lệ dự trữ bắt buộc khó có thể tăng cao hơn nữa. Trong năm 2011, tỷ lệ này đã được điều chỉnh tăng 6 lần, mỗi lần tăng thêm 0,50% và hiện ở mức 21,5%. Việc tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc đã giúp rút khoảng 2.200 tỷ nhân dân tệ (341 tỷ USD) ra khỏi hệ thống ngân hàng.

Nhà kinh tế trưởng Tang Jianwei của Bank of Communications (có trụ sở tại Thượng Hải) cho rằng sức ép thanh khoản mà các ngân hàng Trung Quốc phải chịu hiện đã rất lớn. Trung Quốc cũng có thể áp trần cho vay, song điều này có thể gây ra những phản ứng dữ dội từ các ngân hàng thương mại.

Ước tính, các khoản cho vay bằng đồng NDT của nhiều ngân hàng Trung Quốc đã vượt ngưỡng dự đoán của thị trường. Nhà kinh tế trưởng Zhu Baoliang của Trung tâm thông tin quốc gia Trung Quốc cũng nói trọng tâm chính sách có thể được chuyển hướng sang sử dụng các đợt tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát, do tỷ lệ dự trữ bắt buộc của các ngân hàng khó có thể tăng thêm được nữa.

Nhìn chung, các nhà hoạch định chính sách cùng chung quan điểm cho rằng tăng lãi suất là cần thiết để sửa chữa những ảnh hưởng tiêu cực của lãi suất thực hiện nay, nhân tố có thể làm gia tăng lạm phát và làm phức tạp hơn các nỗ lực kiểm soát giá cả. Mặc dù lãi suất tiền gửi kỳ hạn 1 năm được điều chỉnh lên mức 3,5% sau đợt tăng ngày 6/7, lạm phát đang leo cao sẽ kéo lãi suất thực lún sâu hơn vào ngưỡng "âm" và điều này càng khiến nhiều người dân Trung Quốc chuyển các khoản tiền tiết kiệm của họ vào thị trường bất động sản hay các kênh huy động vốn có lãi suất cao hơn song tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng chính thị trường bất động sản chứ không phải là vấn đề chênh lệch lãi suất, mới là "thỏi nam châm" thu hút các nhà đầu cơ. Vì vậy, tăng lãi suất cũng có thể giúp hạ nhiệt thị trường bất động sản và giảm tình trạng đầu cơ.

Nhà kinh tế cao cấp Lu Zhengwei của Ngân hàng Công nghiệp Thượng Hải nói: "Phần lớn người dân Trung Quốc vẫn quá lạc quan về tình hình lạm phát. Tôi cho rằng tỷ lệ lạm phát của Trung Quốc vẫn sẽ duy trì ở quanh ngưỡng 6% trong quý 3 năm nay". Một nguyên nhân chính khiến Trung Quốc ít tăng lãi suất so với tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc là do lo ngại nguy cơ dòng tiền nóng bên ngoài ồ ạt chảy vào cũng như gia tăng gánh nặng nợ nần cho các chính quyền địa phương.

Nhà kinh tế Dong Tao của chi nhánh Credit Suisse có trụ sở ở Hong Kong dự báo Trung Quốc sẽ tiến hành thêm ít nhất 2 đợt tăng lãi suất nữa trong năm 2011.

Trong một diễn biến liên quan, ngày 12/7, PBoC thông báo dự trữ ngoại tệ của Trung Quốc tính tới cuối tháng 6/2011 đã tăng 30,3% so với cùng kỳ năm 2010 lên mức 3.197 tỷ USD. Trước đó, dự trữ ngoại tệ của Trung Quốc tính tới cuối tháng 4 và tháng 5 vừa qua lần lượt là 3.145 tỷ USD và 3.166 tỷ USD.

Việt Khoa (theo Reuters)