Một số lập luận cho rằng quán cơm 2.000 đồng ở TP HCM sẽ cạnh tranh với kinh doanh, khiến nhiều nhân công mất việc, làm hư người nghèo ... trong một bài viết đăng tải trên mạng gần đây đă khiến nhiều chuyên gia kinh tế phẫn nộ. Một quán cơm dành riêng cho học sinh, sinh viên và những người nghèo khó trên địa bàn TPHCM chỉ với một mức giá 2000 đồng một phần với đầy đủ cá, thịt, rau, canh và có cả trái cây tráng miệng. Quán cơm đă thu hút hàng trăm người đến ăn mỗi ngày, trong đó khách hàng chủ yếu là trẻ em, lao động nghèo và sinh viên.

Gần đây xuất hiện một số bài viết nêu “góc nh́n” trái chiều, cho rằng nếu quán 2.000 đồng mở cạnh một hàng cơm bất ḱ, chủ quán cơm bán 20.000 đồng/suất phải đổi nghề, do không thể cạnh tranh lại. Bởi lẽ, cùng một suất cơm với đầy đủ thức ăn mà giá tiền lại chênh nhau 10 lần th́ đương nhiên khách chọn quán cơm có giá 2.000 đồng. Nếu một quán cơm 2.000 đồng được mở, đồng nghĩa với một số quán cơm quán cơm b́nh thường khác phải đóng cửa, kéo theo hàng loạt lao động mất việc.
“Một sự cạnh tranh bất b́nh đẳng liệu có công bằng cho họ? Họ cũng đóng thuế như bao doanh nghiệp, nhưng ai sẽ bảo vệ họ cú bán phá giá tuyệt đối gây ra bởi hàng cơm 2 ngh́n bên cạnh?” trích bài viết trên một trang mạng.
Bài viết này cũng cho rằng: Những kẻ hưởng lợi trước tiên từ cơm 2 ngh́n là những kẻ chăn thầu ăn mày, giúp chúng đă giàu lại càng giàu và đặt câu hỏi “có nhiều quán 2 ngh́n liệu có hay?”. Thậm chí c̣n nêu vấn đề “con cá và cần câu” và cho rằng: quán cơm 2 ngh́n chính là con cá, nó không giúp được vào trọng tâm của vấn đề. Đă nhiều chuyên gia kinh tế phản ứng trước bài viết này. Họ cho rằng, những bài viết mang danh kinh tế học, chẳng đem lại điều ǵ tốt đẹp cho cuộc sống.
Trên trang mạng cá nhân, chuyên gia kinh tế Vũ Hoàng Linh cho rằng: Ngay khái niệm giữa cần câu và con cá cũng không phải lúc nào cũng dễ phân biệt. Cung cấp bữa ăn đủ dinh dưỡng để cho người ta có thể tái sản xuất cũng có thể lư luận như là cung cấp cần câu và cơ hội làm việc. Trái lại những thứ tưởng như là cần câu cũng có thể là những thứ ngớ ngẩn và vô ích không hơn ǵ những con cá gỗ, ví dụ dạy những nghề nghiệp không có ích...
“Riêng cái ư tưởng rằng từ thiện sẽ cạnh tranh với kinh doanh cùng với mối lo rằng sẽ có quá nhiều người làm từ thiện đă quá là buồn cười rồi, chứng tỏ tác giả chắc vừa mới lấy xong mấy lớp kinh tế học.
Quỹ từ thiện chưa bao giờ đủ lớn và nhiều để có thể thực sự tạo ra market distortions. C̣n các quỹ từ thiện thật sự lớn như quỹ Bill Gates chẳng hạn th́ nói chung sẽ vận hành như một doanh nghiệp lớn, chú trọng hiệu quả và điều đó cũng sẽ không tạo ra distortions (làm méo thị trường - PV) ǵ”, ông Vũ Hoàng Linh viết. Nhà báo Nguyễn Vạn Phú cũng cho rằng đây là một góc nh́n nguy hiểm.
“Nó nguy hiểm ở chỗ, sẽ có người do tin tức lan tỏa về các quán ăn từ thiện 2.000 đồng từng muốn làm một điều ǵ đó, chung một tay cho nỗ lực này nhưng v́ nhiều lư do chưa làm ǵ được, nay đọc xong bài những bài viết trên bèn bật lên tiếng chà – thế à và đánh mất luôn ư hướng thiện vừa mới chớm nở. Có lẽ ít người bị tác động như thế nhưng dù chỉ một người cũng là gây tác hại bằng ng̣i bút.
Rất dễ phẫn nộ khi nghe người ta nhân danh kinh tế học, đưa ra những lập luận phi lư như thế. Người viết có biết ǵ về tương quan quy mô cung cầu mà dám nói như thế? Một vài quán cơm 2.000 đồng ở một thành phố 10 triệu dân sẽ tác động dữ dội lên hàng chục ngàn các quán cơm b́nh dân khác đến thế sao?”, ông Phú phân tích trên trang mạng cá nhân.
Nói về lập luận “Hẳn chúng ta đều đă nghe câu: hăy cho kẻ khốn khó cần câu, thay v́ con cá? Quán cơm 2 ngh́n chính là con cá, nó không giúp được vào trọng tâm của vấn đề” trong bài viết trái chiều, ông Phú cho rằng, nghe qua th́ dễ bị thuyết phục nhưng thử hỏi chênh lệch giữa 2.000 đồng và 14.000 đồng (giá trị thật của bữa ăn) có thể gom lại mua được cái cần câu ǵ (cần câu theo nghĩa đen có mua nổi không)? Tại sao cứ bám vào những cliché con cá cần câu mà không chịu hiểu bữa cơm 2.000 đó chính là cần cần, để những người ăn dùng nó biến thành sức lao động, cày bừa tiếp tục nuôi sống gia đ́nh họ? Nghĩ được như thế th́ mới thấy chính những quán cơm từ thiện đang trao cho họ những chiếc cần câu sử dụng trong ngày đó thôi.”
Nhà báo Vạn Phú cũng cho rằng lập luận “quán cơm 2.000 sẽ khuyến khích di cư vào thành phố” quá xuẩn ngốc. Giá trị xă hội của phần cơm không chỉ 2.000 đồng, nó có sức lay động ḷng người, khích thích thiện tâm sẵn có ở mọi người, nó góp một phần rất lớn vào “vốn xă hội” mà có lẽ tác giả cũng từng được học qua.
Một số ư kiến khác cũng khẳng định: Suất cơm hai 2000 đồng ấy chính là phẩm giá của người nghèo được trân trọng, giử ǵn. Họ mua chứ không xin, và những người có điều kiện ăn ở quán ăn b́nh thường sẽ không vào đó để ăn. V́ nếu thế, tức là họ ăn vào phần của người cần hơn họ th́ họ mới chính là người đánh mất phẩm giá.
vnn