Việt Nam tái cơ cấu ngành ngân hàng: Những cuộc hôn nhân miễn cưỡng

Thủ tướng Việt Nam, Nguyễn Tấn Dũng, được một loạt các ngân hàng buộc phải sáp nhập đánh giá rằng ông là một người cộng sản tốt hơn là người se duyên. Vụ sáp nhập mới nhất giữa Ngân hàng Thương mại Phương Tây (Western Bank) và Tổng Công ty Tài chính Cổ phần Dầu khí Việt Nam (PetroVietnam Finance Corp – PVFC), nguồn tài chính của ngành dầu khí và khí đốt khổng lồ thuộc sở hữu nhà nước, đã được xác nhận bởi các cựu giám đốc nhưng sau đó lại phủ nhận thông tin này. Đánh giá bởi một thông báo trên trang web chính của Ngân hàng nhà nước thì việc sáp nhập vẫn có khả năng diễn ra.
Ngân hàng Thương mại Phương Tây hiện là ngân hàng lớn thứ 29 tại Việt Nam và được tư nhân hóa một phần. Theo thông tin từ trang web thì sau khi sáp nhập, ngân hàng này sẽ có giá trị vốn sở hữu lên đến 9,16 tỷ đồng (438 triệu USD). dĐây là bước đi mới nhất trong kế hoạch tái cơ cấu ngành ngân hàng của Việt Nam nhằm giảm mức độ nợ xấu gây tê liệt nền kinh tế trong thời gian qua.
Các nhà phân tích nói rằng PVFC sẽ được hưởng lợi từ việc sáp nhập, bất chấp tỷ lệ nợ xấu của Ngân hàng Thương mại Phương Tây ở mức cao – khoảng 110 tỷ đồng tại thời điểm này hồi năm ngoái. Một nhà phân tích yêu cầu không nêu tên – người đứng đầu ban nghiên cứu tại một công ty chứng khoán ở thành phố Hồ Chí Minh – nói với chúng tôi rằng Ngân hàng Thương mại Phương Tây có vấn đề nghiêm trọng về thanh khoản, trong khi PVFC – một tổ chức tài chính chứ không phải là ngân hàng – đang bị hạn chế bởi các quy tắc ngăn chặn việc huy động vốn từ các cá nhân. Việc sáp nhập sẽ không chỉ giúp giải quyết vấn đề này, nhưng “với thương hiệu PVFC và các mối quan hệ trong ngành công nghiệp dầu mỏ và khí đốt, ngân hàng mới sẽ có ưu thế lớn về vốn,” ông nói.
Tuy nhiên, PVFC vẫn tỏ ra miễn cưỡng. Họ đã gửi một thông báo đến thị trường chứng khoán phủ nhận việc sáp nhập. Đây không phải là lần đầu tiên mà các công ty bác bỏ những cuộc hôn nhân sáp nhập được nhà nước sắp xếp. Mặc dù chính phủ Việt Nam đã khẳng định rằng vụ sáp nhập diễn ra theo kế hoạch tái cơ cấu hoàn toàn là “tự nguyện”, vụ sáp nhập hồi năm ngoái giữa Habubank và SHB cũng đã được hai ngân hàng này từ chối nhưng cuối cùng vẫn được diễn ra.
PVFC có vẻ không có ít lựa chọn trong vấn đề này. Tập đoàn Dầu khí Việt Nam sở hữu 78% vốn, nói cách khác là PVFC thuộc sở hữu nhà nước. Trong khi đó, Morgan Stanley sở hữu 10% của PVFC nhưng cho đến nay vẫn giữ im lặng.
Năm mươi ngân hàng của Việt Nam, sau nhiều năm tăng trưởng tín dụng quá mức, đã đạt đến điểm khủng hoảng do các khoản vay dành cho các công ty nhà nước hoạt động không đạt hiệu quả và đầu cơ trong ngành bất động sản. Các khoản nợ xấu chiếm khoảng 6% dư nợ cho vay, theo Chủ tịch Văn phòng Chính phủ cho biết – giảm từ mức 8% so với một năm trước đó. Cơ quan xếp hạng tín dụng Fitch ước tính rằng việc tái cấp vốn của các ngân hàng có thể phải trả giá ở mức giữa 7 và 20% trong tổng số GDP, nghiêm trọng đến mức Ngân hàng Thế giới buộc phải lên tiếng cung cấp các khoản vay mới để giúp trang trải chi phí.
Hồi tháng Ba năm ngoái, Việt Nam công bố kế hoạch buộc các ngân hàng yếu kém phải sáp nhập, trong đó xác định 10 ngân hàng có khả năng cho các vụ sáp nhập trong ba năm đến năm 2015. Vào thời điểm đó, kế hoạch đã được các chuyên gia hoan nghênh chào đón cũng như khuyến khích những quyết định của chính phủ. Hiện nay thì một nửa các vụ sáp nhập đó đã diễn ra, nhưng những chuyên gia này cảm thấy có điều gì đó không chắc chắn. Nguyễn Đức Thành, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chính trị Việt Nam, cho biết kế hoạch thiếu các mục tiêu chi tiết. “Mục tiêu giảm số lượng ngân hàng thương mại là rõ ràng, nhưng điều không rõ ràng là Việt Nam sẽ làm thế nào để phát triển hệ thống ngân hàng, làm thế nào để hệ thống này khỏe mạnh hơn,” ông nói.
Ambreesh Srivastava, người đứng đầu tổ chức tài chính phía Nam và Đông Nam Á của Fitch, nói rằng ông không nhìn thấy bất kỳ cải thiện cụ thể nào kể từ khi chương trình tái cơ cấu của chính phủ được bắt đầu. “Quá trình này cần phải được rõ ràng hơn,” ông nói, thêm rằng Việt Nam cũng cần phải tập trung vào các vấn đề phức tạp hơn đối với các cổ phần chồng chéo trong thời gian trung hạn.
Hôm 15 tháng Ba, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã đặt phó thủ tướng và thống đốc ngân hàng trung ương đứng đầu một ủy ban mới để phối hợp việc tái cơ cấu ngân hàng với mục tiêu vào năm 2015. Tuy nhiên, nhiệm vụ phía trước của họ rất khó khăn. Brett Krause, Giám đốc điều hành Ngân hàng Citibank tại Việt Nam, cho biết rằng “minh bạch và tốc độ phản ứng của chính phủ” là điều rất quan trọng để đảm bảo thành công.
Tuy nhiên, với các ngân hàng trong khu vực tư nhân cũng như các tổng công ty khổng lồ của nhà nước vẫn tiếp tục loay hoay trước những chuyển biến thì chính phủ có thể buộc phải thay đổi chiến thuật nếu muốn kế hoạch này thành công.

bbc