Ăn lươn đầu năm để 'đầu xuôi đuôi lọt'

Nhiều vùng quê ở miền Trung có phong tục ăn lươn để lấy may, cầu cho một năm thuận buồm xuôi gió.

Phong tục ăn lươn đầu năm mới có ở các huyện như Đô Lương, Yên Thành, Thanh Chương (Nghệ An) và một số huyện khác của tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, từ đời này qua đời khác.

Sáng mùng 1 Tết, trong khi các mặt hàng khác đang đóng cửa thì quầy hàng bán lươn ở các chợ quê lại tấp nập khách. Ảnh: Nguyên Khoa

Nhiều cụ già ở huyện Thanh Chương giải thích, con lươn có da rất trơn, mình dài nên vào dịp đầu năm mới, nếu được ăn lươn thì sẽ có một năm làm ăn trôi chảy, thuận buồm xuôi gió. "Từ xa xưa đến nay, cha ông ta đều muốn đầu xuôi đuôi lọt, 'trơn ngọt bọt lành' cả năm mới nên chọn món lươn để ăn vào đầu năm để lấy may cả năm phát đạt, trôi chảy, không có vướng mắc nào", ông Nguyễn Văn Năm gần 90 tuổi cho biết.
Trước phong tục và nhu cầu ăn lươn của người dân vào dịp đầu năm mới, hầu như ở tất cả chợ quê xứ Nghệ, những người bán lươn đều mở hàng từ ngày Mùng 1, Mùng 2 Tết. Đầu năm Nhâm Thìn này, nhu cầu ăn lươn của người dân tiếp tục tăng cao. Giá lươn lên đến hơn 350.000 đồng một kg nhưng vẫn cháy hàng.

Dịp đầu năm mới, giá lươn ở xứ Nghệ cao hơn rất nhiều so với ngày thường nhưng vẫn cháy hàng. Ảnh: Nguyên Khoa

Tại chợ Cồn - khu chợ có hàng trăm năm tuổi nằm bên bờ sông Lam của huyện Thanh Chương, trong khi tất cả cửa hàng khác đều đang đóng cửa, chưa mở hàng thì tại gian hàng bán lươn, một không khí tấp nập đến lạ thường. Người mua, kẻ bán đều râm ran lựa chọn những con lươn loại to, dài, khỏe mạnh để mang về nhà. Một người bán hàng cho biết, để chuẩn bị cho phiên chợ bán lươn đầu năm, họ phải gom lươn từ trước Tết, mang thả trong bể rồi bán từ sáng Mùng 1.
"Dù giá đắt hơn so với ngày thường nhưng lại bán rất chạy. Người mua không ngã giá nhiều bởi đây là dịp đầu năm mới, ai cũng muốn có được những con lươn đẹp để lấy may cho cả năm", người đàn ông vừa thoăn thoắt làm lươn cho khách vừa trò chuyện.
Không những là món ăn độc đáo đầu năm mới, lươn luôn là đặc sản của xứ Nghệ với những món ăn nổi tiếng như cháo lươn, súp lươn, miến lươn, lẩu lươn, lươn cuộn thịt, lươn bọc lá lốt, lươn om chuối đậu, lươn xào sả ớt...

Lươn để ăn dịp đầu năm mới thường phải là loại lươn to, khỏe mạnh. Ảnh: Nguyên Khoa

Theo Đông y, lươn có tính ôn, vị ngọt, có công hiệu bổ khí dưỡng huyết, làm mạnh gân cốt; thích hợp với các chứng lao lực, ho hen, tiêu khát, kiết lỵ, phong thấp đau nhức, gân cốt rã rời… Lươn chế biến ra được nhiều món ăn ngon, bổ dưỡng và có tác dụng chữa bệnh như tiêu chảy ở trẻ em; suy nhược sau khi sinh hoặc sau khi mắc bệnh lâu ngày; suy dinh dưỡng ở trẻ em; bổ thần kinh; bổ âm mát gan; thanh nhiệt trừ thấp; phòng chữa viêm gan.

Nguyên Khoa