Thúc đẩy bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông

Ngoại trưởng Mỹ Hillary Rodham Clinton ngày 4/9 thúc giục các bên liên quan đến tranh chấp lãnh thổ trên biển Đông tạo được “tiến bộ có ý nghĩa” trong quá trình chấm dứt các cuộc xung đột vào tháng 11 tới.

Ngoại trưởng Mỹ Clinton và Tổng thống Indonesia Susilo Bambang Yudhoyono.

Phát biểu tại Indonesia trước khi lên đường tới Trung Quốc, bà Clinton nói rằng Mỹ ủng hộ mạnh mẽ nguyên tắc 6 điểm của các nước trong khu vực, hạ nhiệt những căng thẳng đang lên cao tại Đông Nam Á bằng cách thực thi bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC) đối với tất cả các bên có tranh chấp.

Ngoại trưởng Mỹ cho rằng các nước Đông Nam Á cần phải tạo thành một mặt trận thống nhất để đối phó với Trung Quốc trong việc giải quyết các tranh chấp lãnh thổ trên biển Đông. Bà Clinton cũng thúc giục các nước Đông Nam Á yêu cầu Trung Quốc đồng ý về một cơ chế đa phương chính thức, để giảm thiểu những rủi ro của một cuộc xung đột trong thời gian ngắn hạn và đạt được những thỏa thuận cuối cùng về vấn đề lãnh thổ.

Nhóm nghị sỹ Đài Loan xâm nhập trái phép đảo Ba Bình Khoảng 7h00 sáng 4/9 (23h00 GMT ngày 3/9), một nhóm 3 nghị sỹ của Đài Loan đã cất cánh từ một căn cứ không quân tại Đài Loan và bay tới đảo Ba Bình, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam 3 tiếng rưỡi sau đó. Theo người phát ngôn lực lượng bảo vệ bờ biển Đài Loan, các nghị sỹ này tới Ba Bình để “giám sát một cuộc tập trận bắn đạn thật của lực lượng bảo vệ bờ biển”. Việt Nam đã yêu cầu Đài Loan hủy bỏ kế hoạch tập trận trái phép này.

Lập trường nói trên đã đặt Mỹ vào thế đối đầu với Trung Quốc – nước ngày càng hung hăng hơn trong việc khẳng định các tuyên bố chủ quyền chồng lấn với các nước láng giềng. Trung Quốc muốn giải quyết xung đột theo cơ chế song phương với từng nước liên quan vì việc này sẽ dễ dàng hơn nhiều so với giải quyết tranh chấp với một khối thống nhất.

Bà Cliton đã đưa ra những tuyên bố trên trong cuộc gặp với Tổng thống Indonesia Susilo Bambang Yudhoyono và Tổng thư ký Surin Pitsuwan, một ngày sau khi bà chuyển thông điệp tương tự tới Ngoại trưởng Indonesia Marty Natalegawa. Tại cuộc họp báo với ông Natalegawa, bà Clinton khẳng định Mỹ có lợi ích quốc gia trong việc duy trì hòa bình và ổn định, tôn trọng luật pháp quốc tế, tự do hàng hải và thông thương hợp pháp trên biển Đông. “Mỹ không có vị trí nào trong các tranh chấp lãnh thổ nhưng chúng tôi tin rằng các nước trong khu vực nên hợp tác cùng nhau giải quyết tranh chấp mà không có sự cưỡng ép, hăm dọa, đe nẹt và không sử dụng vũ lực” – bà Clinton nói. Bà Clinton cũng nói rằng Mỹ muốn được nhìn thấy những bất đồng giữa Trung Quốc và ASEAN được giải quyết sớm.

Mỹ cho rằng ASEAN có sức mạnh tổng hợp mà nếu 10 thành viên riêng rẽ sẽ không bao giờ có được. Bà Clinton nói bà muốn ASEAN và Mỹ thể hiện được những nỗ lực trước hội nghị thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo Đông Á tại Campuchia vào tháng 11 tới. Tổng thống Mỹ Barack Obama dự kiến sẽ tham dự hội nghị này. “Đây là thời điểm cho con đường ngoại giao. Chúng ta có Hội nghị thượng đỉnh Đông Á sắp tới. Đây nên là mục tiêu mà các biện pháp ngoại giao cần phải theo đuổi để đạt được sự đồng thuận về một bộ quy tắc ứng xử mạnh mẽ, làm dịu các vùng biển và cho phép các bên cùng làm việc để hướng tới các kết quả tốt hơn. Tôi nghĩ rằng chúng ta có thể đạt được tiến bộ trước Hội nghị thượng đỉnh Đông Á và chúng ra rõ ràng đều có lợi trong việc này” – bà Clinton nói.

Bà Clinton ngày 4/9 lên đường sang Bắc Kinh để tiếp tục các cuộc thảo luận về vấn đề biển Đông cùng một số vấn đề khác, trong đó có cuộc khủng hoảng tại Syria và cách thức giải quyết chương trình hạt nhân của Iran và Triều Tiên. Tại Trung Quốc, bà Clinton sẽ có các cuộc hội đàm với Chủ tịch Hồ Cẩm Đào và Phó Chủ tịch Tập Cận Bình vào ngày 5/9. Ngoại trưởng Mỹ nói thông điệp mà bà gửi đến giới lãnh đạo Trung Quốc sẽ là đã đến lúc giảm căng thẳng trên biển Đông và rằng một bộ quy tắc ứng xử là cách tốt nhất để đạt được mục tiêu này.

Minh Ngọc (Theo AP, AFP)