Trung Đông đang rơi vào chiến tranh Lạnh

Trung Đông đang trải qua một trong những thời khắc “chuyển mình” dữ dội nhất. Sau "mùa xuân Arab", sự định hình của chiến tranh Lạnh Iran - Saudi đang đặt ra nhiều mối đe dọa hơn cho khu vực vốn đầy bất ổn này.

Đối đầu giữa người Arab Saudi với người Iran hay xung đột giữa người Arab với người Israel là những vấn đề tồn đọng từ lâu ở khu vực Trung Đông. Tuy nhiên, căng thẳng Arab Saudi – Iran dường như đang bị đẩy lên cao sau khi Mỹ mạnh mẽ cáo buộc Iran ám sát Đại sứ Arab Saudi tại Washington.

Liên quan đến sự việc này, Mỹ báo cáo lên Liên Hiệp Quốc tố cáo các mật vụ Iran ám sát ông Adel Al-Jubeir, Đại sứ Arab Saudi ở Washington. Trong khi đó, Quốc hội Mỹ sốt sắng triệu tập một cuộc điều trần về Iran mà ở đó, nhiều nghị sĩ kêu gọi Chính phủ Obama cứng rắn hơn với Iran.

Động thái này của Mỹ làm bùng lên cẳng thẳng vốn vẫn luôn âm ỉ cháy giữa người Iran và người Arab Saudi; và sau tất cả, một cuộc chiến có thể bùng lên.

Thực tế là, vài năm trở lại đây, người Arab Saudi bắt đầu quan ngại về sự gia tăng ảnh hưởng của Iran hay người Shiite ở khắp thế giới Arab từ việc tìm mọi cách thiết lập ảnh hưởng ở Iraq cho tới việc mở rộng quan hệ chiến lược với Syria và Lebanon thông qua Hezbollah.

Người Arab Saudi mạnh mẽ cáo buộc Iran đang đe dọa, làm suy yếu quyền lực của cộng đồng người Sunni trong khu vực, kích động các cuộc nổi loạn ở Bahrain. Theo Arab Saudi, Iran ủng hộ và kích động các cuộc biểu tình của người Shiite với mục đích được phân chia quyền lực nhiều hơn, thậm chí, làm suy giảm hay tước đoạt quyền lực của người Sunni ở Bahrain.

Bất mãn trước động thái của Iran, người Arab Saudi thề phá hoại kế hoạch này. Bằng việc hỗ trợ về mặt quân sự lẫn chính trị, người Arab Saudi đang nỗ lực cản trở tham vọng gia tăng ảnh hưởng của Iran ở Lebanon, Yemen, Palestine và Iraq.

“Iran là mối đe dọa trực tiếp không chỉ đối với Arab Saudi mà còn đối với cộng đồng người Sunni trong khu vực. Người Iran đã bắt đầu xâm nhập Iraq, Syria, Bahrain và Yemen. Nếu Washington không thể bảo vệ lợi ích của chúng tôi trong khu vực, lúc đó, chúng tôi phải tự tìm cách bảo vệ mình”, một quan chức Arab Saudi nhấn mạnh trên The Wall Street Journal.

Xem Iran là đe dọa cho các lợi ích quốc gia, người Arab Saudi chuyển đổi chính sách đối với Iran. Từ chỗ quan ngại chính sách gia tăng ảnh hưởng khu vực, người Arab Saudi bắt đầu tích cực cản trở chiến lược quân sự lẫn chính trị của Iran trong khu vực. Điều này phản ánh sự phức tạp của các mối quan ngại, đối đầu hay đối kháng giữa hai bên.

Trung tâm của các căng thẳng và đối kháng giữa hai bên xuất phát từ sự đối đầu giữa người Sunni và người Shiite để giành quyền lãnh đạo khu vực. Cuộc đối đầu này càng trở nên gay gắt hơn khi cuộc chiến tranh Iraq tạo điều kiện cho người Iran thiết lập ảnh hưởng ở Iraq.

Ngoài ra, căng thẳng truyền thống giữa người Arab Saudi và người Iran mang tính chất dân tộc nhiều hơn là tôn giáo cũng là một trong những nguyên nhân chi phối đối đầu Iran – Arab Saudi.

Iran ủng hộ mạnh mẽ cho các phong trào của người Shiite, đặt ra nhiều khó khăn cho trật tự chính trị mà người Sunni chiếm đa số. Trong khi đó, Arab Saudi Arabia hiện vẫn trung thành với chủ trương là “người bảo hộ” cho trật tự do người Sunni lãnh đạo.

Ngoài ra, mối căng thẳng giữa Riyadh và Tehran còn xuất phát từ sự bất đồng quan điểm liên quan đến vai trò của Mỹ trong khu vực. Trong khi Iran “ghét cay ghét đắng” việc Mỹ áp đặt ảnh hưởng trong khu vực thì Arab Arabia lại nồng nhiệt chào đón cường quốc số 1 thế giới và ủng hộ chiến lược “gần gũi” với Washington.

Từ những quan ngại, căng thẳng và đối đầu trên, một cuộc chiến tranh lạnh trong phạm vi khu vực đang hình thành, đặt ra nhiều mối đe dọa hơn cho Trung Đông, một khu vực vốn đầy bất ổn.

Lê Dung (Theo The Daily Star)