Cứ học đến lớp 7, lớp 8 th́ các thiếu nữ xă Rờ Cơi, huyện Sa Thầy (Kon Tum) lại thi nhau nghỉ học để đi... bắt chồng và xây dựng cuộc sống mới.
Chuyện kết hôn của đời người được họ xem là việc tổ tiên “truyền” cho con cháu. Thiếu nữ nào quá 16 tuổi mà vẫn chưa “bắt” được chồng th́ xem như đă bị... ế!
Y Sâm bên đứa con gái 4 tháng tuổi ngại ngùng che mặt v́ xấu hổ.
Thiếu nữ H'Lăng ở xă Rờ Cơi, nếu trong độ tuổi 13 - 16 mà không nhanh tay "bắt" cho ḿnh tấm chồng, th́ có nguy cơ bị ế. V́ những thiếu nữ quá 16 tuổi ở đây không được các chàng trai ngó tới nữa v́ họ cho rằng đó là những cô gái già.
Rờ Cơi là một xă vùng biên cách trung tâm huyện Sa Thầy gần 20km với hơn 90% là người H'Lăng sống chủ yếu bằng nghề đi rừng, làm rẫy. Cuộc sống của họ hết sức đơn giản nên họ rất ít tiếp xúc với xă hội bên ngoài. V́ lẽ đó, người H'Lăng luôn xem chuyện kết hôn của đời người là chuyện tổ tiên truyền cho con cháu.
Hôn nhân là ư riêng của mỗi người thích th́ lấy, chứ không theo quy định bắt buộc của luật pháp. Vậy nên các chàng trai, sơn nữ ở đây khi đến tuổi dậy th́ là họ nhanh chóng xây dựng cuộc sống vợ chồng.
Khi những thiếu nữ lập gia đ́nh th́ bắt đầu sinh con đẻ cái. Con cái của họ lớn lên lại tiếp tục lập gia đ́nh như bố mẹ chúng. Thời gian vèo trôi, những thiếu nữ này trở thành ông thành bà chỉ ở độ tuổi 30 ngoài.
Khi con của họ sinh con th́ họ vẫn c̣n đang trong độ tuổi rất trẻ và cũng tiếp tục sinh con. Vậy nên tuổi của con họ có đứa chỉ bằng, thậm chí nhỏ hơn tuổi cháu. Trải qua hàng chục thế hệ như thế, đến nay hủ tục này của người H'Lăng vẫn c̣n tồn tại rất phổ biến ở Rờ Cơi.
Chuyện những cô bé học sinh lớp 7, lớp 8 đang học, rồi nghỉ giữa chừng để bắt chồng vẫn là chuyện b́nh thường, nhiển nhiên không có ǵ để phải đem ra cân nhắc.
Cách đây 2 năm, khi Y Sâm (SN 1995, làng Đắc Đê) đang c̣n học lớp 7, liền nghỉ học để đi bắt chồng. Chồng của Y Sâm là một chàng trai chỉ hơn vợ 1 tuổi, cũng đang c̣n đi học như vợ. Bây giờ, người vợ trẻ này đă lên chức mẹ của một bé gái khỏe mạnh gần 4 tháng tuổi.
15 tuổi lấy chồng, nhưng Sâm cho biết: "Ḿnh là người lấy chồng muộn nhất trong đám bạn cùng trang lứa trong làng. Bạn bè của ḿnh lấy chồng, ḿnh cũng lấy chồng thôi. Những đứa bạn trong làng bằng tuổi ḿnh đă lấy chồng hết rồi. Ḿnh c̣n lấy muộn hơn bọn nó, nhiều đứa bằng tuổi ḿnh mà nó lấy chồng trước ḿnh 1, 2 năm".
Việc tảo hôn lâu đời ở Rờ Cơi, khiến nhiều "trẻ em" người H'Lăng phải làn cha làm mẹ rất sớm. Và họ cũng nhanh chóng lên "chức" ông bà khi tuổi đời c̣n trẻ.
Cha mẹ của Y Sâm là A Piủh và Y Sưn chỉ mới 48 tuổi, nhưng đă có đến 8 người con, Y Sâm là con thứ 4 trong gia đ́nh. Các anh chị của Sâm đă lập gia đ́nh và có con cách đây gần 10 năm, v́ vậy, A Piủh và Y Sưn đă trở thành ông bà ở tuổi 38.
Anh Nguyễn Đ́nh Th́n, Cán bộ chuyên trách dân số xă Rờ Cơi cho biết: "T́nh trạng tảo hôn ở Rờ Cơi vẫn c̣n rất nhiều, chủ yếu là từ 14 đến 16 tuổi là đă lập gia đ́nh. ở đây, con trai ngoài 20 tuổi mà chưa lập gia đ́nh là rất hiếm.V́ vậy, con gái 18 tuổi chưa lấy chồng đă là ế rồi".
Ông Him - phó chủ tịch UBND xă Rờ Cơi cho biết: "Trước kia con gái trong vùng từ 13 - 15 tuổi là đă “bắt” chồng hết. Chẳng may sơn nữ nào cao số, trên 16 tuổi mà vẫn chưa “bắt” được chồng th́ đă bị liệt vào hàng gái già, không c̣n chàng trai nào ngó ngàng tới nữa.
Ở đây, số người hơn 30 tuổi có cháu là rất đông, thôn nào cũng có. ở xă, học sinh cấp 2 đang học th́ nghỉ ngang để lấy chồng. Một phần do các em không muốn học nữa, các em ở đây không ham học và có học cũng không vô, nên lấy chồng sớm để làm nương làm rẫy.
"Ăn cơm trước kẻng"
Chính v́ lập gia đ́nh sớm và không biết làm ǵ ngoài việc nương rẫy nên các cặp vợ chồng ở đây sinh con rất nhiều. Mỗi cặp vợ chồng b́nh quân sinh từ 7 - 8 con.
Về vấn đề này, từ nhiều năm nay, được sự vận động, tuyên truyền của các cán bộ, ban ngành ở xă nên t́nh trạng tảo hôn đă có phần thuyên giảm. Số tuổi kết hôn ở các cặp trai gái đă tăng lên được một vài tuổi, các cặp vợ chồng trẻ những năm gần đây cũng sinh con ít hơn cha mẹ ḿnh. Tuy nhiên, tỷ lệ các cô gái có thai trước khi làm lễ cưới lại xuất hiện rất nhiều.
"Ở đây, cứ đến tối là các đôi nam nữ mới học lớp 6, lớp 7, tuổi c̣n rất nhỏ nhưng cũng đă bắt đầu hẹn ḥ và dắt nhau đi chơi t́nh tứ rồi. Bây giờ tỷ lệ tảo hôn đă giảm so với trước đây, nhưng chuyện những cô gái có thai trước khi cưới lại xuất hiện và ngày càng nhiều hơn", anh Th́n cho biết thêm.
Vợ chồng chị Y Kít (44 tuổi) và anh A Pum (45 tuổi) làng Gia Xiêng có 8 đứa con, đứa nhỏ nhất năm nay gần 3 tuổi, nhưng từ vài năm trước họ cũng đă lên chức ông bà. Và cô con gái 17 tuổi của gia đ́nh này cũng mới lấy chồng năm ngoái.
Nói về chuyện lập gia đ́nh sớm của bản thân và các con của ḿnh, anh A Pum thật thà nói: "Ḿnh đâu có biết là v́ sao ḿnh lấy vợ sớm, con ḿnh lấy chồng sớm ḿnh cũng đâu có biết, đó là do trời, chứ ḿnh đâu phải do ḿnh, ḿnh đâu có biết chuyện đó. Cháu ḿnh nó mấy tuổi ḿnh cũng không nhớ, nhưng nó lớn gần bằng đứa con út của ḿnh đang đứng đây này".
Đứa con nhỏ nhất của anh Apum (45 tuổi) mới gần 3 tuổi nhưng cháu ngoại anh đă 2 tuổi.
Ông A Thun trưởng thôn Đắc Đê cho biết, sở dĩ các đôi trai gái ở Rờ Cơi lập gia đ́nh sớm là do thời xưa, các ông bà già thường đi uống rượu chung với nhau rồi hứa gả con cho nhau khi chúng đến tuổi lập gia đ́nh.
Ngoài ra, do người dân ở đây ít tiếp xúc với cộng đồng nên họ không am hiểu về luật pháp: "Con gái đang đi học nhưng cũng bỏ học để lấy chồng, ai mà biết được. Do bố mẹ không nhắc nhở với con cái, họ không tiếp xúc với cộng đồng nên cho rằng lấy chồng càng sớm càng tốt, v́ có thêm người đi làm rẫy. Con cháu nó thích nhau, muốn lấy nhau th́ cha mẹ cũng kệ nó thôi, chứ v́ sao nó lấy sớm th́ đâu có ai biết đâu", ông Thun giải thích.
Việc kết hôn quá sớm như vậy, khiến cuộc sống của những cặp vợ chồng ở đây cũng chỉ dừng ở việc quanh năm "bán mặt cho đất, bán lưng cho trời", thui thủi bên núi đồi. Nhưng có một điều may mắn là rất hiếm có cặp vợ chồng nào ở Rờ Cơi lại bỏ nhau, khi đă trở thành vợ chồng của nhau th́ sự thủy chung được họ nâng niu nhất. Họ biết quan tâm cho nhau từ những việc rất nhỏ trong cuộc sống. Người dân ở đây chưa bao giờ biết đến khái niệm ly hôn hay ngoại t́nh.
"Từ trước đến nay, ở thôn Đắc Đê mới có duy nhất một cặp vợ chồng bỏ nhau v́ thằng chồng nó đi về huyện Đắk Đoa, Gia Lai sống nên lấy vợ ở đó luôn", ông Thun tự hào.
Chính v́ lấy nhau khi chưa đủ tuổi pháp luật cho phép, nên các cặp vợ chồng trẻ khi lấy nhau th́ sẽ không được làm giấy đăng kí kết hôn, chưa được tách khẩu. V́ vậy, họ cũng mất nhiều quyền lợi từ những chính sách hỗ trợ của Nhà nước.
"Nhiều gia đ́nh ở đây v́ hoàn cảnh khó khăn, cha mẹ chưa đủ tuổi kết hôn, nên ḿnh phải tạo điều kiện giúp họ để khi đẻ con th́ những đứa trẻ mới sinh được hưởng các chính sách về y tế, tạo điều kiện cho con cái khi đau ốm được đi khám bệnh.
Nhưng phải thừa nhận rằng, tập tục này khiến cuộc sống của người dân nơi đây được cải thiện rất chậm. Chúng tôi đang cố gắng tuyên truyền, vận động người dân sống theo nếp sống mới tuân thủ pháp luật, đủ tuổi hăy kết hôn và sinh ít con", anh cán bộ dân số tên Th́n tâm sự.
Tâm Nguyễn - nguoiduatin
Bi kịch những sơn nữ lấy chồng từ thuở 13
Games
