Một quốc gia có thể bị quốc tế cảnh cáo v́ t́nh trạng bạo hành của cơ quan công lực nước đó. Đó là trường hợp mới đây của Hungary: trong thời gian ngắn hiếm có, Ṭa án Nhân quyền Châu Âu (trụ sở tại Strassbourg) đă xét đơn của một người gốc Tzigane tại Hungary kiện chính tổ quốc ḿnh và đă tuyên bố phần thắng thuộc về nguyên đơn.
Các nhân chứng - bị hại trong vụ án
Chuyện xảy ra vào hồi 9 giờ tối ngày 4-9-2010 tại Tiszalúc, một làng nhỏ ở Hungary, nơi một gia đ́nh gốc Tzigane làm lễ đặt tên cho con họ trong vườn nhà của ḿnh. Viện cớ “gây mất trật tự”, cảnh sát đă tới và yêu cầu gia đ́nh cho nhạc nhỏ đi.
Đề nghị đó được gia đ́nh chấp thuận. Tuy nhiên, nửa tiếng sau, cảnh sát lại huy động một lực lượng lớn dùng dùi cui và hơi cay giải tán những người tham dự buổi lễ đặt tên, mặc dù họ không chống lại lệnh cảnh sát, mà chỉ thắc mắc về tính chính đáng của nó.
Trong nhóm người có mặt, một phụ nữ gốc Tzigane, cô Kiss Borbála (27 tuổi) bị nhiều cảnh sát nắm cổ áo kéo lê dưới mặt đất, khiến cô bị thương ở lưng và bị tuột áo khiến phần ngực bị hở trước mặt mọi người. Sau đó, cô c̣n bị khám người rồi bị đẩy lên xe cảnh sát và đưa về đồn.
Bất b́nh trước cách hành xử thô bạo của cảnh sát, các bị hại đă tố giác cơ quan công lực địa phương v́ theo họ, các cảnh sát viên đă hành hung công dân khi thực thi nhiệm vụ. Tuy nhiên, đơn tố giác của họ bị đă bác và sau đó, cuộc điều tra được tiến hành căn cứ đợt tố giác tiếp theo – với sự hỗ trợ của tổ chức dân sự “Hiệp hội v́ các quyền tự do” (TASZ) – cũng vẫn bị đ́nh chỉ tại ṭa các cấp.
Thêm vào đó, giữa chừng, các bị hại c̣n bị khởi tố với tội danh cản trở người thừa hành công vụ và rất nhanh chóng, bản án sơ thẩm đối với họ đă được tuyên vào tháng 3/2012. Đáng chú ư là trong vụ án này, nhân viên công tố lại chính là người đă quyết định đ́nh chỉ điều tra trong vụ án được mở trước đó để xem xét trách nhiệm của các cảnh sát.
Không lùi bước, Kiss Borbála đă đề nghị TASZ xem xét trường hợp của cô trong khuôn khổ một chương tŕnh hỗ trợ pháp lư cho người gốc Tzigane do tổ chức này thực hiện. Tiếp đó, phối hợp cùng Trung tâm các Quyền của người Tzigane Châu Âu (ERRC), TASZ đưa vụ việc lên Ṭa án Nhân quyền Châu Âu vào tháng 9-2011.
Hai tổ chức bảo vệ nhân quyền và dân quyền kể trên cho rằng cách hành xử dă man và không tương xứng của cảnh sát – cũng như việc chính quyền Hungary đă không điều tra một cách thích hợp sai phạm của cơ quan công lực – đă vi phạm Điều 3 của Công ước Châu Âu về Nhân quyền, cấm sự trừng phạt hoặc đối xử vô nhân đạo, làm mất phẩm giá.
Chỉ trong thời gian rất ngắn, ngày 26-6-2012, Ṭa Strassbourg đă ra phán quyết tuyên bố: biện pháp xử lư tàn nhẫn của cảnh sát Hungary đối với cô K. Borbála là đi ngược lại Công ước Châu Âu về Nhân quyền. Bên cạnh đó, Ṭa khẳng định quá tŕnh điều tra sai sót của cảnh sát cũng không phù hợp những yêu cầu, đ̣i hỏi của Công ước và của thực tế pháp luật.
Cho dù Ṭa Strassbourg cho rằng chưa đủ bằng cứ để chứng tỏ có sự phân biệt đối xử trong trường hợp này (nguyên đơn là người gốc Tzigane), nhưng Ṭa cũng buộc Nhà nước Hungary phải bồi thường danh dự cho cô Kiss Borbéla khoản tiền 5.000 Euro, và chi trả 3.000 Euro để bù đắp các khoản án phí mà nguyên đơn đă bỏ ra trong vụ kiện.
Quan điểm của Ṭa án Nhân quyền Châu Âu cho thấy, tư pháp quốc tế đ̣i hỏi các quốc gia phải có cái nh́n nghiêm khắc đối với mọi trường hợp mà có thể nghi vấn một cách có cơ sở là cảnh sát đă bạo hành hoặc có cách hành xử “quá trớn” vượt mức cho phép.
Bản án của Ṭa cũng cho thấy, một công dân Châu Âu sau khi đă thất bại trước cơ quan tư pháp các cấp trong nước, vẫn c̣n một “cửa” nhiều hứa hẹn để đ̣i công lư và nhân quyền cho ḿnh…