Không khó lư giải nỗi bức xúc này, v́ nó xới lại một vấn đề lịch sử, nhưng thực chất đang trở thành thời sự.
1. Sau gần hai thiên niên kỷ, con cháu bà Trưng, bà Triệu lại khơi lên câu hỏi tưởng đă xưa như Trái đất: Hai Bà Trưng đánh giặc nào? Nỗi bức xúc bắt nguồn từ một bài tập đọc trong sách giáo khoa lớp 3 viết về cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng (năm 40 - 43) mà không nêu đích danh kẻ xâm lược.
Không khó lư giải nỗi bức xúc này, v́ nó xới lại một vấn đề lịch sử, nhưng thực chất đang trở thành thời sự. Đằng sau đó là nỗi bức xúc về những điều dù biết rành rành mà nhiều khi không được gọi chính danh.
Chẳng hạn, ai cũng hiểu những cái lạ đứng đằng sau cái quen đến nhẵn mặt là ǵ, ấy vậy mà vẫn cứ phải coi là lạ. Hay có những người, sự vật, hàng hóa biết rơ đến từ đâu, vẫn cứ phải gọi chung là từ "nước ngoài".
Đó chỉ là vài ví dụ rất nhỏ trong vô số những chuyện hiểu nhưng phải chịu cảnh không thể "trắng đen ṣng phẳng" ra được.
Bức xúc, nhưng cũng lại đâm... mừng. Mừng v́ nếu thực câu hỏi Hai Bà Trưng đánh giặc nào được khơi mào từ một đứa trẻ lớp 3, th́ đúng là "con cháu chúng ta giỏi thật" và cũng thật tràn đầy tinh thần phản biện. Lâu nay chúng ta luôn lo lắng bọn trẻ lơi là với lịch sử, và mắc "bệnh" học gạo, chỉ biết cắm đầu "tụng" suông để kiếm điểm cao.
Hàng ngàn điểm không lịch sử trong các kỳ thi cấp quốc gia và t́nh trạng dân ta không rơ sử ta đủ làm cơ sở cho những nỗi lo lắng đó. Nhưng có vẻ, không hẳn bọn trẻ quay lưng với lịch sử nói chung, mà là quay lưng với cách dạy lịch sử "lấp lửng, loanh quanh, thiếu minh bạch, nếu không muốn nói là né tránh, bưng bít"[1].
Chúng ta kêu gọi học sinh phải yêu sử để yêu nước ḿnh. Nhưng có một thực tế như vị một giáo sư uy tín ngành sử từng chỉ ra là: "Chủ quyền ở Hoàng Sa và Trường Sa là trang sử bi hùng được viết bằng máu xương của các thế hệ người Việt Nam... Thế mà có cả một thời gian dài, vấn đề hiển nhiên và trọng đại này lại bị coi là "nhạy cảm" để rồi lịch sử không có lấy một ḍng nào."[2]
2. Để bọn trẻ được mạnh dạn phản biện và nói lên ư kiến, người lớn sẽ phải đối mặt với nguy cơ để lộ nhiều hạn chế của chính bản thân. Bởi bọn trẻ vốn chứa trong ḿnh "vô thiên lủng" những câu hỏi v́ sao và nhận thức đang ngày càng trở nên già trước tuổi.
Dẫu vậy, người lớn vẫn rất cần vượt qua nỗi sợ "bị hỏi" để tạo cơ hội cho bọn trẻ bày tỏ suy nghĩ của ḿnh. Có như vậy, chúng ta mới gây dựng được một thế hệ những công dân, trí thức phản biện tự tin và biết trăn trở trước những vấn đề của thời cuộc, dân tộc.
Có lẽ là một tín hiệu đáng mừng, khi năm học vừa qua, một sở giáo dục, đă vượt qua nỗi lo lắng, để hướng tới xây dựng một môi trường "được hỏi" cho học sinh[3]. Đó là Sở GD-ĐT Vĩnh Long với đề án "H́nh thành tính minh bạch cho học sinh tiểu học", vừa được thí điểm ở tám trường tiểu học trong năm học 2011 - 2012, và sẽ mở rộng ra toàn tỉnh trong năm học mới này.
Thông qua việc thực hiện bảng thông tin "Điều em muốn nói", hộp thư "Em mong muốn ǵ ở người lớn", đề án muốn khuyến khích các em mạnh dạn nói lên những điều chưa hài ḷng về những sự việc xung quanh, đồng thời thẳng thắn nêu lên những nguyện vọng với cha mẹ, thầy cô.
Sau một năm học, đă có hơn 2.000 ư kiến đưa lên bảng thông tin và gửi về hộp thư. Những ư kiến ban đầu có thể rất đơn giản, như muốn cô giao ít bài tập hơn, siêu thị trường bán nhiều đồ chơi hơn, v.v...
Nhưng dần dần, chắc chắn các em sẽ có thói quen để quan tâm đến những vấn đề lớn và mang tính xă hội rộng hơn, như tại sao phải tổ chức thi tốt nghiệp trong khi gần như 100% đều đỗ, tại sao học sinh nào cũng được dạy phải trung thực, nhưng lớn lên chuyện mua bằng cấp, đạo văn lại thành phổ biến, v.v...
Và biết đâu, chúng chẳng là sự khơi mào ban đầu cho những ư tưởng "đại phẫu toàn diện" cho giáo dục sau này?
3. Trong khi phải trả lời vô vàn câu hỏi của bọn trẻ, người lớn cũng đồng thời đang phải xử lư rất nhiều vấn đề của chính ḿnh. Chẳng hạn, trong tuần qua người lớn vừa phải trăn trở với chuyện mối quan hệ giữa Ví nhà nước và Túi nhân dân.
Vấn đề này trở nên nóng khi mới đây một bản báo cáo kinh tế vĩ mô năm 2012 đă cho thấy mức thuế, phí chiếm đến 26,3% trong tổng thu ngân sách của nước ta, đứng đầu trong khu vực, vượt xa tỷ lệ 12-17% tại các nước láng giềng như Thái Lan, Malaysia, Trung Quốc.
Với niềm tự hào "được" đóng thuế, phí cao ngất ngưởng đến thế, chúng ta hẳn hoàn toàn có quyền kỳ vọng nhà nước - người đại diện phân bổ số tiền này - sẽ sử dụng chúng hiệu quả. Nhưng cũng chính bản báo cáo kinh tế này đă chỉ ra, thuế, phí bổ đầu dân ngày càng tăng, tỷ lệ thuận với tốc độ và tỷ trọng chi tiêu công. Bên cạnh đó, đầu tư công được đánh giá là lớn, dàn trải và kém hiệu quả[4].
Có người ví đóng thuế/ phí như vậy chẳng khác nào... khoan thủng sức dân. Trong khi đó, những công dân đóng thuế thường lại rất mù mờ về vai tṛ của ḿnh. Một ví dụ dễ thấy là một số cá nhân, gia đ́nh khi nhận được các chính sách phúc lợi, thường rất chân thành "cảm ơn nhà nước". Chẳng thấy mấy ai ư thức "cảm ơn chính tôi cũng như các đồng bào nộp thuế khác".
Một sự mù mờ nữa mà các công dân này cũng mắc phải là chuyện những đồng tiền thuế, phí đó được sử dụng ra sao. Và cuối cùng, dù là những người c̣ng lưng làm ra tiền để nộp thuế, họ lại chẳng có mấy tiếng nói trong giai đoạn "nghiệm thu" hiệu quả sử dụng tiền.
4. Một trong các mặt hàng người dân đang phải đóng mức thuế cao ngất ngưởng chính là xăng. Hóa ra, mức thuế chúng ta phải đóng để sử dụng loại năng lượng phục vụ cho nhu cầu đi lại thiết yếu hàng ngày này lại thuộc hàng "tiêu thụ đặc biệt", nghĩa là xăng cũng bị coi là "hàng xa xỉ" như rượu, thuốc lá...
Chưa hết, dù "móc hầu bao" đóng mức thuế ngất ngưởng như vậy, chúng ta cũng chỉ biết "cắn răn chịu đựng" mỗi lần giá xăng lên. V́ đến như một vị chuyên gia kinh tế dày dặn kinh nghiệm cũng c̣n phải thốt lên: "Tại sao việc minh bạch thông tin về cơ sở h́nh thành giá xăng dầu lại khó đến thế? Khó đến nỗi nhà nước hứa với nhân dân mà măi vẫn không thực hiện được"[5].
Cái sự minh bạch đó truân chuyên đến vậy, nên hẳn rất có lư khi mới đây một vị bộ trưởng đă phát biểu: "Công khai phí giá xăng, dân sẽ sướng".
Và người dân sẽ c̣n được sung sướng đến mức nào khi được công khai thêm cả các loại thuế, phí khác như phí điện, nước, y tế...
Giờ th́, câu hỏi c̣n lại, như cách nói lái thông dụng hiện nay, là "Làm sương cho sáo" (tức Làm sao cho sướng). Trong lúc chờ đợi có câu trả lời, chúng ta hăy tạm thời tận hưởng niềm sung sướng được đi trên những con đường cao tốc vào loại đắt đỏ hàng đầu thế giới, thậm chí đắt hơn cả Mỹ.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
Hải Tâm - Sao không gọi giặc lạ, cho quen?
