“Vực thẳm ngân sách” Mỹ là gì?

“Vực thẳm ngân sách” là gì? Điều gì sẽ đến với nền kinh tế Mỹ nếu xảy ra “vực thẳm ngân sách”? Liệu Tổng thống Obama và Quốc hội Mỹ có thể đưa ra được một thỏa thuận chung để cứu nước Mỹ ra khỏi một cuộc suy thoái lần thứ hai hay không?

Trong ngày hôm nay, thứ Sáu 16/11, Tổng thống Barack Obama sẽ có một cuộc họp quan trọng với các thành viên lãnh đạo của Quốc hội Mỹ nhằm cùng đưa ra được một thỏa thuận về việc cứu nước Mỹ thoát khỏi “vực thẳm ngân sách” đe dọa nền kinh tế nước này một lần nữa rơi vào suy thoái trong đầu năm tới.

Tổng thống Obama cùng các nhà lãnh đạo Quốc hội thuộc hai đảng Dân Chủ và Cộng Hòa có một cơ hội hiếm hoi để cùng nhau thỏa hiệp cho sự vực dậy của nước Mỹ.

Câu chuyện về “vực thẳm ngân sách” không được chú ý nhiều trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ vừa qua, nhưng ngay sau khi kết thúc bầu cử, nó trở thành vấn đề nóng và sống còn đối với Chính phủ Mỹ cũng như các nhà lập pháp nước này. Vậy, thực tế nó là gì và ảnh hưởng của nó ra sao tới kinh tế Mỹ nói chung và kinh tế thế giới nói riêng?

“Vực thẳm tài chính” là gì?

Trong thời kỳ còn đương nhiệm, Tổng thống George W. Bush đã thông qua một điều luật cho phép cắt giảm thuế cho người dân và các doanh nghiệp. Thuật ngữ “vực thẳm tài chính” là nói về khoản tiền thuế sẽ tăng lên đến 500 tỷ USD ngay sau khi luật giảm thuế suất của ông Bush hết hạn vào cuối năm nay.

Thêm vào đó, đầu năm 2013, Chính phủ Mỹ cũng phải đối đầu với khoản nợ công khổng lồ và buộc phải giảm chi tiêu công xuống mức 5-10% GDP quốc gia, nếu không ngân sách nước này buộc phải tự động xén bớt khoản tiền lên đến 1.200 tỷ USD: 50% từ ngân sách quốc phòng và 50% từ các chương trình xã hội.

Tác giả của thuật ngữ này là Ben Bernanke, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ. Ông đã dùng thuật ngữ này cho mục đích dễ nhớ và cảnh báo những nguy hiểm này với nền kinh tế Mỹ.

Điều gì sẽ đến khi “vực thẳm ngân sách” xảy ra?

Thuế sẽ tăng gần như đối với tất cả người nộp thuế và doanh nghiệp. Các khoản tài chính dành cho hầu hết các chương trình liên bang, quân sự và các vấn đề trong nước sẽ phải cắt giảm. Nhiều nhà kinh tế cho rằng trong khi thâm hụt ngân sách hàng năm đang ở mức cao ( 1 nghìn tỷ USD/năm), các khoản thuế mới và cắt giảm chi tiêu sẽ đổ gánh nặng đột ngột và quá lớn vào thâm hụt ngân sách và nền kinh tế Mỹ đang khá yếu kém hiện nay. Khoản 500 tỷ USD tiền thuế tương đương 3 – 4% GDP thực sự là một gánh nặng.

Văn phòng Ngân sách Quốc hội đã đưa ra dự đoán sẽ có một cuộc suy thoái ngắn hạn, mặc dù các nhà phân tích cho rằng vẫn có thể có những biện pháp quản lý để tránh thiệt hại ít hơn so với mức dự đoán. Họ cho rằng thuật ngữ “lao dốc” sẽ phù hợp hơn so với “vực thẳm”.

Nước Mỹ cắt giảm chi tiêu ra sao?

Chương trình hỗ trợ thất nghiệp hết hạn sẽ tiết kiệm được 26 tỷ USD, tuy nhiên hàng triệu người Mỹ vẫn đang thất nghiệp và sắp không nhận được trợ cấp. Các khoản chi cho chương trình Medicare cũng cắt giảm khoảng 27% tương đương 11 tỷ USD do không được Quốc hội Mỹ thông qua trong năm nay.

Việc cắt giảm lớn nhất là khoản 65 tỷ USD, được thông qua bởi ban điều hành của hầu hết các chương trình liên bang trong 9 tháng cuối cùng của năm tài chính 2013. Việt cắt giảm này được đưa ra trong một thỏa thuận về ngân sách liên bang hồi tháng 8/2011 giữa Tổng thống Obama và Quốc hội nhằm kết thúc những bế tắc của họ trong việc nâng cao hạn mức dư nợ của quốc gia. Trong thỏa thuận đó, họ đồng ý giảm chi tiêu khoảng 1 nghìn tỷ USD trong vòng 10 năm và tăng thêm khoảng 1.200 tỷ USD tiền tiết kiệm vào tháng 1/2013. Nếu không thể thông qua trường hợp thứ hai, việc cắt giảm chi tiêu sẽ tự động thực hiện để giảm mức nợ công của nước này.

Liệu Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa có thể bắt tay nhau?

Hai đảng đang điều hành nước Mỹ buộc phải cùng nhau đưa ra được một thỏa thuận chung. Cả hai bên có những quan điểm khác nhau về việc tăng tỷ suất thuế tối thiểu hay cắt giảm chương trình Medicare. Tuy nhiên vấn đề là phải ngăn ngừa những hậu quả của việc thâm hụt ngân sách, tìm kiếm các khoản tiết kiệm bù đắp vào thâm hụt hàng năm của nước Mỹ. Và cả hai bên đều muốn kéo dài chương trình cắt giảm thuế của Tổng thống Bush cho các cá nhân có thu nhập dưới 200.000 USD và các cặp vợ chồng có thu nhập dưới 250.000 USD một năm, nhóm chiếm 98% số người nộp thuế.

Bất đồng chính của họ là điều khá quen thuộc: Đó là tỷ suất thuế của nhóm “nhà giàu” 2% còn lại. Tổng thống Obama muốn tăng tỷ suất này lên, trong khi Đảng Dân chủ vẫn muốn giữ nguyên việc giảm thuế cho cả nhóm nộp thuế này. Các chiến dịch vận động tranh cử của ông Obama năm 2008 và năm 2012 đều nhắc đến vấn đề tăng tỷ suất thuế của người giàu. Trong tháng 12/2010, ông Obama đã miễn cưỡng đồng ý giữ nguyên việc cắt giảm thuế cho nhóm người giàu mà Tổng thống Bush đã ban hành trong 2 năm để đổi lấy sự hỗ trợ của Đảng Cộng hòa trong việc cắt giảm thuế lương cho doanh nghiệp và kéo dài chương trình trợ cấp thất nghiệp.

Tại sao Tổng thống Obama không tiếp tục giảm thuế cho toàn bộ người đóng thuế?

Nền kinh tế nước Mỹ yếu hơn nhiều so với năm 2010, nếu tăng thuế suất của nhóm người giàu từ 35% lên 39,6% thì nước Mỹ sẽ thu được một khoản tiền 1 nghìn tỷ USD trong vòng 10 năm. Đảng Cộng hòa đứng ra bảo vệ giữ nguyên thuế suất ở mức 35%, tuy nhiên họ đã tỏ ra mềm mỏng hơn và Đảng Dân chủ cùng ông Obama. Việc đưa ra được một thỏa thuận sẽ tăng thuế suất đánh vào người giàu có thể được thông qua trong buổi họp tối nay giữa Tổng thống và Quốc hội Mỹ.

Liệu có thể có sự bế tắc?

Điều này không thể đoán trước bởi hiện nay Đảng Dân chủ vẫn yếu thế hơn trong Quốc hội so với Đảng Cộng Hòa. Đảng Dân chủ cũng sẵn sàng cho tình huống xấu nhất sẽ xảy ra vào ngày 01/01/2013 sẽ tới. Theo một cuộc thăm dò của tờ Washington Post và Trung tâm nghiên cứu Pew ở Mỹ cho thấy rằng đa số người dân nước này sẽ đổ lỗi cho Đảng Cộng hòa nếu thỏa thuận tối nay thất bại.

Kết quả hợp lý nhất sẽ là gì?

Nhiều chuyên gia ngân sách và các nhà kinh tế hy vọng về một thỏa thuận hai phần. Phần đầu tiên sẽ là việc tiếp tục giảm thuế và bãi bỏ tự động cắt giảm chi tiêu để ngăn chặn những thay đổi dự kiến vào đầu năm 2013. Nhưng nó sẽ phụ thuộc vào phần thứ hai: một khuôn khổ cho việc giảm thâm hụt ngân sách dài hạn bằng việc cải tiến cả mã số thuế để tăng ngân sách và các chương trình phúc lợi, chủ yếu là Medicare và Medicaid với việc gia tăng chi phí phúc lợi cho dân số già một cách không bền vững. Tổng thống Obama và Quốc hội sẽ phải đưa ra những thay đổi sửa chữa lớn và có thể thông qua trong năm 2013 và có lẽ cả năm 2014.

Một thỏa thuận như vậy sẽ thiết lập các mục tiêu cụ thể cho việc tăng tiền thu từ thuế mới và cắt giảm chi tiêu và giảm thâm hụt ngân sách khoảng 4 nghìn tỷ USD trong thập kỷ tới. Quốc hội và Tổng thống Mỹ sẽ có nhiều thời gian hơn để đưa ra những lịch trình cụ thể hơn cho công việc của mình. Nếu họ không làm như vậy, các cơ chế tự động trong hệ thống tài chính và ngân sách Mỹ sẽ thực hiện các hành động thực thi đã được thiết lập và buộc phải tạo ra những giới hạn về thời gian mới cho câu chuyện thâm hụt ngân sách khác hay một cuộc suy thoái mới.

PHAN SƯƠNG
http://infonet.vn