Nguy cơ tàu biển Việt Nam có thể bị bắt giữ ở cảng nước ngoài qua tranh chấp hàng hải vẫn đang hiện hữu...
Nguyên nhân bị bắt giữ: Muôn h́nh vạn trạng
Thời gian gần đây, xảy ra khá nhiều trường hợp tàu biển Việt Nam bị bắt giữ ở các cảng nước ngoài. Có thể kể đến trường hợp tàu Phú Mỹ (Công ty Vận tải container Vinalines) bị ṭa án Bangladesh bắt giữ tại cảng Chittagong theo đơn kiện của Công ty United Bunkering and Trading (Hongkong) với lư do các hóa đơn dầu nhiên liệu do Công ty này cung cấp cho tàu Phú Mỹ trong khoảng 3 tháng từ tháng 6-9/2008 theo yêu cầu của người thuê tàu này là EP Carriers Pte Ltd chưa được thanh toán.
Đáng nói hơn, phía thuê tàu đă tuyên bố phá sản ngay sau khi kết thúc hợp đồng thuê tàu Phú Mỹ.
Một trường hợp khác là vụ tàu Vinalines Trader (Tổng công ty Hàng hải Việt Nam - Vinalines) bị bắt giữ tại Hàn Quốc. Bên yêu cầu bắt giữ trước đó đă có hợp đồng thuê tàu Vinalines Trader và đặt cọc 300.000 USD.
 |
Tàu Vinalines Global cũng từng bị bắt giư do tranh chấp hàng hải Tàu Vinalines Global từng bị bắt giư do tranh chấp hàng hải |
Do bên thuê không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của người thuê theo các điều khoản của hợp đồng kư kết, đẩy tàu và thuyền viên vào t́nh thế nguy hiểm, Vinalines đă quyết định đơn phương chấm dứt hợp đồng.
Mặc dù cuối cùng chủ tàu của ta vẫn thắng kiện song vụ việc cũng khiến mất nhiều thời gian, công sức, thậm chí Vinalines đă phải thông qua ngân hàng đặt bảo lănh giải phóng tàu với số tiền gần 1,6 triệu USD.
Gần đây nhất là các trường hợp bắt giữ liên quan đến tàu của Công ty TNHH MTV Vận tải viễn dương Vinashin (Vinashinlines). Cụ thể, liên quan đến các tranh chấp phát sinh từ hợp đồng thuê tàu Vinashin Glory từ giữa năm 2008 giữa Vinashinlines và Công ty GSM của Hàn Quốc, Công ty GSM đă lần lượt yêu cầu ṭa án Ấn Độ, Hàn Quốc bắt các tàu Vinashin Sky, Cái Lân 4, Hoa Sen, New Horizon và New Phoenix. Vinashinlines cũng đă phải đặt cọc giải phóng tàu Hoa Sen.
Đến nay vụ tranh chấp vẫn chưa giải quyết dứt điểm. Dù hiện tại không có tàu nào của Vinashinlines bị bắt giữ v́ vụ tranh chấp này, số tiền hơn 4 triệu USD đặt cọc vẫn không giải phóng được.
Giảm thiểu tàu bị bắt giữ - cách nào?
Có thể thấy, nguyên nhân dẫn đến các vụ bắt giữ tàu biển trên không giống nhau nhưng điểm chung đều phát sinh từ tranh chấp trong thương mại hàng hải. Trưởng ban khai thác tàu biển Vinalines Nguyễn Quế Dương cho biết: Trong các quan hệ thương mại hàng hải nói chung và hoạt động kinh doanh vận tải biển nói riêng, việc phát sinh các tranh chấp giữa các chủ thể tham gia hoạt động liên quan là một tất yếu khách quan.
Việc giải quyết tranh chấp trong thương mại bằng hành động yêu cầu ṭa án thực hiện việc cầm giữ hàng hải (bắt tàu) chỉ đơn thuần là một tập quán quốc tế. Vấn đề của chúng ta là làm thế nào giảm thiểu được các trường hợp bị bắt giữ.
Trưởng pḥng Vận tải và dịch hàng hải, Cục HHVN Trịnh Thế Cường cũng cho rằng, việc tàu biển bị bắt giữ do tranh chấp thương mại là chuyện b́nh thường trong hoạt động hàng hải. Ông Cường cũng khẳng định thời gian gần đây, các vụ tàu biển Việt Nam bị bắt giữ ở nước ngoài liên quan đến nguyên nhân nợ nần tài chính ngày càng nhiều.
Một số ít khác là do vi phạm về quy định hàng hải hoặc gặp rủi ro như bị phía nước ngoài bắt nhầm... Số lượng tàu bị bắt giữ ở nước ngoài gia tăng, trong khi đó chi phí để có thể giải phóng tàu là rất lớn, quá sức doanh nghiệp trong bối cảnh khó khăn hiện nay.
Giảm thiểu t́nh trạng trên, giải pháp luôn đúng là nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lư, khai thác tàu. Thực tế cho thấy cũng v́ năng lực tự khai thác tàu kém, đa phần các tàu của ta được cho thuê định hạn.
Trong khi đó, các hợp đồng cho thuê định hạn luôn hàm chứa rất nhiều rủi ro cho chủ tàu. Trong bối cảnh vô cùng khó khăn hiện nay, doanh nghiệp của ta lại càng dễ dăi hơn về các điều kiện thuê tàu. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến các tranh chấp.
Cùng với đó, chủ tàu cần không ngừng nâng cao năng lực quản lư an toàn, an ninh, kỹ thuật đội tàu để giảm thiểu các tai nạn, sự cố, các khiếu nại của người thuê tàu do tàu không đáp ứng yêu cầu khai thác. “Thực tế cho thấy có khá nhiều tranh chấp phát sinh từ chính việc tàu không đáp ứng được các yêu cầu khai thác như không đảm bảo tốc độ, không đáp ứng yêu cầu về thiết bị bốc xếp...” - ông Dương khẳng định.
Theo GTVT