Tại sao Iran nguy hiểm trong mắt phương Tây?

Chương trình hạt nhân của Iran có thể đã không bị "đánh hội đồng" nếu Quốc gia Hồi giáo này không phát triển tên lửa đạn đạo.

Nhiều ý kiến vẫn thắc mắc, tại sao Iran lại trở thành mối đe dọa đối với phương Tây, ngoài những khẩu hiệu chống Mỹ, quốc gia Hồi giáo này còn có điều gì khác để phương Tây phải để mắt hay không?

Một số cho rằng, sở dĩ Iran trở thành mối đe dọa với phương Tây là vì chương trình hạt nhân của nước này. Nhưng trên thế giới có rất nhiều quốc gia đang làm điều đó. Vậy tại sao, các quốc gia này không nằm trong tầm ngắm của phương Tây?

Ông Michael Elleman.

Bernard Gwertzman, biên tập viên của tờ CFR đã có buổi phỏng vấn ông Michael Elleman, Ủy viên cao cấp về hợp tác an ninh khu vực và quốc tế của Viện nghiên cứu chiến lược quốc tế IISS có trụ sở tại London, Anh về vấn đề tại sao Iran lại là mối đe dọa với phương Tây.

Dưới đây là nội dung cuộc phỏng vấn:

Ông Bernard Gwertzman: - Iran vừa tập trận quanh eo biển Hormuz, đồng thời, cảnh báo Hoa Kỳ không được đưa tàu chiến quay trở lại đây. Chuyện gì đang diễn ra? Có thực sự căng thẳng trong khu vực này hay không?

Ông Michael Elleman: - Iran đã tạo ra mối đe dọa tương tự trong thời gian dài, 2 hoặc 3 lần mỗi năm, họ thường xuyên thực hiện các bài tập quân sự khác nhau.

Trong tháng 10/2011, họ đã thực hiện một cuộc tập trận phòng không (>> chi tiết), tuyên bố có thể bảo vệ đất nước trước bất kỳ cuộc tấn công nào từ trên không.

Trước đó vào tháng 6/2011, họ đã thực hiện một cuộc tập trận khác với quy mô rất lớn, nơi họ đã phô diễn khả năng tên lửa đạn đạo của mình.

Trong quá trình tiến hành các cuộc tập trận quân sự, họ đã cảnh báo rằng, họ có đủ khả năng để ngăn chặn, họ có thể tấn công đáp trả và gây tổn thất không thể chấp nhận cho bất kỳ ai có ý định tấn công họ.

Cuộc tập trận hải quân gần đây là một nỗ lực để chứng minh rằng họ có đủ khả năng đóng cửa eo biển Hormuz nếu phương Tây tiếp tục các lệnh trừng phạt mới. Tuy nhiên, cá nhân tôi cho rằng, đóng cửa eo biển Hormuz là một việc làm vô cùng tốn kém cho nền kinh tế Iran.

- Đó có phải là lý do để phương Tây chọn cách cấm vận xuất khẩu dầu mỏ để trừng phạt Iran?

- Iran đang cố gắng để chứng minh rằng, "nếu bạn không cho phép mua dầu mỏ từ chúng tôi, chúng tôi sẽ không cho bất cứ giọt dầu nào đi qua eo biển Hormuz", nó là một kiểu đe dọa khi bị đe dọa.

Tất nhiên câu hỏi đang được quan tâm là Iran có thực sự đóng cửa được eo biển Hormuz hay không? Với hiểu biết của tôi, cùng với các cuộc trò chuyện với rất nhiều chuyên gia quân sự, tất cả đều khẳng định rằng, họ không thể đóng cửa eo biển Hormuz.

Điều họ có thể làm là khiến cho dầu mỏ đi qua đây trở nên tốn kém hơn, sẽ có một vài rắc rối trong vận chuyển, nhưng tôi tin rằng đây không phải là thời điểm thích hợp để Iran có thể mạo hiểm.

- Báo cáo của IAEA trong tháng 10/2011 đã làm cho câu chuyện về khả năng tên lửa và hạt nhân của Iran trở nên sôi nổi hơn. Trong đó, dư luận nói nhiều đến khả năng phát triển hạt nhân quân sự của Iran. Tuy nhiên từ năm 2003 đến nay, không có nhiều thông tin về những gì họ đang làm, ông đánh giá như thế nào về vấn đề này?

- Từ năm 2003 đến nay, tôi không tìm thấy bất kỳ bằng chứng nào về việc Iran đang phát triển vũ khí hạt nhân, tôi không tìm thấy bất kỳ dấu hiệu nào về điều này. Tuy nhiên, Iran chắc chắn đã đạt được những tiến bộ to lớn trong việc phát triển tên lửa đạn đạo, có thể đe dọa các thành phố trên khắp vùng Vịnh và Israel.

Tên lửa Sajjil-2 của Iran đủ khả năng để de dọa Thổ Nhĩ Kỳ, với tầm bắn khoảng 2.000km. Tôi không thực sự chắc chắn về khả năng của nó, về mặt lý thuyết tên lửa này hoàn toàn có thể đe dọa Đông Nam châu Âu.

Iran có thể sẽ bình yên nếu chương trình hạt nhân của họ không đi kèm với chương trình phát triển tên lửa đạn đạo Ảnh minh họa

- Ông có cho rằng, Iran có kho tên lửa lớn nhất và đa dạng nhất ở Trung Đông không?

- Tôi không cho rằng kho tên lửa của Iran là lớn nhất nhưng chắc chắn là đa dạng nhất. Israel là quốc gia có tập hợp rất nhiều công nghệ tinh vi về tên lửa đạn đạo, Iran là một trong số ít các quốc gia đang tìm kiếm khả năng với các hệ thống tên lửa tầm ngắn, gần đây họ tuyên bố có khả năng tấn công tàu chiến cách 250km từ bờ biển. Tôi không thực sự tin vào khả năng này.

- Như ông đã biết, Iran là quốc gia duy nhất phát triển một tên lửa đạn đạo có tầm bắn trên 2.000km mà không đi kèm với đầu đạn hạt nhân. Tại sao các quốc gia khác không đi theo hướng này? Ông đánh giá như thế nào về điều này?

- Tên lửa đạn đạo chỉ thích hợp để mang đầu đạn hạt nhân, nguyên tắc hoạt động của nó là vượt ra ngoài bầu khí quyển và quay trở lại trái đất với một tốc độ rất cao, khả năng mang tải trọng hữu ích của tên lửa đạn đạo là rất thấp. Do đó, nó không thể chứa đầu đạn hóa học hay sinh học, vì vậy ngoại trừ đầu đạn hạt nhân, nó chỉ có thể mang đầu đạn thông thường.

Tuy nhiên, nếu bạn nhìn vào bán kính phá hủy mục tiêu của một đầu đạn nặng 1.000kg TNT chỉ khoảng từ 30-100m. Nếu tên lửa của bạn không đủ chính xác để tấn công các mục tiêu trong bán kính 100m, hiệu quả đối với quân sự trong trường hợp này là rất thấp.

Một tên lửa đạn đạo với đầu đạn thông thường chỉ thích hợp để khủng bố các thành phố đông dân cư mà thôi, tuy nhiên, không ai bỏ ra một số tiền lớn để phát triển một tên lửa đạn đạo có tầm bắn 2.000km chỉ để đe dọa các mục tiêu dân sự.

Iran đang mong muốn phát triển một tên lửa tầm trung khoảng 3.500km để đe dọa các mục tiêu tại Lodon. Iran có thể bắn từ 10-15 tên lửa loại này, tuy nhiên, bạn hãy so sánh mức độ chi phí và hiệu quả, liệu bạn có bỏ ra một số tiền khổng lồ để phát triển tên lửa chỉ để giết vài chục người cho mỗi quả hay không?

Nếu bạn thực sự muốn đi theo xu hướng phát triển các tên lửa đạn đạo với đầu đạn thông thường có thể tấn công các mục tiêu trong phạm vi 2.000km, điều này đòi hỏi tên lửa của bạn phải cực kỳ chính xác mới đem lại hiệu quả chiến lược. Tuy nhiên, ngay cả Mỹ hay Nga vẫn chưa thể phát triển được các tên lửa đạn đạo có sai số trượt mục tiêu (CEP) dưới 100m.

Vấn đề là mọi thứ sẽ khác đi rất nhiều nếu tên lửa của bạn chứa một đầu đạn hạt nhân.

Tên lửa đạn đạo này sẽ trở nên vô nghĩa nếu nó không mang một đầu đạn hạt nhân.

- Ông có cho rằng các nhà thiết kế tên lửa Iran sẽ trang bị đầu đạn hạt nhân cho tên lửa tại một thời điểm nào đó?

- Về khả năng trong tương lai là như vậy, như tôi đã nói ở trên, một tên lửa đạn đạo sẽ trở nên vô nghĩa nếu nó không mang một đầu đạn hạt nhân. Đó là căn cứ để dự đoán Iran sẽ phát triển đầu đạn hạt nhân cho tên lửa của mình. Đó chính là lý do để chương trình hạt nhân của Tehran trở thành mối đe dọa trong tương lai dù nó chưa thực sự hiện hữu.

Iran đã tính toán để có thể đe dọa Tel Aviv bằng tên lửa đạn đạo thông thường, sau đó có thể ngăn chặn Israel tấn công họ, cùng với đó là nỗi lo lắng từ Israel rằng Iran có thể tấn công quốc gia Do Thái này bằng một đầu đạn hóa học. Thế nhưng, không có dấu hiệu nào cho thấy có một chương trình phát triển đầu đạn hóa học tại Iran ở thời điểm hiện tại.

Nếu Iran muốn khởi động tên lửa từ các căn cứ được bảo vệ chặt chẽ, họ cần có các tên lửa có tầm bắn trên 1.300km. Họ đã sửa đổi một loại tên lửa nhiên liệu lỏng mua từ Triều Tiên thành Shahab-3, nhưng họ không đủ khả năng để sản xuất tất cả các thành phần của tên lửa, họ phải phụ thuộc vào nhập khẩu từ Triều Tiên.

Iran đã cố gắng để phát triển Sajjil dựa trên những công nghệ trong nước, bước đầu họ đã làm chủ được điều này.

- Ông đánh giá như thế nào về các tên lửa mà Iran vừa bắn thử trong cuộc tập trận vừa qua?

- Chúng ta đã thấy qua video hai loại tên lửa đã được bắn thử trong cuộc tập trận hải quân, những tên lửa này bắt nguồn từ một số hệ thống của Trung Quốc.

Trung Quốc đã giúp Iran xây dựng một cơ sở sản xuất tên lửa chống hạm có tầm bắn khoảng 120km hoặc xa hơn một chút. Họ cũng đã bắn thử một tên lửa đối không từ tàu chiến. Tên lửa này trông rất giống với SM-1 mà Hải quân Mỹ đã ngưng sử dụng từ năm 1979.

Tôi không chắc lắm về việc Iran có thể có được tên lửa SM-1 từ một tổ chức nào đó hay không. Mỹ đã xuất khẩu tên lửa SM-1 cho rất nhiều quốc gia trên thế giới, chắc chắn rằng nó vẫn còn được sử dụng, vì vậy Iran có thể mua nó từ một quốc gia nào đó.

- Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết, tiếp tục duy trì tàu chiến của mình tại vùng Vịnh bất chấp lời đe dọa của Iran. Liệu Iran có thể tấn công các tàu chiến Mỹ hay không?

- Tôi không bao giờ dự đoán những gì Iran sẽ làm, tôi không thấy bất kỳ khả năng nào của họ để làm điều đó. Nó chỉ cung cấp thêm cho Hoa Kỳ cái cớ để tấn công Iran mà thôi.

Tôi tin rằng, Iran đang cố gắng cảnh báo người dân Mỹ tại vùng Vịnh rằng họ sẽ chịu nhiều đau đớn nếu Iran bị tấn công, bên cạnh đó, những gì họ làm cũng để ổn định tình hình chính trị trong nước, tăng cường đoàn kết dân tộc dưới sức ép to lớn của Hoa Kỳ.

- Cảm ơn ông đã tham gia buổi phỏng vấn của chúng tôi.

Quốc Việt (theo IISS)