Hiện nay, Mỹ đă đạt được nhiều thành quả trong phát triển trang bị, công nghệ hải quân thế hệ mới, sắp bước vào thời kỳ sản xuất "bùng nổ".
Mỹ phát triển tàu sân bay thế hệ mới lớp Ford và sắp thành công.
Ngày 28 tháng 7, trang mạng tuần san "Forbes" Mỹ đă đăng bài viết nhan đề "Vị thế bá quyền của Hải quân Mỹ giảm xuống". Bài viết cho rằng, mặc dù chủ đề này đă được thảo luận rất lâu, nhưng lần này lại có thể là một tín hiệu. Việc thảo luận vấn đề này có thể sẽ gây ảnh hưởng mang tính giai đoạn trên phạm vi rất lớn.
“Vị thế bá chủ trên biển của quân Mỹ ít nhiều bị lung lay”
Luận điểm cốt lơi của bài viết này là nguyên nhân làm cho vị thế bá quyền của Hải quân Mỹ giảm đi. Có hai nguyên nhân: Một là kinh phí không đủ, ngân sách ngày càng túng quẫn. Hai là, sự phát triển lực lượng trên biển của các nước mới nổi ngày càng mạnh.
Trong đó đă đặc biệt nhấn mạnh đến sự phát triển lực lượng Hải quân của Trung Quốc. Nguyên nhân thực sự làm lung lay ít nhiều vị thế cốt lơi bá quyền trên biển của Mỹ chính là ưu thế trang bị kỹ thuật của Hải quân Mỹ đang dần mất đi.
Trong nửa thế kỷ trước, sự phát triển trang bị không quân hầu như nhanh hơn một chút. Sự phát triển không ngừng được bắt đầu từ máy bay thế hệ thứ ba, thậm chí hiện nay đă và đang thảo luận đến máy bay thế hệ thứ sáu.
Trong khi đó, trên cơ sở tàu chiến hạng trung lấy cụm chiến đấu tàu sân bay làm hạt nhân, lấy Aegis làm tiêu chuẩn công nghệ, Hải quân đă trải qua hơn 40 năm mà vẫn chưa xuất hiện sự thay đổi mang tính căn bản. Trong khi đó, những công nghệ này đă được ngày càng nhiều nước nắm được.
Gần đây, Mỹ đă cho cất/hạ cánh thử máy bay tấn công không người lái X-47B trên tàu sân bay
Trong t́nh h́nh này, ưu thế trang bị kỹ thuật truyền thống của Mỹ đang từng bước mất đi. Bất kể là giải quyết vấn đề kinh phí, vấn đề thách thức từ bên ngoài hay vấn đề mất ưu thế công nghệ, th́ họ vẫn sẽ sử dụng phương pháp đổi mới công nghệ để giải quyết.
Chỉ có sử dụng phương pháp này mới có thể duy tŕ ưu thế công nghệ của Mỹ, mới có thể thực hiện mục tiêu lớn hơn với kinh phí tương đối khó khăn, h́nh thành năng lực tác chiến mạnh hơn, đồng thời cũng có thể giải quyết thách thức và mối đe dọa do sự phát triển biển của các nước gây ra.
Dựa vào góc độ này, Mỹ nếu muốn giải quyết vấn đề vị thế bá chủ trên biển bị lung lay, phải đổi mới toàn diện trang bị hải quân, nâng cao tŕnh độ trang bị kỹ thuật hải quân. Do đó, có thể sẽ dẫn đến một đợt đổi mới trang bị hải quân mới ở phạm vi lớn hơn, thậm chí phạm vi thế giới.
Sự đổi mới này hoàn toàn không phải đơn giản là lấy tàu chiến mới thay cho tàu chiến cũ, mà phần nhiều hơn là đổi mới toàn diện công nghệ. Nh́n vào nguyên nhân, sự phỏng đoán này không phải không có căn cứ. Nh́n vào hiện thực, Mỹ phải chăng có năng lực và kinh nghiệm này?
Quân Mỹ đă đổi mới công nghệ để duy tŕ vị thế bá quyền
Những năm qua, Mỹ luôn lặng lẽ nghiên cứu phát triển trang bị và công nghệ hải quân thế hệ mới và đă có được rất nhiều thành quả, trước hết là tàu sân bay. Cụm chiến đấu tàu sân bay luôn là hạt nhân của lực lượng trên biển Mỹ, hiện nay thách thức lớn nhất của họ là sự phát triển của vũ khí chống tàu sân bay bờ biển tầm xa.
Mỹ phát triển tàu khu trục thế hệ mới DDG-1000 Zumwalt, có lượng giăn nước 14.500 tấn, tránh được radar, lắp pháo điện từ - lực lượng hải quân tương lai của Mỹ
Để giải quyết vấn đề này, Mỹ đă dốc sức thúc đẩy phát triển máy bay tấn công không người lái tầm xa X-47B, thông qua gia tăng bán kính tấn công cho cụm chiến đấu tàu sân bay, thực hiện "chi phí thấp, không người lái", từ đó giải quyết vấn đề sinh tồn của cụm chiến đấu tàu sân bay trong tương lai, đồng thời nâng cao năng lực tấn công của chúng và hạ thấp chi phí. Điều có thể nh́n thấy là, sự tích lũy công nghệ này đă bước vào giai đoạn đạt được thành quả.
Về tàu chiến mặt nước hạng trung, sự xuất hiện của tàu khu trục DDG-1000 lớp Zumwalt cũng làm cho vị thể xưng bá mấy chục năm trên biển của tàu chiến Aegis bị lung lay. Tàu chiến mặt nước hạng trung thế hệ mới với đại diện là DDG-1000 có năng lực tác chiến đa dạng hóa mạnh hơn, có năng lực thực hiện nhiệm vụ ở những vùng biển nguy hiểm cao, đồng thời cũng có năng lực pḥng thủ tên lửa nhất định.
Điều này đă tạo một cơ sở cho sự sinh tồn của cụm chiến đấu tàu sân bay, cũng đă cung cấp điều kiện cho nó tác chiến ở vùng biển nguy hiểm cao. Đồng thời, biên đội mặt nước với hạt nhân là tàu chiến mặt nước hạng trung này có thể có năng lực hoàn thành tác chiến độc lập tương đối mạnh.
Mặt khác, có thể thấy được kế hoạch đóng tàu quy mô lớn nhất của Hải quân Mỹ, đó là kế hoạch đóng tàu tuần duyên. Loại tàu này được thiết kế và phát triển với tư tưởng tác chiến "từ biển đến đất liền" của Mỹ. Sự phát triển của một bộ phận tàu chiến này có thể lấp đi điểm yếu của quân Mỹ khi tác chiến ở vùng biển gần, ở ven bờ - những vùng biển nguy hiểm cao.
Tàu tuần duyên USS Independence (LC-2) kiểu tam thể của Hải quân Mỹ.
Liên kết tàu tuần duyên, tàu khu trục DDG-1000, tàu sân bay mới và máy bay trang bị cho tàu sân bay th́ sẽ phát hiện thấy, quân Mỹ đă và đang tiến hành, thậm chí đă hoàn thành nghiên cứu phát triển và tích lũy công nghệ trang bị hải quân thế hệ mới.
Thứ mà hiện nay họ vẫn c̣n thiếu là tàu ngầm. Tàu ngầm của Mỹ được cấu thành bởi lực lượng tàu ngầm hạt nhân, trước đây tác chiến ở đại dương, nhưng rơ ràng điều này c̣n chưa đủ đối với năng lực thích ứng tác chiến dưới mặt nước ở biển gần, ven bờ, hiện nay điều này vẫn chưa có đột phá mới.
Sự phát triển của trang bị kỹ thuật trên biển sẽ bước vào thời kỳ “bùng nổ”
Nh́n chung, Mỹ đă hoàn thành nghiên cứu phát triển và tích lũy công nghệ, bước tiếp theo, tàu chiến sử dụng công nghệ thế hệ mới sẽ bước vào giai đoạn sản xuất và chế tạo hàng loạt hay không? Điều này cần có sự đầu tư nhất định, việc đầu tư lại tùy thuộc vào động lực.
Cùng với việc thảo luận vị thể bá chủ của Hải quân Mỹ phải chăng bị lung lay, một số phương tiện truyền thông Mỹ đă bắt đầu tạo dư luận, đă tạo điều kiện cho nhu cầu và đầu tư trong tương lai. Theo suy luận logic, 10-20 năm tới là giai đoạn trang bị hải quân sử dụng công nghệ thế hệ mới của Mỹ bước vào giai đoạn sản xuất hàng loạt.
Tàu khu trục Aegis trang bị tên lửa đánh chặn SM-3 hiện có của Hải quân Mỹ
Mỹ tăng cường tŕnh độ công nghệ trang bị hải quân sẽ đóng vai tṛ “làm mẫu” và thúc đẩy, rất có thể đưa hải quân thế giới bước vào thời đại đổi mới toàn diện công nghệ trang bị, có lẽ trong thời gian tới chúng ta sẽ nh́n thấy một thời kỳ bùng nổ phát triển trang bị kỹ thuật hải quân.
Đối với Mỹ, điều này không chỉ là họ muốn duy tŕ ưu thế công nghệ, mà họ c̣n muốn duy tŕ vị thế bá chủ trên biển. Đối với những nước đi sau, đây là một thách thức to lớn, nếu nắm bắt tốt sẽ là một cơ hội.
Trên cơ sở đó, rất nhiều trang bị hải quân sẽ xuất hiện t́nh h́nh "lỗi thời sau 1 đêm". Giống như sự xuất hiện của loại tàu chiến lớp Udaloy trước đây, sự xuất hiện của nó làm cho tất cả những tàu chiến khi đó lỗi thời sau chỉ "1 đêm", "chạy đua vũ trang hải quân" giữa các nước lớn cũng triển khai toàn diện lấy tàu chiến lớp Udaloy làm trung tâm.
Chạy đua trang bị trên biển trong tương lai sẽ được triển khai toàn diện xoay quanh sự phát triển của máy bay không người lái hải quân, tàu chiến mặt nước hạng trung thế hệ mới, tàu tuần duyên - lực lượng tác chiến biển gần, cho đến lực lượng tàu ngầm mới có thể tác chiến ở biển gần và ven bờ? Có thể trong 10-20 năm tới, chúng ta sẽ nh́n thấy cảnh tượng như vậy.
Tàu ngầm hạt nhân tấn công USS Hawaii, lớp Virginia, Hải quân Mỹ
Đông B́nh (GDVN)