71 tuổi ra trung ương đòi khai sinh lại họ cha

[Hanna]

Nghe đọc điếu văn trong đám tang mẹ, cụ Nguyễn Thị Điền (71 tuổi, ngụ đường Đoàn Văn Bơ, phường 14, quận 4, TPHCM) chột dạ nhận ra mình mang họ khác với các anh em. Sau đám tang mẹ, cụ Điền đã cùng các con lên UBND phường đòi làm tục khai sinh mang họ cha."Bố tham gia cách mạng, chúng tôi phải đổi họ tên. Sau ngày giải phóng, cả nhà đổi lại họ tên cũ, riêng tôi cứ để vậy. Nay già cả, tôi chỉ muốn lấy lại họ cha để khi chết rồi con cháu gọi đúng tên cúng cơm", cụ Điền bày tỏ nguyện vọng.
Sợ... khi chết không được ăn cơm cúng
Cụ Điền cầm đống giấy tờ trình bày, gia đình có 4 anh chị, quê gốc ở ấp 2, xã Long Thới, huyện Nhà Bè. Bố cụ Điền tham gia cách mạng từ năm 1940. Do chồng đi kháng chiến, thường xuyên bị địch vào nhà dò xét nên mẹ cụ Điền thay đổi tên họ cho các con, đổi từ họ "Trang" sang họ "Nguyễn". "Để khỏi bị giặc truy hỏi, chúng tôi khai chệch đi bố đã chết, thực ra năm 1992 cụ mới qua đời do tai biến. Thời gian đó mẹ tôi đưa các con lên Sài Gòn tá túc tại quận 4 bây giờ", cụ Điền kể.

Năm 1976 cả nhà cụ Điền ra chính quyền kê khai lại họ tên thật trước đây. Riêng cụ Điền lập gia đình từ năm 1965, bám lại thành phố sinh sống nên không đi chung. Cùng thời gian này, cụ ra UBND phường sở tại khai lại họ tên. Cô cán bộ phường khuyên bà cứ để nguyên họ "Nguyễn", chứ đã có chồng con, nếu thay đổi sẽ rất phiền hà. Nghe cán bộ nói, bà Điền sợ ảnh hưởng đến con cái, lại bận bịu bán buôn nên tặc lưỡi mặc kệ. Về sau, cụ Điền đổi thẻ căn cước (cũ) sang giấy CMND như hiện nay, vẫn giữ họ "Nguyễn". Suốt 71 năm qua, cụ dùng tên Nguyễn Thị Điền trên tất cả giấy tờ hộ tịch, hộ khẩu. Việc mang họ giả không gây phiền toái hay thiệt hại gì cho cụ Điền.
Bản thân cụ Điền chưa bao giờ để ý đến chuyện họ tên cho đến tháng 7.2014 vừa qua. Lúc này mẹ cụ lâm bệnh qua đời, trong lễ tang, người con gái chột dạ tủi thân bởi người chị và 2 em trai mang họ "Trang" của bố, còn mình vẫn mang họ "Nguyễn". Cụ Điền có ý kiến thì ban tổ chức tang lễ giải thích căn cứ vào họ tên trong giấy chứng minh chép ra.
Đám tang xong, cụ Điền đem chuyện dùng họ giả than phiền với các con rằng: "Là anh em ruột, thế mà tao mang họ khác. Sau này chết đi, người ta kêu tao họ "Nguyễn", làm sao tao về ăn cơm cúng được". Thấy mẹ già buồn phiền, các con cụ Điền đem giấy tờ ra UBND phường 14 làm thủ tục khai sinh.
"Mớ bòng bong" thủ tục pháp lý
Tại phường, cụ Điền được hướng dẫn làm giấy khai sinh trễ hạn do bố mẹ chết không có giấy chứng tử. Căn cứ pháp lý cán bộ hộ tịch phường dựa vào là tờ hôn thú của cụ Điền dưới chế độ cũ. Tuy nhiên như đã trình bày ở phần trên, trong tờ hôn thú, cụ Điền khai họ "Nguyễn", khai tên giả của bố mẹ là Nguyễn Văn Năm và Nguyễn Thị Hai. Ông Năm từ năm 1976 đã đổi lại tên Trang Tấn Khương, bà Hai đổi lại Hà Thị Tánh.
"Từ trước đến nay tôi chưa từng làm giấy khai sinh, nếu làm khai sinh dựa theo tờ hôn thú thì tôi vẫn mang họ Nguyễn. Nội dung tờ trình lại không đúng hoàn cảnh gia đình tôi", cụ Điền nói.
Cụ bà 71 tuổi đưa ra tập đơn xác nhận có chữ ký, dấu đỏ của chính quyền xã Long Thới, huyện Nhà Bè trình bày: Trước khi làm thủ tục khai sinh, cụ đã về nơi gia đình cư ngụ trước đây xin giấy xác nhận. Chị gái, em trai của cụ Điền đã làm đơn xác nhận lời khai. Bản thân cụ Điền cam kết bằng văn bản rằng việc làm giấy tờ tùy thân đủ nhằm thỏa nguyện vọng lấy lại họ của cha, đến khi qua đời được chung họ với các chị em khác.

Cụ bà cam kết không liên quan đến tranh chấp, kiện tụng và nếu có hành vi mạo nhận ông Trang Tấn Khương và bà Hà Thị Tánh làm bố mẹ sẽ chịu hoàn toàn trách nhiệm trước pháp luật. Nhưng cán bộ tư pháp phường trả lời những giấy tờ này chưa đủ cơ sở để cụ làm giấy khai sinh theo nguyện vọng.
Sau đó, cán bộ phường yêu cầu chứng minh hai người Nguyễn Văn Năm và Trang Tấn Khương là một, nhưng cụ Điền không có giấy tờ chứng minh: "Tất cả người dân ấp 2 xã Long Thới và các anh chị của bố mẹ tôi hiện còn sống có thể làm chứng. Chứ giấy tờ thất lạc, tôi không còn lưu đủ", cụ Điền trình bày. Mới đây, cụ đi làm giấy khai sinh, được UBND phường trả lời không thể giải quyết theo nguyện vọng.

Mong muốn thỏa ước nguyện cuối đời của mẹ già, con trai cụ Điền lên Sở Tư pháp xin trích lục giấy khai sinh. Cơ quan này cho biết không tìm thấy trong hồ sơ lưu trữ do từ trước đến nay cụ chưa từng đăng ký khai sinh. Gia đình cụ Điền tiếp tục gửi đơn lên UBND quận 4, đơn vị này từ chối nhận đơn.
Hơn 3 tháng nay, cụ bà "đòi lại họ cha" cùng các con gõ cửa các cơ quan tư pháp từ phường lên sở nhưng vẫn chưa nhận được câu trả lời thỏa mãn.
"Phường hẹn trả lời bằng văn bản rồi lại không, quận từ chối nhận đơn. Người ta hướng dẫn tôi phải làm đơn gửi ra Trung ương, chờ gửi đơn tới nơi chắc gì tôi còn sống", bà Điền bức xúc.

Theo Mai Long