“Quả bom” thủy điện đầu tiên “tố cáo” sự bàng quan, vô trách nhiệm, bất chấp tất cả vì lợi ích kinh doanh chính là thủy điện Đakrông III (xă Đakrông, Đakrông, Quảng Trị). Sau vụ vỡ đập xảy ra ngày 7/10/2012, mới biết lơi đập được dựng bằng bê tông trộn... đất.
Vụ vỡ đập tuy không cướp đi sinh mạng của người dân vô tội, nhưng nó làm ảnh hưởng đến cuộc sống của hơn 2.500 hộ dân trong huyện, cuốn trôi khoảng 20 tỷ đồng theo ḍng nước.
Tiếp đến là thủy điện Đăk Mek 3 (tại xă Đăk Choong, Đăk Glei, Kon Tum). Khi hồ thủy điện chưa kịp tích nước th́ đă bị một chiếc xe ben đụng vào làm... vỡ đập (!?). Vụ tai nạn đă cướp đi sinh mạng của một công nhân.
"Lực sĩ" xe ben chỉ bị "xây xát" nhẹ sau khi đâm đổ đập thủy điện có vốn đầu tư 200 tỷ đồng
Những tưởng, 2 vụ việc trên đă là bài học lớn báo động cho các chủ đầu tư công tŕnh thủy điện tư nhân xem lại chất lượng công tŕnh. Nhưng “sống chết mặc bay”, các chủ đầu tư vẫn thi công theo hướng “tiết kiệm” tối đa các nguyên vật liệu xây dựng thủy điện.
Ngày 12/6/2013, thủy điện Ia Krêl 2 (tại xă Ia Dom, Đức Cơ, Gia Lai) mới tích nước được khoảng hơn 50% khối lượng trong ḷng hồ th́ đập bị vỡ. Hàng chục người dân phải leo lên ngọn cây để tránh thủy thần, nhiều héc ta hoa màu bị thiệt hại.
Bê tông cốt thép đây sao?
Qua kiểm tra, Đoàn kiểm tra liên ngành tỉnh Gia Lai phát hiện, chủ đầu tư đă xây dựng công tŕnh sai so với thiết kế ban đầu. Nguyên nhân sâu xa chính là chủ đầu tư đă “giảm” tối đa chi phí nguyên vật liệu, mặt đập phía thượng lưu không dùng bê tông xi măng mà chỉ lát đá xô bồ, ống dẫn ḍng cũng được “tiết kiệm” tối đa tiền mua chất liệu nối ống…
Trong ṿng chưa đầy 10 tháng, đă có 3 thủy điện liên tiếp bị vỡ, đe dọa tính mạng của hàng ngh́n hộ dân. Khi dân đang phải leo cây tránh nạn thủy điện, tỉnh Gia Lai mới cuống cuồng ra công văn yêu cầu các đơn vị liên quan rà soát lại các công tŕnh thủy điện trên địa bàn. Kết quả là có 8 dự án thủy điện bị thu hồi v́ các chủ đầu tư đă không thực hiện tiến độ theo đúng cam kết.
Thủy điện Ia Krêl 2 bị vỡ khi chưa đi vào hoạt động
Từ ngày 26/6- 28/6, Ban chỉ đạo Tây Nguyên đă có đợt kiểm tra một số công tŕnh thủy điện trên địa bàn 5 tỉnh Tây Nguyên. Và kết quả của chuyến đi đă cứu hàng ngàn hộ dân ở huyện Kon Plong, tỉnh Kon Tum bởi đoàn đă phát hiện ra sự tắc trách của công tŕnh thủy Đắc Đrinh trên địa bàn này. Ngay lập tức, ngày 1/7, đoàn đă có buổi làm việc với một số Bộ, ngành chức năng, chủ đầu tư và tỉnh Kon Tum với yêu cầu “Phải khẩn cấp thực hiện ngay việc di dời dân”.
Công tŕnh thủy điện Đắc Đrinh cơ bản đă xây dựng xong, dự kiến ngày 31/8 này chủ đầu tư sẽ cho tích nước, nhưng 217 hộ dân ở khu vực ḷng hồ vẫn chưa được di dời. Các công tŕnh tái định cư của người dân vẫn c̣n dang dở, nhiều ngôi nhà mới chỉ dừng lại ở việc đổ móng, đổ trụ... Và cho dù việc di dời người dân có kịp thời theo phương án khẩn cấp, th́ đời sống của người dân sẽ gặp muôn vàn khó khăn, bởi hạ tầng thiết yếu cho cuộc sống không chuẩn bị kịp, trong khi mùa mưa đă tới, mùa lũ đang cận kề.
Vậy là trong rủi vẫn c̣n may, nhờ có vụ vỡ đập thủy điện Ia Krêl 2 ở Gia Lai mà gần 1.000 người dân ở xă Đăk Nên (Kon Plong) đă được “để mắt”.