CRESCENT CITY, California – Những tin tức về hai đợt tuyệt thực phản kháng của các tù nhân California hầu hết đều tập trung vào chuyện người tù từ chối thực phẩm, chứ ít đề cập tới những hậu quả của việc họ phải sống trong cảnh bị biệt giam.
Một cḥi canh trong một nhà tù của tiểu bang California - ảnh tài liệu: Vi Lang/Viễn Đông.
Hôm 1-7-2011, các tù nhân trong những buồng biệt giam (Secure Housing Unit) của nhà tù tiểu bang Pelican Bay bắt đầu một đợt tuyệt thực kéo dài ba tuần lễ, để phản đối những điều kiện trong khu biệt giam. Cùng tham gia với họ c̣n có những tù nhân biệt giam trong các trại giam khác của tiểu bang California. Họ tiếp tục cuộc tuyệt thực thêm ba tuần nữa, bắt đầu từ hôm 26-9-2011. Đây là một trong những vụ tù nhân tuyệt thực lớn nhất ở California, với sự tham gia của hàng chục ngàn người tù và những người ủng hộ họ trên khắp thế giới, và góp phần vào một cuộc tranh căi đang diễn ra liên quan tới h́nh phạt biệt giam.
Một bài viết trong bản tin Liên Hiệp Quốc UN News Centre đă trích dẫn lại lời ông Juan Méndez, phúc tŕnh viên đặc biệt của LHQ chuyên về tra tấn: “Chia tách, cô lập, giam riêng, xà lim, khóa kín, Supermax, cái hố, Đơn Vị Gia Cư An Ninh (Security Housing Unit – SHU)... bất luận gọi tên là ǵ đi nữa, th́ biệt giam cần phải bị nghiêm cấm bởi các quốc gia, như là một h́nh thức trừng phạt hoặc một kỹ thuật tống tiền. Biệt giam là một biện pháp hà khắc, đi ngược lại với việc phục hồi vốn là mục tiêu của hệ thống cải huấn”.
Vào hôm 13-10-2011, các tù nhân đă đ́nh hoăn cuộc tuyệt thực, sau khi Cơ Quan Cải Huấn và Phục Hồi của California (CDCR) đồng ư đáp ứng những yêu sách của họ, kêu gọi thay đổi những chính sách biệt giam và cách thức đối xử với những tù nhân bị biệt giam. Chính sách hiện nay của CDCR là tống các tù nhân vào khu biệt giam, nếu họ phạm tội trong nhà tù, hoặc bị coi là thành viên băng đảng hay là có quan hệ với băng đảng. Chính sách này đă bị chỉ trích là bất công.
Giáo Sư Tiến Sĩ Craig Haney, giám đốc chương tŕnh Hậu Cử Nhân Tâm Lư Học Xă Hội của trường đại học University California of Santa Cruz (UCSC), cũng là một luật sư, nói với nhật báo Viễn Đông: “Có những sự chênh lệch rơ rệt về chủng tộc trong chuyện biệt giam”. Ông đề cập đến chính sách biệt giam như là một phần trong lư do gây ra t́nh trạng chênh lệch. Ông nói: “Điều ấy chắc chắn là đúng ở California, nơi mà những tù nhân Latino chiếm số lượng lớn hơn trong những buồng biệt giam”.
Những t́nh trạng trong các khu biệt giam th́ khác nhau, mặc dù các tù nhân California đang phản đối việc hành hạ tra tấn, trong số đó có t́nh trạng thiếu thốn phương tiện điều trị y tế, nước và thực phẩm không thích hợp, thiếu vận động, cũng như chuyện trừng phạt theo nhóm, và khoảng thời gian dài bị biệt giam.
* Tác động của biệt giam trên sức khỏe tâm thần
Theo trang mạng Prisoner Hunger Strike Solidarity (Liên đới với tù nhân tuyệt thực) cho biết, có những người tù đă bị biệt giam vô thời hạn trong ṿng 40 năm qua.
Không phải bất cứ người nào bị biệt giam đều mắc phải những vấn đề về sức khỏe tâm thần, thế nhưng vẫn có những người bị như vậy, theo GS. Haney nói với Viễn Đông. Ông nói tiếp: “Tự căn bản, chúng ta là những sinh vật xă hội, tùy thuộc vào những người khác để có hồi báo về tính cách thích hợp của những điều chúng ta cảm thấy, của những đường nét căn tính của chúng ta, vân vân”. Ông cho rằng sự cô lập là một điều gây ra căng thẳng thần kinh, trong đó người ta bị buộc phải đương đầu với sự hiện hữu của một khoảng trống không. “Khi chúng ta không có sự tiếp xúc xă hội, hoặc sống trong một thế giới cô lập ‘không đem lại một ư nghĩa nào’, th́ chúng ta bị đẩy tới bên bờ vực thẳm của sự điên loạn”.
Những người khỏe mạnh về tâm thần có thể đương đầu với t́nh trạng bị biệt giam tốt hơn so với những người vị thành niên vốn có sức khỏe tâm thần mong manh hơn, hoặc so với những người mắc bệnh tâm thần, mà cơ cấu tâm lư của họ đă bị “hư hại”, GS. Haney nói như vậy với nhật báo Viễn Đông.
* Liên Hiệp Quốc kêu gọi hạn chế biệt giam
Bài viết của UN News Center đă trích dẫn lời ông Méndez kêu gọi hạn chế bớt biệt giam, cũng như kêu gọi nghiêm cấm việc áp dụng h́nh phạt này cho các tù nhân vị thành niên và những người bị bệnh tâm thần. Ông Me1ndez định nghĩa biệt giam là bất cứ khi nào một tù nhân bị giữ ở nơi cô lập với tất cả mọi người trừ người canh tù, trong ṿng ít nhất 22 tiếng một ngày.
Ông Méndez nói rằng biệt giam không nên kéo dài quá 15 ngày. Ông nói thêm rằng chỉ một vài ngày bị giam cô lập cũng có thể gây tác hại vĩnh viễn về mặt tâm thần. Bài viết nói trên trích dẫn lại lời ông Méndez nói: “Trong những trường hợp ngoại lệ, trong đó việc áp dụng biệt giam là chính đáng, những bảo đảm về thủ tục phải được tuân thủ”. Ông thêm rằng biệt giam có thể được dùng như một phương thức bảo vệ một số tù nhân, bao gồm những tù nhân đồng tính nam, nữ, lưỡng tính, khỏi bị hăm hại. Ông lên tiếng: “Tôi kêu gọi các quốc gia hăy áp dụng một loạt nguyên tắc hướng dẫn khi sử dụng biệt giam”.
Theo một trong những bản phúc tŕnh của ông Méndez cho biết, hiện nay Hoa Kỳ đang cầm giữ từ 20.000 tới 25.000 người trong các khu biệt giam. Ông Méndez nói: “Sự cô lập với xă hội là một trong những yếu tố tai hại của biệt giam và là mục tiêu chính yếu của h́nh phạt này. Nó làm giảm sự tiếp xúc xă hội xuống tới mức tối thiểu tuyệt đối”.
* Ư tưởng để suy gẫm
Liệu sẽ xảy ra thêm hay không những cuộc tuyệt thực khác trên khắp nước Mỹ, nếu xét đến số lượng tù nhân đang bị biệt giam? Cuộc tuyệt thực ở California là lúc khởi đầu hay là hồi kết thúc? Hay là một sự tiếp tục? - (VW)
Vanessa White/Viễn Đông
Song sắt biệt giam: Đằng sau những cuộc tuyệt thực ở California
