Tôi viết bài báo đầu tiên về Huỳnh Tấn Mẫm năm 1976, kể lại cuộc dấn thân của anh trong phong trào sinh viên học sinh Sài G̣n trước giải phóng.
Huỳnh Tấn Mẫm lănh đạo phong trào TNSV biểu t́nh ở Sài G̣n trước 1975
Sau đó không lâu, tôi cùng công tác với anh ở cơ quan Trung ương đoàn. Đó là một người nhanh nhẹn, có gương mặt thanh tú, đôi mắt hiền, tính nết ḥa đồng, nhưng ẩn chứa một sức mạnh nội tâm, một thái độ khinh bạc.
Một chuyện c̣n hằn trong trí nhớ của tôi.
Khi được bầu vào Ban thường vụ Trung ương đoàn, làm Chủ tịch Hội Liên hiệp Thanh niên Viêt Nam, Huỳnh Tấn Mẫm muốn Hội là một tổ chức quần chúng, phải khác đoàn, chứ khộng theo kiểu “B phẩy”. Và Hội cần có tiếng nói riêng.
Những năm đầu thập kỷ tám mươi của thế kỷ trước, ra một tờ báo khó như bắc thang lên trời! Người ta nói Trung ương đoàn chỉ cần hai tờ báo, chỉ hai tờ mà thôi, đó là tờ Tiền Phong và Thiến Niên Tiền Phong. Ngay trong cơ quan Trung ương đoàn cũng ít người ủng hộ Huỳnh Tấn Mẫm. Nhưng Huỳnh Tấn Mẫm đă nói là làm, làm kỳ được, bất chấp sự can ngăn không bỏ cuộc. H́nh như đó chính là cái khí phách đă tạo nên một Huỳnh Tấn Mẫm hiên ngang, sống có bản lĩnh, rơ chủ đích và chính kiến, tuy có luc như ĺ lợm trong phong trào đấu trang trước giải phóng, nhưng đó là những phẩm chất cần có của người làm cách mạng.
Như con thoi, Huỳnh Tấn Mẫm từ Nam ra Bắc, ṃ mẫm gơ cửa từ ông Tố Hữu đến ông Phạm Văn Đồng. Chỉ có anh, ngày ấy, mới ra được tờ bán nguyệt san Thanh Niên.
Có giấy phép trong tay, Huỳnh Tấn Mẫm quy tụ một số anh em chiến hữu trong phong trào sinh viên học sinh trước giải phóng lại làm báo. Một trong số đó là Nguyễn Công Khế, lúc đó đang ở báo Phụ Nữ Việt Nam và h́nh như chưa viết được ǵ nhiều.
Nguyển Công Khế trở thành Phó Tổng biên tập báo Thanh Niên. Với h́nh thức, nội dung ít bảo thủ hơn tờ Tiền Phong, tờ Thanh Niên t́m được chỗ đứng trong bạn đọc ngay từ ngày đầu, và sau đó mỗi ngày một khởi sắc, tia-ra phát hành tăng vùn vụt.
Nhưng ngược chiều với sự đi lên cùa tờ báo là sự đi xuống cùa t́nh người! Mối quan hệ giữa Huỳnh Tấn Mẫm - Nguyễn Công Khế tưởng keo sơn, bị rạn nứt dần, rồi vỡ ra, thành một cuộc chiến một mất một c̣n.
Ngày ấy, ít có cuộc họp giao ban cán bộ Trung ương đoàn phía Nam nào không nhắc tới chuyện Mẫm, Khế. Rồi những cuộc họp kiềm điềm trong nội bộ đảng căng thẳng như sợi dây đàn không phân thắng bại. Nguyễn Công Khế mang cả chuyện gia đ́nh của Huỳnh Tấn Mẫm ra đề triệt uy tín Mẫm.
Ngày đó tôi bảo vệ Huỳnh Tấn Mẫm, v́ tôi cho rằng, anh là người có công ra tờ báo Thanh Niên, không nên cướp giật thành quả của người khác. Cùng quan điểm với tôi là Trần Quang, Trưởng ban Đại diện báo Tiền Phong, Phó bí thư Đảng ủy trung ương đoàn phía Nam.
Nhưng sau đó Nguyễn Công Khế thường xuyên gặp riêng Trần Quang, hai người trở nên thân thiết, và Trần Quang ngả về phía Nguyễn Công Khế.
Buổi sáng hôm ấy, cuộc họp cuối cùng ở số nhà 27 - Cao Thắng, Quận 3, thành phố Hồ Chí Minh, Huỳnh Tấn Mẫm đứng dậy mỉm cười, nói: “Thôi các anh làm ǵ th́ làm!” và ra khỏi pḥng họp. Tôi nhớ măi nụ cười buồn trên gương mặt rất lạnh, toát lên vẻ kiêu hănh và khinh khi!
Mấy ngay sau, tôi hiểu động cơ Trần Quang bỏ Huỳnh Tấn Mẫn ngả sang Nguyễn Cống Khế. Đó là cái quyết định đề bạt Trần Quang làm Tổng biên tập báo Thanh Niên, do bí thư thứ nhất Trung ương đoàn Hà Quang Dự kư.
Anh Trần Quang bàn giao Ban đại diện báo Tiền Phong cho tôi, chuẩn bị làm Tổng biên tập báo Thanh Niên. Quyết định đă nắm chắc trong tay c̣n chạy đằng nào ? Nhưng cái anh nông dân Trần Quang ham lợi nhỏ, đâm cả tin, bị mắc lừa!
Nguyễn Công Khế phát hiện ra một thủ tục nhỏ, bị bỏ quên, là chưa lấy phiếu tín nhiệm đồng chí Trần Quang. Thế có chết không cơ chứ? Nhẽ ra Nguyễn Công Khế phải phát hiện sớm hơn, phải chủ động làm cái thủ tục đó, đằng này đề đồng chí Trần Quang cầm quyết định trong tay rồi mới lôi ra. Thôi, đành phải làm ngược một tư vậy! Cuộc bỏ phiếu tín nhiệm của báo Thanh Niên diễn ra chóng vánh như có sự chuẩn bị trước, và đồng chí Trần Quang chỉ được vài phiếu chiếu lệ. Cái quyết định bổ nhiệm làm Tổng biên tập báo Thanh Niên bị vứt vào sọt rác, khi Trần Quang chưa được ngồi ghế Tổng biên tập một ngày. Thế mới biết cái “sức mạnh tập thể”, tỉ lệ phiéu bầu của “dân chủ” nó mạnh cỡ nào khi mà ngừoi ta có thủ đoạn (!?).
Nguyễn Công Khế bay ra Hà Nội, và sau những ngày dàn xếp , Lương Ngọc Bộ, Phó Tổng biên tập báo Tiền Phong nhận quyết định làm Tổng biên tập báo Thanh Niên. Đây là một tṛ chơi quyền lực rất “sến” của Trung ương đoàn nói chung, Nguyễn Công Khế, Lương Ngọc Bộ nói riêng Đó là quyết định Lương Ngọc Bộ vừa làm Phó Tổng biên tập báo Tiền Phong, vừa làm Tổng biên tập báo Thanh Niên 6 tháng , rồi bàn giao cho Nguyễn Công Khế.
Anh Nguyễn Công Khế đă làm cho tờ báo Thanh Niên nổi tiếng. Đó là điều không ai phủ nhận. Nhưng, người mang nặng đẻ đau và sinh ra tờ báo Thanh Niên là Huỳnh Tấn Mẫm.
Ngày 3/1/2006, tại Hà Nội, Báo Thanh Niên tổ chức trọng thể lễ đón nhận Huân chương Lao động hạng nhất - phần thưởng cao quư của Đảng, Nhà nước trao tặng để ghi nhận thành tựu trong 20 năm Báo Thanh niên đồng hành cùng bạn đọc.
Nguyên Tổng bí thư Đỗ Mười, Đại tướng Vơ Nguyên Giáp đă gửi lẵng hoa đến chúc mừng. Nguyên Chủ tịch nước Lê Đức Anh cũng gửi thư chung vui cùng những người làm báo Thanh niên. Bức thư có đoạn viết: "Thanh niên là tờ báo trẻ của làng báo Cách mạng Việt Nam nhưng đă có nhiều cố gắng vượt bậc trong công tác tổ chức đội ngũ, tổ chức nghiệp vụ nên đă sớm khẳng định được vị trí của ḿnh, sớm trở thành người bạn gần gũi, tin cậy của đông đảo bạn đọc trong và ngoài nước".
Có mặt đầu tiên khi buổi lễ c̣n chưa bắt đầu là những nhà lănh đạo qua các thời kỳ của Đoàn thanh niên: các ông Vũ Oanh, ông Đặng Quốc Bảo, Vũ Măo, Hà Quang Dự... Mọi người đă "thảo luận" rất sôi nổi về bài thơ mà ông Vũ Măo vừa "xuất khẩu thành chương" tặng Thanh Niên tṛn 20 tuổi. Tổng biên tập đầu tiên của Báo Thanh niên - anh Huỳnh Tấn Mẫm, đặc biệt tâm đắc với mấy câu thơ:
"Nêu cao gương tốt hiển vinh
Thương người như thể chính ḿnh gian nan
Bước chân vượt mấy suối ngàn
Trái tim nồng cháy chứa chan phúc đời".
Ông Nguyễn Khoa Điềm gắn Huân chương Lao động hạng Nh́ cho Tổng biên tập báo Thanh niên Nguyễn Công Khế. Khi ấy, tôi nh́n anh Mẫm và nghĩ: Công Khế được khen thuwỏng, anh Mẫm phải có phần thưởng xứng đáng mới phải, công đầu phải thuộc về anh.
Mấy chục năm qua rồi. Chủ nhật vừa qua tôi lại thấy Huỳnh Tấn Mẫm xuất hiện trong vai tṛ một trong những trí thức, nhân sĩ yêu nước cầm chịch cuộc mít tinh trước Nhà hát thành phố Hồ Chí Minh phàn đối Trung Quốc xâm lược biển đảo Việt Nam. Mái tóc anh đă điềm bạc, không c̣n nhanh nhẹn như xưa, nhưng ánh mắt vẫn có sức thu hút mọi người, và trong anh vẫn như c̣n lưu giữ sức mạnh tiềm ẩn.
Cái sức mạnh tiềm ẩn ấy không thể giấu được, chí hướng không phai mờ, cũng không v́ biết bao thăng trầm biến trải và tuổi tác mà mất đi. Nhân cách, chính kiến và nghị lực sống của anh là như thế, người của dân, của cách mạng chân chính, người yêu nước thực thụ dù trong bất kỳ chế độ, bối cảnh xă hội nào. Anh vẫn là một Huỳnh Tấn Mẫm tràn đầy nhiệt huyết, đáng trân trọng. Thế mới biết "gừng càng già càng cay". Bây giờ càng hiểu cội nguồn sinh ra tố chất và độ bền nghĩa khí trong anh. Và bây giờ, Huỳnh Tấn Mẫm lại dấn thân vào chông gai!
Nguồn: Minh Diện/ Bùi Văn Bồng Blog