Vụ nã súng vào công an: Huyện nuốt lời?

Chủ đầm tôm Đoàn Văn Vươn - người cùng các đồng phạm chống trả quyết liệt việc cưỡng chế thu hồi đất làm sáu công an và quân nhân bị trọng thương ngày 5-1 - vốn có nhân thân tốt.

Ông từng được một tờ báo phong tặng là “kỳ tài đất Tiên Lãng”. Vì sao đến nỗi? Phóng viên đã đi tìm hiểu sự việc...

Đầm nuôi trồng thủy sản khu vực cống Rộc, xã Vinh Quang được ông Đoàn Văn Vươn nhận khai hoang từ năm 1992. Theo những thông tin chúng tôi có được, năm 1997 UBND huyện Tiên Lãng (Hải Phòng) ra quyết định giao bổ sung đất nuôi trồng thủy sản với diện tích 19,3ha cho ông Vươn. Thời hạn sử dụng đất là 14 năm, tính từ ngày 4-10-1993.

Từ một biên bản thỏa thuận lập sai

Hết thời hạn sử dụng, UBND huyện Tiên Lãng ra quyết định thu hồi đất. Không đồng tình, ông Đoàn Văn Vươn và một chủ đầm tôm là ông Vũ Văn Luân đã có đơn khởi kiện quyết định thu hồi đất của UBND huyện Tiên Lãng ra TAND huyện. Bị bác đơn, ông Vươn và ông Luân tiếp tục kháng cáo lên TAND TP Hải Phòng.

Ông Lê Văn Hiền, chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng, từ chối trả lời phỏng vấn báo chí chiều 9-1

Ngày 9-4-2010, ông Ngô Văn Anh - thẩm phán TAND TP Hải Phòng - đã cho lập một biên bản thỏa thuận giữa các bên đương sự. Ông Phạm Xuân Hoa, trưởng Phòng tài nguyên - môi trường huyện Tiên Lãng, nói trong biên bản: “Quan điểm của UBND huyện Tiên Lãng là quan tâm đến người lao động nếu người lao động chấp hành tốt quy định của Nhà nước. Nếu ông Luân rút đơn thì huyện sẽ cho ông Luân tiếp tục thuê đất theo quy định của pháp luật”. Biên bản được thẩm phán Ngô Văn Anh ký, đóng dấu cùng chữ ký xác nhận của ông Phạm Xuân Hoa và các ông Vươn, Luân. Nhận được biên bản này, các ông Vươn, Luân đã rút đơn kháng cáo.

Tuy nhiên, UBND huyện Tiên Lãng đã không thực hiện lời hứa nói trên. Ngược lại, cuối năm 2011 UBND huyện đã ra quyết định thu hồi đất của ông Vươn, tổ chức cưỡng chế và xảy ra sự việc ngày 5-1 nêu trên.

Để nghe tiếng nói từ phía UBND huyện Tiên Lãng, ngày 9-1 phóng viên đã đến UBND huyện. Sau nhiều giờ liên lạc và chờ đợi ngay tại cửa văn phòng, kết quả phóng viên nhận được vào cuối giờ chiều là cái xua tay của ông Lê Văn Hiền, chủ tịch UBND huyện. Ông Hiền cáo bận và giao lại cho ông Khanh (phó chủ tịch UBND huyện) tiếp. Sau một hồi chờ đợi thêm, chúng tôi nhận được hồi đáp của ông Khanh: “Đề nghị các anh chị đăng ký lịch và nội dung làm việc để chủ tịch bố trí thời gian tiếp, tôi không phải là người có thẩm quyền trả lời”.

Văn bản được lập tại TAND TP Hải Phòng có tựa đề “tạo điều kiện để các đương sự thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án”

Người trong cuộc nói gì?

Trao đổi với phóng viên, ông Vũ Văn Luân - người cùng khởi kiện quyết định của UBND huyện Tiên Lãng như ông Vươn, cũng là người nhận được quyết định cưỡng chế thu hồi đất cùng ngày với ông Vươn - bức xúc: “UBND huyện Tiên Lãng đã bội ước với tôi. Sau thỏa thuận ở TAND Hải Phòng, tôi rất tin tưởng chính quyền huyện Tiên Lãng sẽ tiếp tục giao mảnh đất mà chúng tôi đã gắn bó. Nào ngờ họ đã bội ước, thỏa thuận đặt bút ký vào rồi mà về địa phương thì họ bảo cứ phải giao đất rồi mới giải quyết sau”.

Ông Luân cho biết bản thân ông đã nhiều lần đề nghị được gặp để đối chất với chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng nhưng luôn bị từ chối. “Khi nhận được quyết định cưỡng chế thu hồi đất, tôi tiếp tục đề nghị được gặp để đối chất, trình bày với chủ tịch UBND huyện nhưng cũng bị khước từ. Lẽ ra tôi đã bị cưỡng chế rồi vì tôi với anh Vươn nhận được quyết định cưỡng chế cùng ngày, nhưng có lẽ vụ việc của anh Vươn như vậy nên họ dừng chưa cưỡng chế tôi. Mấy hôm nay tôi sống trong lo lắng, nó như cái án treo lơ lửng trên đầu” - ông Luân buồn rầu tâm sự.

Phóng viên sẽ tiếp tục chờ ý kiến hồi đáp của lãnh đạo UBND huyện Tiên Lãng để có thông tin đa chiều đến bạn đọc.

Biên bản thỏa thuận không có căn cứ pháp lý

Chiều 9-1, trả lời phóng viên về tính pháp lý của biên bản thỏa thuận, bà Nguyễn Thị Mai - chánh án TAND TP Hải Phòng - cho biết:

- Việc lập biên bản thỏa thuận xảy ra khi tôi chưa về nhận nhiệm vụ tại TAND TP Hải Phòng. Sau khi xảy ra vụ việc đáng tiếc ngày 5-1, tôi đã yêu cầu thẩm phán Ngô Văn Anh làm tường trình vụ việc, trên cơ sở đó ban thẩm phán sẽ họp và đưa ra kết luận chính thức.

* Việc thẩm phán lập biên bản thỏa thuận và giao cho các đương sự có đúng với quy định của pháp luật không, thưa bà?

- Pháp luật về tố tụng hành chính không cho phép tòa án công nhận thỏa thuận của các bên đương sự. Biên bản thỏa thuận nếu có chỉ là tài liệu để lưu hồ sơ, không được trao cho các bên đương sự vì không phải là căn cứ pháp lý.

* Ông Luân nói rằng ông hiểu biên bản đó là biên bản được TAND giải quyết, vụ việc có kết quả rồi nên ông mới rút đơn kiện?

- Đúng là việc trao biên bản này cho đương sự có thể dẫn đến việc người dân hiểu lầm là đã giải quyết.

Có thể khiếu nại giám đốc thẩm

Để tạo điều kiện cho các bên giải quyết tranh chấp, Pháp lệnh Thủ tục giải quyết vụ án hành chính quy định trong quá trình giải quyết vụ án, “tòa án tạo điều kiện để các bên có thể thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án”. Sau này, để tránh hiểu lầm, Luật Tố tụng hành chính quy định “tòa án tạo điều kiện để các đương sự đối thoại về việc giải quyết vụ án”.

Vụ việc sẽ không xảy ra nếu chính quyền có cách hành xử thuyết phục hơn - Ảnh: NLĐ

Việc “thỏa thuận” hay “đối thoại” ở vụ án hành chính không giống với việc hòa giải thành ở tranh chấp dân sự, tức không có giá trị bắt buộc thi hành. Thông thường, khi đôi bên trong vụ kiện hành chính gặp nhau, thỏa thuận được, thì đôi bên có thể đề nghị tòa tạm đình chỉ giải quyết vụ án một thời gian, để đôi bên thực hiện các nội dung thỏa thuận. Hết thời hạn mà không chấm dứt tranh chấp được thì tòa nối lại việc giải quyết vụ án…

Trong vụ án hành chính, việc các bên thỏa thuận giải quyết vụ án không đương nhiên dẫn tới quyết định đình chỉ vụ án. Đây chỉ là cơ sở để các bên rút đơn và trên cơ sở đó tòa án mới ra quyết định đình chỉ vụ án. Để tránh hiểu lầm, TAND Tối cao hướng dẫn một nguyên tắc là khi nhận đơn xin rút đơn kiện hoặc đơn kháng cáo như thế, thẩm phán thụ lý vụ án phải hỏi đương sự xem họ rút đơn có tự nguyện không? Có bị tác động, xúi giục từ bên ngoài không? Có bị đe dọa, cưỡng bức không? Có hiểu hậu quả pháp lý của việc rút đơn không?

Trong trường hợp này, giả sử người khởi kiện nghe UBND huyện Tiên Lãng dỗ dành, dẫn tới hiểu lầm và đi đến quyết định rút kháng cáo; quyết định rút kháng cáo đó lại dẫn tới quyết định đình chỉ của TAND Hải Phòng, thì người khởi kiện có thể gửi đơn lên TAND Tối cao khiếu nại quyết định đình chỉ kia. Việc hiểu nhầm ấy chỉ có thể giải quyết bằng con đường giám đốc hoặc tái thẩm của TAND Tối cao, chứ không thể dùng luật rừng, vũ khí nóng để chống lại lực lượng cưỡng chế như sự việc đã diễn ra.

Ông Đặng Quang Phương - Phó Chánh án TAND Tối cao

Cần tìm hiểu do đâu người dân bức xúc

Đất khai hoang các địa phương đều có, nhiều nhất là ở Nam Bộ, Tây Nguyên nhưng chưa có vụ nào hi hữu như vụ này. Việc nhận định, kết luận đúng sai xung quanh việc thu hồi đất ở huyện Tiên Lãng phải căn cứ vào hồ sơ đầy đủ. Về vụ việc này, Tổng cục Quản lý đất đai sẽ có kiểm tra trong thời gian tới.

Trong vụ việc này thấy rõ là người dân bức xúc. Cần phải tìm hiểu là do đâu. Vụ việc này có những vấn đề “bên trong” nhưng chưa biết được. Việc cưỡng chế thu hồi đất có thể chỉ là nguyên nhân ban đầu thôi! Đằng sau sự chống đối tiêu cực của người dân là gì, điều này thì chưa rõ. Giờ bàn luận là rất khó! Hơn nữa đã thành vụ án rồi, nên vụ việc rất phức tạp. Hiện ở một số nơi, quan hệ giữa chính quyền, công an, tòa án với người dân có nhiều vấn đề.

Theo quy định hiện hành, khi giao đất, cho thuê đất lại, có tính đến việc ưu tiên đối với người sử dụng đất trước đó. Tuy nhiên, lại chưa có quy định cụ thể và rõ ràng về điều kiện ưu tiên để tiếp tục được giao đất, cho thuê đất với những người sử dụng đất trước đó.

Với đất đã thu hồi ở Tiên Lãng, nếu đất đó được chính quyền đưa ra đấu thầu thì những người dân đã sử dụng đất từ trước cũng có quyền tham gia đấu thầu. Nếu trúng đấu thầu thì những người này tiếp tục được sử dụng đất, nếu không trúng thì người trúng thầu khác được sử dụng. Việc thẩm phán ra biên bản thỏa thuận giữa các hộ dân và đại diện UBND huyện Tiên Lãng là chưa đúng. Vì đây không phải là vụ tranh chấp đất đai mà tiến hành hòa giải. Người dân kiện quyết định thu hồi đất của huyện này. Tòa phải đưa ra phán quyết: quyết định đó là đúng hay sai. Nếu đúng thì thực hiện, nếu sai thì tuyên hủy quyết định đó. Với vụ việc phức tạp, chưa rõ hoặc còn lấn cấn thì tòa án có thể hỏi ý kiến các cơ quan liên quan ở địa phương hoặc ở trung ương. Chứ không thể ra một biên bản như thế, dẫn đến sự hiểu nhầm. Sự hiểu nhầm này dẫn đến hậu quả đáng tiếc.

Ông Phan Văn Thọ
Cục phó Cục Kinh tế và Phát triển quỹ đất - Tổng cục Quản lý đất đai

(Theo Tuổi Trẻ & Pháp luật TPHCM)

Cướp đêm là Giặc , cướp ngày là Quan
quy hoạch hóa = ăn cướp