Sáng Thứ Hai, tại tòa Bạch Ốc, Tổng Thống Obama chính thức loan báo sự từ chức của Bộ Trưởng Quốc Phòng Chuck Hagel.
Đứng cùng với Hagel, Tổng Thống Obama nói rằng hai người nhận định rằng “đây là thời điểm thích đáng để bộ trưởng quốc phòng kết thúc nhiệm vụ.”
Theo lời các giới chức cao cấp thì ông Hagel, vị bộ trưởng Cộng Hòa duy nhất trong chính quyền Dân Chủ, phải từ chức vì những áp lực ở tòa Bạch Ốc. Đầu năm ngoái, Hagel được Tổng Thống Obama chọn lựa và tích cực ủng hộ vào chức vụ này. Nhưng ông tỏ ra không hòa hợp khi làm việc với nhóm tham mưu thân cận của Tổng Thống trong chính sách đối ngoại. Ban cố vấn an ninh quốc gia tòa Bạch Ốc hiện nay cũng đang gặp khó khăn với nhiều vụ khủng hoàng, kể cả sự trổi dậy của thành phần ISIS ở Iraq và Syria.
Bằng ngôn ngữ chính trị thông thường, đồng thời là tình bạn thân thiết từ khi cùng ở Thượng Viện và những cộng tác chặt chẽ sau đó, Tổng Thống Obama nói nhiều lời ca ngợi ông Chuck Hagel, nguyên Thượng Nghị Sĩ tiểu bang Nebraska. Tổng Thống gọi ông là “một vị bộ trưởng quốc phòng tiêu biểu” đã tạo được những mối quan hệ ràng buộc với những binh sĩ Hoa Kỳ đồn trú tại khắp nơi trên thế giới. Ông Obama cũng nói về quá trình của Chuck Hagel “suốt sáu thập niên hiến thân mình cho nền an ninh quốc gia và cho những nam nữ quân nhân của chúng ta.”
Tổng thống Obama và Bộ trưởng Quốc phòng Chuck Hagel sáng 24.11
Hagel là cựu chiến binh đầu tiên giữ chức vụ bộ trưởng quốc phòng Mỹ. Ông từng tình nguyện tham gia quân đội thời chiến tranh Việt Nam, với cấp bậc trung sĩ trong một đơn vị thuộc Sư Đoàn 9 Bộ Binh hoạt động ở vùng đồng bằng sông Cửu Long.
Tổng Thống Obama vẫn tìm cách củng cố việc hoạch định chính sách đối ngoại ở nội bộ tòa Bạch Ốc, và một số các cố vấn nghi ngờ ông Hagel về khả năng truyền đạt lập trường của chính quyền. Cũng có dư luận khác cho rằng ông Hagel không tích cực chủ động trong những buổi họp nội các và những cuộc thảo luận về an ninh quốc gia. Dường như muốn bác bỏ giá trị của những chỉ trích ấy, Tổng Thống Obama trong buổi lễ loan báo từ chức, nói rằng ông Hagel là người “luôn luôn trình bày thẳng mọi vấn đề trong những cuộc thảo luận riêng với tôi ở Phòng Bầu Dục,” nghĩa là phòng làm việc hàng ngày của Tổng Thống.
Ngược lại, theo Associated Press, Bộ Trưởng Hagel rõ ràng tỏ ra thất vọng với tòa Bạch Ốc. Mấy tuần trước ông gởi thư đến bà Susan Rice nói rằng Tổng Thống Obama cần phải minh bạch xác định đường lối tiếp cận của chính quyền Hoa Kỳ với Tổng Thống Bashar al-Assad ở Syria. Là thư này đã làm giới chức Bạch Ốc tức giận.
Hãng tin Reuters cho biết Hagel thường xuyên tỏ nỗi thất vọng với các đồng sự trong ban tham mưu an ninh quốc gia về chiến lược ở Iraq và Syria. dẫn đến việc ông ít có ảnh hưởng trong các quyết định chính sách. Trên mặt chính thức, các giới chức nói rằng chính sách là một quyết định chung nhưng thực tế ông bị ép buộc phải chấp nhận.
Thượng Nghị Sĩ Cộng Hòa John McCain tiểu bang Arizona, có lẽ sắp làm chủ tịch ủy ban quốc phòng Thượng Viện, cho là “Hagel thất vọng với cách làm việc và quyết định chính sách trong ban tham mưu an ninh quốc gia của chính quyền.” Theo ông, vấn đề của Hagel cũng không khác những người tiền nhiệm, Robert Gates và Leon Panetta. “Những vị này đã nói về cách điều hành chi tiết và vụn vặt ở tòa Bạch Ốc khiến cho họ khó có thể hoàn thành nhiệm vụ.”
Mặc dầu tòa Bạch Ốc mạnh mẽ bác bỏ tin đồn Bộ Trưởng Hagel bị sa thải và nói rằng Tổng Thống Obama từ trước đến nay hầu như không làm điều này, dư luận vẫn nghi ngờ ông bị ép buộc từ chức. Bộ Trưởng Hagel là người nhiệt thành tán đồng chiến lược “chuyển trục về châu Á” nhưng rồi ông lại phải đương đầu với những tình thế thiếu chuẩn bị ở Đông Âu và Trung Đông. Ngay từ tháng 10, sau nhiều cuộc họp riêng với Tổng Thống, người ta đã nghi ngờ ông có thể rời bỏ chức vụ.
Tuần trước, trong một cuộc phỏng vấn của Charlie Rose show trên truyền hình PBS, được hỏi về những tin đồn này, Bộ Trưởng Hagel đáp: “Trước hết, tôi làm việc với sự chấp nhận của Tổng Thống. Tôi rất cảm kích có cơ hội từng ngày, trong hai năm qua, làm việc cho mục tiêu quốc gia và những thanh niên nam nữ phục vụ đất nước này. Nhưng tôi không mỗi sáng thức dậy lo nghĩ về chức vụ của mình. Còn sự thay đổi nhân sự là điều bình thường có thể có vào lúc nào đó.”
Trong đơn từ nhiệm gởi đến Tổng Thống, ông Chuck Hagel, 68 tuổi, cho biết ông đồng ý tiếp tục nhiệm vụ cho đến khi có người chính thức thay thế. Nhưng thời điểm này trùng với lúc đảng Cộng Hòa vừa chiếm được đa số ở cả hai viện Quốc Hội và người Cộng Hòa vẫn thường mạnh mẽ phê phán chính sách đối ngoại của chính quyền Tổng Thống Obama. Do đó việc chuẩn nhận người được chỉ định nào đó vào chức vụ bộ trưởng quốc phòng, chắc chắn cũng rất khó khăn và có thể kéo dài.
Trong số những nhân vật thay thế, bà Michele Flournoy được coi là đứng hàng đầu và như vậy, nếu được chấp nhận, sẽ thành phụ nữ đầu tiên giữ chức vụ Bộ Trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ. Bà Flournoy làm vụ trưởng chính sách quốc phòng ở Ngũ Giác Đài trong ba năm đầu nhiệm kỳ của Tổng Thống Obama. Hiện nay bà làm giám đốc Center for a New American Security, một tổ chức nghiên cứu hoạch định chính sách mà bà là đồng sáng lập viên.
Những người khác trong số có thể được Tổng Thống Obama chọn là cựu Thứ Trưởng Quốc Phòng Ash Carter hoặc Thứ Trưởng Quốc Phòng Robert Work.
Thượng Nghị Sĩ Dân Chủ Jack Reed, tiểu bang Rhode Island, cũng có thể được chỉ định, tuy nhiên một phát ngôn viên của ông nói rằng “Thượng Nghị Sĩ không muốn nhận bất cứ chức vụ nào trong Nội Các.”
Một dấu hiệu về tương lai của Bộ Trưởng Hagel đã được chú ý từ khi ông loan báo hoãn chuyến đi Việt Nam trong tháng này, chuyến viếng thăm đã được trù liệu từ lâu. Các giới chức liên hệ lúc đó giải thích rằng ông phải ở lại Washington để có một số vấn đề tham khảo tại Quốc Hội.
Bộ Trưởng Hagel rút lui sẽ để lại cho Tổng Thống Obama hai vấn đề phải đối phó ngay. Trước hết là chỉ định người thay thế, các quan sát viên cho rằng việc này sẽ không thể hoàn tất trước tháng Giêng, khi tân Quốc Hội nhóm họp. Nhưng vấn đề quan trọng hơn là cuộc chiến tranh tại Iraq và Syria. Có dư luận cho rằng có thể Hoa Kỳ sẽ mở rộng cuộc chiến tranh hơn nữa trong tình trạng sự can thiệp bằng không lực và vai trò cố vấn tỏ ra chưa đủ hiệu quả. Trong hai năm qua, Hagel không can dự trực tiếp vào các việc như vậy mà để cho các giới chuyên môn, nghĩa là Ủy Ban Tham Mưu Hỗn Hợp và các tướng lãnh điều hành. Như thế người ta tin là nếu có thay đổi gì về chiến tranh chống ISIS thì quyết định sẽ xuất phát từ tòa Bạch Ốc.
Một nhận xét khác nói Tổng Thống Obama dường như muốn hành động dứt khoát và nhanh chóng hơn chứ không phải thái độ dè dặt đã bị nhiều chỉ trích. Ông vừa thể hiện điều này trong vụ luật di dân. Phải chăng Hoa Kỳ sắp có một đường lối mới ở Trung Đông?
VNN
