Khi bạn phải sờ thấy dấu hiệu ở vùng bụng trên rốn có khối u đập giống với nhịp đập của tim là bạn đă gặp phải "cái chết không hẹn trước". V́ túi ph́nh chính là nguy cơ cho sức khỏe v́ nó có thể bị vỡ gây chảy máu trong nghiêm trọng, dẫn đến sốc, thậm chí tử vong.
Ph́nh động mạch chủ là ǵ?
Động mạch chủ là động mạch lớn nhất trong cơ thể người, có nhiệm vụ dẫn máu chứa nhiều oxy bơm đi nuôi tim và các cơ quan trong cơ thể.
Động mạch chủ chia làm 2 loại: động mạch chủ bụng và động mạch chủ ngực. Động mạch chủ ngực là động mạch chủ chạy xuyên qua ngực, động mạch chủ bụng là động mạch chủ đi đến bụng.
Động mạch chủ ngực cung cấp máu cho nửa phần trên cơ thể, c̣n động mạch chủ bụng cung cấp máu cho phần dưới cơ thể.
Theo thạc sĩ, bác sĩ Lê Thanh Phong, phân khoa Phẫu thuật lồng ngực - Mạch máu, Bệnh viện ĐH Y Dược TP HCM, khi 1 vùng bị yếu của động mạch chủ giăn nở hoặc to ra hơn b́nh thường, nó được gọi là ph́nh động mạch chủ.
Áp lực của máu chảy qua động mạch chủ bụng có thể khiến cho phần bị yếu của động mạch chủ ph́nh ra giống như một quả bóng. Phần lớn ph́nh động mạch chủ là nhỏ không vỡ và đang phát triển, nhưng ph́nh động mạch chủ lớn có thể phát triển nhanh chóng.
Túi ph́nh chính là nguy cơ cho sức khỏe v́ nó có thể bị vỡ gây chảy máu trong nghiêm trọng, dẫn đến sốc, thậm chí tử vong.
H́nh ảnh động mạch chủ b́nh thường và động mạch chủ bị ph́nh.
Cho đến nay, các nhà nghiên cứu không hoàn toàn chắc chán về nguyên nhân gây ph́nh động mạch chủ. Người ta cho rằng túi ph́nh có thể gây ra do động mạch chủ bị viêm, khiến thành động mạch chủ bị yếu hoặc vỡ.
Cũng có 1 giải thiết khác cho rằng sự sưng viêm này gắn liền với chứng xơ vữa động mạch hoặc những yếu tố nguy cơ góp phần gây xơ vữa động mạch, ví dụ như huyết áp cao hoặc hút thuốc lá...
Căn cứ để các nhà khoa học cho rằng xơ vữa động mạch có liên quan đến ph́nh động mạch chủ là do trong xơ vữa động mạch có hiện tượng tích tụ mỡ (mảng xơ vữa).
Theo thời gian, mảng bám này làm cho động mạch bị hẹp, trở nên cứng hơn và yếu đi, dễ dẫn đến nguy cơ bị ph́nh ra khi gặp áp lực của máu.
Ngoài ra, c̣n có 1 số yếu tố được cho là nguy cơ gây ra ph́nh động mạch chủ bao gồm:
- Tuổi: Ph́nh động mạch chủ bụng thường xảy ra ở những người 60 tuổi trở lên.
- Thuốc lá: Thuốc lá là một yếu tố nguy cơ mạnh cho sự phát triển ph́nh động mạch chủ. Trẻ em đă hút hoặc nhai thuốc lá, nguy cơ càng lớn.
- Tăng huyết áp: Tăng huyết áp thường gây thiệt hại mạch máu trong cơ thể, nâng cao cơ hội phát triển ph́nh động mạch.
- Xơ vữa động mạch: Xơ vữa động mạch, sự tích tụ chất béo và các chất khác có thể gây tổn thương thành mạch máu, yếu tố làm tăng nguy cơ ph́nh động mạch.
- Nam giới: Đàn ông nguy cơ phát triển ph́nh động mạch chủ từ năm đến 10 lần nhiều hơn phụ nữ. Tuy nhiên, phụ nữ với ph́nh động mạch chủ có nguy cơ vỡ cao hơn so với các nam giới.
- Chủng tộc: Ph́nh động mạch chủ thường xảy ra ở người da trắng hơn so với ở những người của các chủng tộc khác.
- Gia đ́nh: Những người có tiền sử gia đ́nh ph́nh động mạch chủ có nguy cơ gia tăng mắc bệnh. Những người có tiền sử gia đ́nh của chứng ph́nh động mạch có xu hướng phát triển chứng ph́nh động mạch ở độ tuổi trẻ hơn và có nguy cơ vỡ cao hơn.
Các dấu hiệu của ph́nh động mạch chủ:
Ph́nh động mạch chủ được coi là "cái chết không hẹn trước" v́ nó diễn tiến rất âm thầm, không có dấu hiệu rơ rệt cho đến lúc nó thực sự vỡ ra. Tuy nhiên, nếu để ư bạn có thể thấy nó có 1 số dấu hiệu sau:
Khi bị ph́nh động mạch chủ bụng, có thể lúc đầu bạn không thấy bất cứ triệu chứng ǵ, nhưng nếu một khi đă thấy những triệu chứng sau đây xuất hiện, bạn nên lưu tâm:
- Cảm thấy hoặc sờ thấy vùng bụng trên rốn có khối u đập giống với nhịp đập của tim.
- Đau nhiều, xuất hiện đột ngột trong vùng bụng hoặc đau ở dưới lưng. Nếu triệu chứng này xảy ra, túi ph́nh có thể sắp vỡ.
- Trong những trường hợp hiếm gặp hơn, bạn có thể bị đau nhức, tím tái ở các ngón chân hoặc bàn chân v́ những mănh vỡ từ túi ph́nh gây tắc mạch máu nhỏ ở bàn chân và các ngón chân.
- Nếu túi ph́nh bị vỡ, bạn có thể đột ngột cảm thấy mệt lả, chóng mặt, đau, thậm chí mất ư thức. Đây là một t́nh huống nguy hiểm tính mạng nên đi cấp cứu ngay lập tức.
TS-BS Nguyễn Hoài Nam (Giảng viên Đại học Y Dược TPHCM): Gần như bắt buộc phải điều trị bằng phẫu thuật
Ph́nh động mạch chủ trong mọi trường hợp đều phải được mổ để lấy đi toàn bộ túi ph́nh, thay bằng một đoạn động mạch nhân tạo. Trường hợp túi ph́nh vỡ, mổ cấp cứu là bắt buộc.
Có một số trường hợp ph́nh động mạch chủ có thể tŕ hoăn phẫu thuật, với điều kiện phải điều trị nội khoa tích cực và theo dơi sát diễn tiến của túi ph́nh.
Đó là bệnh nhân có túi ph́nh không có triệu chứng cơ năng, kích thước của túi ph́nh đo được trên siêu âm không quá 5 cm, bệnh nhân có một số bệnh đi kèm nặng như thiếu máu cơ tim, tâm phế mạn, ung thư giai đoạn cuối...
Trí Thức Trẻ
