Mục đích thực của Nga với ASEAN

Nga hi vọng sẽ biến ASEAN thành thị trường cho sản phẩm của công cuộc hiện đại hoá Nga do Tổng thống Dmitry Medvedev thúc đẩy.

Sự “bộc bạch” của Alexander Gabuev – phóng viên của báo Kommersant từ Bali (Indonesia) cho thấy mục đích thực công khai của việc Nga muốn củng cố vị thế ở các nước ASEAN là tìm cách đưa các công ty Nga vào làm ăn, tạo thị trường cho các sản phẩm của quá trình hiện đại hoá Nga mang lại; đồng thời giúp cho khu vực phát triển, tăng cường các quan hệ làm ăn kinh tế cùng có lợi.

Ngày 22/7/2011 diễn ra cuộc gặp Nga – ASEAN ở Indonesia. Đánh giá kết quả cuộc gặp, Bộ trưởng Ngoại giao Liên bang Nga Sergey Lavrov cho rằng khối lượng buôn bán của Nga với Đông Nam Á vẫn là chưa tương xứng.

Tuy nhiên, phóng viên Alexander Gabuev của Kommersant xác minh được, Moscow tìm ra cách khắc phục nhược điểm đó bằng chương trình đầy tham vọng để đưa các công ty Nga vào thị trường các nước ASEAN.

Ngoại trưởng Sergey Lavrov tại hội nghị các Ngoại trưởng tổ chức tại Bali, Indonesia.

Bước đầu tiên, Liên bang Nga dự kiến xây dựng đường bộ và đường sắt trong khu vực, làm đường tàu điện ngầm (metro), phóng vệ tinh nhân tạo và phát triển lĩnh vực năng lượng. Như vậy, Nga hi vọng sẽ biến ASEAN thành thị trường cho sản phẩm của công cuộc hiện đại hoá Nga do Tổng thống Dmitry Medvedev thúc đẩy.

Theo lịch làm việc, cuộc gặp của các bộ trưởng ASEAN với các đại diện Liên bang Nga là một trong những cuộc gặp sau cùng. Trao đổi hàng hoá của Nga với 10 nước này (Brunei, Việt Nam, Indonesia, Campuchia, Lào, Malaysia, Mianma, Singapore, Thái Lan và Philippines) năm 2010 chỉ khiêm tốn có 10,5 tỷ USD, quá nhỏ so với 292,78 tỷ USD kim ngạch thương mại TQ-ASEAN.

Với mức độ quan hệ như vậy, thực hiện nhiệm vụ củng cố vị thế của Nga ở khu vực châu Á – Thái Bình dương mà Tổng thống Dmitry Medvedev đưa ra năm 2010 là rất khó khăn phức tạp.

Ngày 22/7/2011, khi phát biểu với các đồng nghiệp, Sergey Lavrov thừa nhận điều đó. Ông tuyên bố: “Nga tích cực đi theo con đường hiện đại hoá và vì những mục tiêu như vậy tích cực tham gia vào các quá trình liên kết kinh tế với khu vực châu Á – Thái Bình dương. Điều đó sẽ thúc đẩy việc tăng khối lượng các quan hệ kinh tế giữa các nước chúng ta, những quan hệ hiện nay rõ ràng là vẫn còn ít ỏi”. Ngay lập tức ông đề nghị các đồng nghiệp đẩy nhanh việc thoả thuận “lộ trình” hợp tác kinh tế – thương mại và đầu tư.

Nga đặt những kỳ vọng lớn lao vào văn kiện mà Nga hi vọng sẽ ký được khi Bộ trưởng kinh tế Nga Elvira Nabiulina thăm Indonesia từ 9 đến 13/8 để tham dự cuộc họp các Bộ trưởng kinh tế ASEAN. Tổng thống Dmitry Medvedev nói trong hội nghị thượng đỉnh Nga– ASEAN lần thứ 2, hồi tháng 10/2010 ở Hà Nội rằng: “Văn kiện này cần trình bày rõ ràng những hướng phối hợp hành động cơ bản”. Và Nga chuẩn bị những kiến nghị: văn kiện này bao gồm cả các dự án của các công ty Nga ở các nước trong khu vực, cả đề xuất cho toàn bộ ASEAN.

Theo nguồn tin của báo Kommersant, phần lớn trong chương trình là các đề xuất trong lĩnh vực giao thông vận tải. Trong tháng 1/2011, Bộ giao thông vận tải đề nghị thành lập nhóm công tác Liên bang Nga – ASEAN về giao thông vận tải và thảo luận mấy ý tưởng đầu tư (báo Kommersant có bản sao các đề xuất):

- Ý tưởng đầu tiên là tư vấn về việc các lực lượng của Công ty cổ phần mở Đường sắt Nga (RZD) sẽ xây dựng tuyến đường sắt từ Singapore đến Côn Minh của Trung Quốc, tuyến đường sắt Purukahu - Bangkuan dài 185 Km trên đảo Kalimantan của Indonesia, cũng như nhà ga để xuất than đá từ các mỏ ở địa phương.

- Ý tưởng thứ hai là tư vấn về xây dựng xe điện ngầm (metro) ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh.

- Ý tưởng thứ ba là các nhà thầu Nga “có nhiều kinh nghiệm xây dựng đường ô tô cao tốc ở nước ngoài” phát triển mạng lưới đường cao tốc ở các nước ASEAN. Nga đề xuất trong khuôn khổ dự án nâng cấp chất lượng đường sá trong khu vực, sau đó làm đường nối với Ấn Độ và Trung Quốc, lắp đặt các loại biển báo đường bộ.

- Ý tưởng thứ tư là sự tham gia của các công ty Nga vào việc soạn thảo căn cứ kinh tế – kỹ thuật cho các dự án cơ sở hạ tầng cảng biển trong khu vực và huấn luyện các chuyên gia về biển.

Một tuyến tàu điện ngầm của Nga.

Ngoài ra, Moscow muốn thảo luận với các đối tác tăng quá cảnh từ các nước ASEAN sang châu Âu theo đường sắt xuyên Siberia. Dự án này dự kiến chuyển một phần hàng hoá của các nước khu vực vận chuyển sang châu Âu từ tuyến đường qua kênh Suez sang các cảng của Nga ở Viễn Đông, cũng như tổ chức chiến dịch thông tin cho giới kinh doanh ở các nước trong khu vực về khả năng của tuyến đường sắt xuyên Siberia.

Trong tháng 5, các bộ trưởng giao thông vận tải các nước ASEAN xem xét các đề xuất và đề nghị các thành viên của tổ chức đưa ra các bình luận đánh giá. Theo nguồn tin của báo Kommersant thì công việc này vẫn chưa xong.

Một hướng lớn thứ hai Nga muốn đề xuất các dịch vụ cho ASEAN là năng lượng. Ngày 22/7/2011, Sergey Lavrov nhắc đến việc trung tâm nâng cao hiệu suất năng lượng, sử dụng các nguồn năng lượng tái sinh và công nghệ sạch đối với môi trường ở gần Moscow được đưa vào hoạt động.

Bộ trưởng Ngoại giao Liên bang Nga hứa “công ty Năng lượng liên chủ thể liên bang (Mezhregionsoyuzener go) dự kiến đầu tư nhiều triệu vào đây”. Theo thông tin báo Kommersant nắm được, đó là khoản chi 50 triệu USD đến cuối năm nay.

Dự án này bao gồm việc thành lập trung tâm phân tích tư vấn trong lĩnh vực hiệu suất năng lượng, có chức năng hỗ trợ đưa các giải pháp của Nga trong lĩnh vực này vào thị trường các nước khu vực. Nước Nga có kinh nghiệm thành công khi các chương trình huấn luyện chuyển đổi thành các hợp đồng giá trị nhiều tỷ.

Tháng 9/2010 hãng “Nguyên tử Nga” ("Rosatom ") tiến hành hội thảo khoa học – kỹ thuật “các đề xuất của Nga trong lĩnh vực sử dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hoà bình ở khu vực châu Á – Thái Bình dương” ở Hà Nội, thế mà tháng 10 người đứng đầu “Nguyên tử Nga” ("Rosatom") Sergei Kiriyenko và Bộ trưởng công nghiệp và thương mại Việt Nam Vũ Huy Hoàng ký thoả thuận về xây dựng nhà máy điện nguyên tử đầu tiên Ninh thuận 1 cho Việt Nam. Giá sơ bộ của hợp đồng là khoảng 4 tỷ Euro (nhà máy sẽ được xây dựng nhờ vay tín dụng).

Theo lời ông Kiriyenko, “Nguyên tử Nga” ("Rosatom") sẽ cố giành những hợp đồng khác ở Việt Nam– tổng cộng Hà Nội có kế hoạch đến năm 2030 xây dựng 4 nhà máy điện nguyên tử.

Nga cũng muốn có phần trong những hợp đồng xây dựng nhà máy điện hạt nhân ở Đông Nam Á.
Cuối cùng, như ngày 22/7/2011 Sergey Lavrov kể với các đồng nghiệp châu Á, Nga sẵn sàng hợp tác với ASEAN trong lĩnh vực công nghệ nano sinh học và ứng dụng các công nghệ vũ trụ, “bao gồm cả cùng khai thác hệ thống GLONASS (định vị toàn cầu) và chụp ảnh thăm dò Trái đất từ vũ trụ”.

Theo lời những người nắm được thực chất các đề xuất của Nga nói chuyện với báo Kommersant, trước mắt đó là tổ chức các khoá huấn luyện về sử dụng rađa, giới thiệu khả năng của GLONASS cho đại diện của các nước ASEAN, cũng như giới thiệu kinh nghiệm của Nga trong việc phát triển công nghệ nano sinh học.

Tác giả của các đề xuất là hãng “Vũ trụ Nga” (Roskosmos) và tập đoàn “Công nghệ nanô Nga” (Rosnanotechnologies ), những tổ chức hi vọng sẽ tìm được các khách hàng tiềm năng của khu vực tại các hội thảo.

Moscow sẵn sàng tài trợ cả ba hoạt động này từ quỹ đối thoại hợp tác Nga – ASEAN mà từ năm nay đóng góp hàng năm tăng từ 750.000 USD lên 1,5 triệu USD (quỹ này cũng tài trợ các dự án khác của Nga – ví dụ như loạt bài giảng của các chuyên gia an ninh liên bang FSB ở Jakarta hồi tháng 6, cũng như khoá tiếng Nga cho các hướng dẫn viên du lịch từ các nước ASEAN).

Như vậy, phần lớn các hướng hợp tác do Nga đề xuất nằm trong 5 lĩnh vực mà Tổng thống Dmitry Medvedev coi là ưu tiên đối với hiện đại hoá Nga (vũ trụ, năng lượng, nguyên tử hoà bình, công nghệ sinh học, công nghệ nano). Thế là, Moscow định dành cho chính các nước ASEAN vai trò thị trường tiêu thụ tiềm tàng cho các sản phẩm này.

Người tiếp chuyện báo Kommersant từ bộ máy Chính phủ liên bang giải thích: “Phải bán sản phẩm cho ai đó, mà không nhất thiết phải là chỉ bán cho các công ty nhà nước Nga. Giai đoạn đầu khó cạnh tranh trên thị trường các nước phát triển, còn đối với các nước đang phát triển thì đúng là vừa sức”.

Nguyễn Vũ (theo Kommersant)