Trong một động thái đầy bất ngờ, Tổng thống Mỹ Barack Obama được cho là đã bí mật gửi một bức thư đến Nhà lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei. Nội dung bức thư này đề cập đến cuộc chiến chống Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) – một kẻ thù chung của hai nước ở Syria và Iraq, các nguồn tin ngoại giao tiết lộ.
Tổng thống Obama
Mỹ và Iran đang cùng nhau tham gia vào các nỗ lực nhằm làm suy yếu nhóm Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). Điều này đã đẩy "hai kẻ thù không đội trời chung" bao lâu nay về cùng một phía trong cuộc chiến chống lại nhóm khủng bố khét tiếng thế giới. Tuy nhiên, chính quyền Obama vẫn liên tục nhấn mạnh đi nhấn mạnh lại rằng họ đã, đang và sẽ không phối hợp hành động quân sự với Iran mặc dù giới chức từ hai nước này đã thảo luận với nhau về vấn đề một cách rộng mở hơn.
Bức thư của Tổng thống Obama gửi Lãnh tụ tôn giáo quyền lực của Iran được đưa ra trong bối cảnh sắp đến thời điểm diễn ra các cuộc đàm phán hạn nhân giữa Mỹ, Iran cùng 5 cường quốc khác vào ngày 24/11 tới. Trong khi Tổng thống Obama trước đây cũng từng gửi thư đến cho Lãnh tụ tối cao Iran Khamenei thì bất kỳ mối liên lạc nào giữa hai nhà lãnh đạo này cũng đều là cực kỳ hiếm hoi.
Tờ Thời báo Phố Wall – tờ báo đầu tiên đưa tin về việc Tổng thống Obama gửi thư cho Lãnh tụ tối cao Iran, cho hay, nội dung bức thư của ông chủ Nhà Trắng tập trung vào lợi ích chung giữa Mỹ và Iran trong việc chống lại lực lượng chiến binh của nhóm Nhà nước Hồi giáo tự xưng đồng thời nhấn mạnh rằng bất kỳ sự hợp tác nào trong cuộc chiến này cũng sẽ phụ thuộc rất lớn vào việc Iran đồng ý với thoả thuận hạt nhân sắp được đưa ra. Tuy nhiên, trong khi không khẳng định cũng không phủ nhận sự tồn tại của một bức thư như thế, giới chức chính quyền Obama cho hay, họ vẫn chưa có kế hoạch hợp tác hay phối hợp với Iran trong cuộc chiến chống IS.
"Mỹ sẽ không hợp tác về quân sự với Iran trong nỗ lực đó. Chúng tôi sẽ không chia sẻ thông tin tình báo với họ”, phát ngôn viên Nhà Trắng – ông Josh Earnest khẳng định.
Trong khi đó, các nguồn tin ngoại giao riêng rẽ khác đã lên tiếng xác nhận sự tồn tại của bức thư ông Obama gửi ông Khamenei với hãng tin AP. Những nguồn tin này lên tiếng trong tình trạng giấu danh tính bởi họ không được phép công khai thảo luận vấn đề.
Tổng thống Obama đã ra lệnh cho quân đội Mỹ tiến hành các chiến dịch không kích nhằm tiêu diệt nhóm IS ở Iraq hồi tháng 8. Một tháng sau, chính quyền Mỹ quyết định mở rộng chiến dịch sang nước láng giềng Syria. Mỹ đang hợp tác hành động với một loạt nước, trong đó có nhiều đối tác khu vực.
Iran không phải là một phần của liên minh Mỹ nhưng nước này cũng đang chiến đấu chống lại nhóm Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). Tuy nhiên, lợi ích của Iran trong việc theo đuổi mục tiêu đánh bại nhóm IS khác với mục tiêu của chính quyền Obama. Iran là một đồng minh ủng hộ mạnh mẽ cho Tổng thống Bashar Assad – người đang là mục tiêu của phe nổi dậy Syria và bị Mỹ phản đối gay gắt.
Tổng thống Obama bị phản đối
Chính sách với Iran của Tổng thống Obama đã vấp phải sự chỉ trích của hai Thượng nghị sĩ kỳ cựu của Đảng Cộng hoà là John McCain và Lindsey Graham. Họ miêu tả việc chính quyền Obama tìm cách đưa Iran vào tham gia cuộc chiến chống IS là “một sự xúc phạm” trong bối cảnh Tehran đang ủng hộ cho Tổng thống Assad và bị cáo buộc ủng hộ cho các thành phần cực đoan người Shia trên khắp khu vực.
"Hậu quả của thoả thuận tồi tệ đó sẽ phá huỷ cơ hội tốt nhất và cũng là cơ hội cuối cùng của người Syria trong việc được sống tự do, thoát khỏi chế độ tàn bạo của Assad”, hai thượng nghị sĩ Mỹ đã nói như vậy.
Giới chức Mỹ không bác bỏ khả năng một thoả thuận hạt nhân với Iran sẽ mở cửa cho các cuộc đàm phán giữa hai kẻ thù lâu năm không đội trời chung Mỹ-Iran trong nhiều vấn đề khác. Tuy nhiên, chính quyền Mỹ vẫn tìm cách duy trì những cuộc đàm phán mong manh song phương nói trên chỉ vào vấn đề chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Iran. Phương Tây do Mỹ dẫn đầu liên tục cáo buộc Iran đang theo đuổi việc chế tạo bom nguyên tử trong khi Tehran khẳng định chương trình hạt nhân của họ là vì mục đích hoà bình.
Viễn cảnh để phương Tây và Iran ký được một thoả thuận hạt nhân cuối cùng chưa có gì là chắc chắn. Tống thống Mỹ Barack Obama hôm 5/9 từng phát biểu, khả năng ký được thoả thuận “vẫn là một vấn đề còn để ngỏ”.
Các chi tiết kỹ thuật trong các cuộc đàm phán vẫn được giữ kín. Tuy vậy, nội dung chủ yếu của thoả thuận hạt nhân mà các cường quốc như Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Đức, Trung Quốc muốn Iran ký kết tập trung vào việc yêu cầu Tehran cắt giảm số máy ly tâm dùng cho việc làm giàu uranium và thiết kế lại lò phản ứng nước nặng để nó không thể chế tạo plutonim. Cả uranium và plutonium đều có thể sử dụng để chế tạo các đầu đạn hạt nhân.
Đổi lại, Mỹ sẽ phải nới lỏng các biện pháp trừng phạt về htuowng mại, tài chính và dầu mỏ đang gây tổn thất kinh tế khá lớn cho Iran.
(VnMedia) (tổng hợp)
