Mặc dù vấp phải sự phản ứng mạnh mẽ từ các nước láng giềng, cảnh báo của Mỹ và cộng đồng quốc tế, Trung Quốc vẫn bỏ ngoài tai và ngang nhiên thách thức với việc đang gấp rút biến các rạn san hô thành đảo nhân tạo, nỗ lực làm thay đổi định nghĩa về bản chất, tính chất của đảo và quyền tự do hàng hải.
Trung Quốc biến đá Chữ Thập (thuộc quần đảo Trường Sa) thành đảo nhân tạo. Ảnh: IHS Janes.
Báo cáo thường niên của Lầu Năm Góc về sự phát triển năng lực quân sự của Trung Quốc nêu rơ, trong năm 2014, Trung Quốc đă ráo riết bồi đắp các rạn san hô chiếm đóng phi pháp ở biển Đông. Bắc Kinh đang nỗ lực đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật trên những ḥn đảo nhân tạo. Trung Quốc đang xây dựng các đường băng dành cho máy bay quân sự trên đá Chữ Thập, Subi… Những hành động này đang thách thức luật pháp quốc tế. Đặc biệt, đó là những cố gắng phi tự nhiên để tạo ra các nhân tố mới (đảo nhân tạo) mà theo đó sẽ có cả hai vùng lănh hải (12 hải lư) và vùng đặc quyền kinh tế rộng 200 hải ly.
Trung Quốc đang cố gắng củng cố lập luận của ḿnh về vấn đề này thông qua cuộc chiến pháp lư và chiến lược ngăn cản thực tế. Bắc Kinh đang tạo ra một thách thức cơ bản làm thay đổi định nghĩa về bản chất, tính chất của đảo và quyền tự do hàng hải. Để chống lại những cố gắng vẽ lại chủ quyền của Trung Quốc, Mỹ chắc chắn phải xem xét những phương pháp mới nhằm đối phó các thách thức từ phía Bắc Kinh.
Thông điệp của Mỹ
Các giải pháp mới nhất được Mỹ đưa ra gồm điều máy bay tới không phận của đảo nhân tạo và đưa tàu hải quân vào khu vực 12 hải lư của các rạn san hô, nhấn mạnh rằng, không có vùng lănh hải kéo dài từ đảo nhân tạo. Thông điệp của Mỹ rất rơ ràng: Trung Quốc không phải là sức mạnh tuyệt đối và cũng không có quyền đơn phương làm thay đổi hiện trạng biển Đông hoặc viết lại luật pháp quốc tế và các hiệp ước.
Điều cần thiết là Mỹ phải hành động không chỉ chống lại những cố gắng của Trung Quốc nhằm xóa bỏ luật pháp quốc tế ở biển Đông, mà cần phải làm như vậy với sự hỗ trợ của các quốc gia khác trong khu vực. Washington cần nhấn mạnh, không phải Mỹ là nước đă quân sự hóa các vấn đề tranh chấp. Việc Mỹ sử dụng các tàu hải quân có thể khiến Trung Quốc tuyên truyền rằng, Mỹ thúc đẩy leo thang xung đột bằng cách triển khai các tàu “vỏ xám”, trong khi Trung Quốc chủ yếu dựa vào lực lượng tàu thực thi pháp luật dân sự và tàu cảnh sát biển (tàu “vỏ trắng”) để khẳng định chủ quyền. Sẽ thích hợp hơn nếu Mỹ triển khai tàu cảnh sát biển để bước đầu thách thức những tuyên bố hiếu chiến của Trung Quốc.
Trung Quốc tạo cho người dân đại lục một niềm tin rằng, biển Đông từ lâu là lănh thổ Trung Quốc. Trung Quốc tự tin cho rằng, “Thiên triều” không cần phải tuân thủ các tiêu chuẩn tương tự như các nước khác. Trung Quốc cũng cho rằng, Mỹ là nguyên nhân khiến một số láng giềng của Trung Quốc có các động thái cứng rắn. Trong chuyến thăm chính thức Mỹ vào năm ngoái, tướng Pḥng Phong Huy, Tổng tham mưu trưởng quân đội Trung Quốc, nói rằng, các quốc gia trong khu vực ở biển Đông có những hành vi khiêu khích v́ “Mỹ đang áp dụng chiến lược tái cân bằng châu Á - Thái B́nh Dương”. Ông Pḥng liên tục lập luận rằng, các hành động của Mỹ đă khuấy động sự gia tăng căng thẳng trong khu vực.
V́ thế, một thông điệp trọng tâm Mỹ cần chuyển tới Trung Quốc là Washington không thay đổi quan điểm liên quan các tuyên bố cụ thể về chủ quyền và cần phải giải quyết ḥa b́nh các tranh chấp chủ quyền. Mỹ cũng cảnh báo không sử dụng vũ lực hay các thủ thuật, như xây dựng đảo nhân tạo. Việc cải tạo đất, xây đảo nhân tạo… sẽ dẫn đến thay đổi hiện trạng, khiến căng thẳng khu vực leo thang.
Vietbf © sưu tập