"Mẹ sinh con ra trong bao niêu khó nhọc..." nhưng công đẻ không bằng công nuôi, công nuôi không bằng công dạy. Bạn dạy con đă đúng cách chưa?
Những bậc phụ huynh thường có xu hướng nh́n vào những hành vi, thái độ của con để đánh giá. Cha mẹ ít khi tự soi gương, suy nghĩ và nh́n nhận về cách ứng xử với con. Điều này dẫn đến việc con cái thường cảm thấy g̣ bó, áp lực… Dưới đây là 10 nguyên tắc:
1. Tôn trọng
Trong tất cả các mối quan hệ , sự tôn trọng nhau luôn được đặt lên hàng đầu. Khi cha mẹ tôn trọng con cái th́ chính cha mẹ cũng sẽ được tôn trọng.
Trong gia đ́nh, yêu thương nhau là sự quan tâm sẻ chia những niềm vui nỗi buồn giữa các thành viên. Mối quan hệ sẽ chỉ được duy tŕ bền vững nếu sự tôn trọng đến từ hai phía. Tuy nhiên, cha mẹ thường có thói quen và nếp nghĩ như những “ bề trên”, nghĩa là con cái bắt buộc phải nghe theo lời ba mẹ mà hiếm khi cho con cơ hội được bày tỏ bản thân.
Con cái dường như là nơi trút mọi bực bội hờn ghen của cha mẹ. Vô t́nh, chính cha mẹ khiến con cái bị tổn thương. Cách cư xử của cha mẹ phần nào ảnh hưởng rất lớn tới sự phát triển nhân cách của con và xa hơn nữa là những tác động đến hôn nhân của chúng sau này. V́ vậy, cha mẹ tôn trọng con cái để duy tŕ một cuộc sống b́nh đẳng và ḥa thuận cùng các con.
2. Giữ lời hứa
Đă bao lần cha mẹ không giữ lời hứa với con? Đă bao lần những đứa trẻ phải chịu sự thiệt tḥi ? Và sẽ có bao nhiêu trẻ trong xă hội này h́nh thành một thói quen “thất hứa”?
Chúng ta, những người làm cha làm mẹ, thường cho rằng bọn trẻ c̣n nhỏ, đâu biết ǵ là lời hứa, có hứa rồi chúng cũng sẽ quên. Nhưng chúng ta lại quên mất rằng, trẻ cũng là một con người, có năo bộ, có tư duy và hoàn toàn có nhận thức.
Khi cha mẹ thất hứa, tức là tự cha mẹ đánh mất cơ hội trở thành người đáng tin tưởng nhất trong mắt con cái.
Khi cha mẹ thất hứa, tức là mối quan hệ đó tồn tại mà thiếu đi niềm tin lẫn nhau. Cha mẹ cũng cần chắc chắn đó là những lời hứa hoàn toàn có thể thực hiện. Nên nhớ, lời hứa không phải là sự "dụ dỗ".
3. Lắng nghe
Giữa cha mẹ và con cái, ít nhiều sẽ xảy ra những mâu thuẫn. Cha mẹ cũng thường hay than phiền rằng bọn trẻ thật khó hiểu và ngang bướng. Thực ra đó là v́ cha mẹ chưa tạo cơ hội cho con được thấu hiểu. Cha mẹ v́ một lư do nào đó mà đôi khi làm ngơ trước những cảm xúc của con cái. Trẻ con cũng như người lớn, biết vui biết buồn, biết thương biết nhớ và cả biết cáu biết giận. Vậy nếu một ngày nào đó, đứa trẻ bỗng trở nên khác lạ, th́ cha mẹ hăy đến bên con.
Hăy cho con quyền được chia sẻ, quyền được lắng nghe. Lắng nghe con để hiểu tâm lư của con, để cùng con trải nghiệm những cảm xúc. Khi những tâm hồn có được sự ḥa hợp đồng điệu th́ đó cũng là khi những nụ hoa hé nở..
4. Làm gương
Trước khi dạy con, hăy tự dạy chính ḿnh. Cha mẹ là tấm gương phản chiếu rơ ràng nhất của con cái. Con cái luôn có thói quen nh́n vào các hành vi xung quanh của người lớn để bắt chước. Nếu muốn con lễ phép với ḿnh th́ chính cha mẹ phải lễ phép với ông bà. Nếu muốn con lịch sự nơi công cộng th́ cha mẹ phải lịch sự với mọi người xung quanh. Rơ ràng, dù là một cách vô thức hay có ư thức, th́ con cái sẽ học theo những điều cha mẹ làm hơn là những điều cha mẹ nói.
5. Thỏa hiệp
Thỏa hiệp không có nghĩa là nhượng bộ. Thỏa hiệp là sự cho phép con làm điều con muốn trong khuôn khổ cho phép, trong giới hạn đặt ra và hoàn toàn phải dựa trên nguyên tắc tôn trọng nhau. Không ai có quyền xâm phạm đến sự riêng tư của ai. Trên một phương diện, trẻ nhỏ là một cá thể độc lập, có suy nghĩ có lập trường riêng và chúng cũng muốn được thể hiện quyền tự do đó.
Vậy hăy cho trẻ thoái mái lựa chọn dưới sự kiểm soát. Cha mẹ đừng nên tạo áp lực và bắt trẻ phải nghe theo bởi có những quyết định mà trẻ hoàn toàn nhận thức đúng.
6. Khen thưởng
Trong chúng ta, ai cũng muốn được nhận nhiều lời khen. Nó không chỉ là động lực, là sự khuyến khích mà c̣n là một sự ghi nhận thành quả. Trẻ con thường làm tốt ở những ǵ mà chúng được khen. Tuy nhiên không phải tất cả những lời khen đều làm trẻ có hướng nh́n tích cực.
V́ vậy, khi khen thưởng cho trẻ, không đơn giản chỉ là một món quà, một bộ quần áo mà cha mẹ cần giúp trẻ nhận ra v́ sao chúng được khen và những kết qủa chúng có được là ǵ. Lời khen sẽ giúp trẻ tạo dựng ḷng tự trọng và sự tự tin nhưng lời khen cũng cần phải tiết chế để tránh tạo cho trẻ cảm giác kiêu căng.
7. Trừng phạt
Con người, ai rồi cũng mắc lỗi lầm. Trẻ nhỏ, khi mà năo bộ chưa phát triển toàn diện, khi mà sự nhận thức chưa đạt đến mức tối ưu th́ rơ ràng, việc trẻ phạm lỗi là điều luôn luôn không thể tránh khỏi. Cha mẹ cần thống nhất những h́nh thức trừng phạt con cái và nhất định phải phạt bằng hành động chứ không phải là lời nói suông.
Cha mẹ cần thể hiện cái uy, và trọng lượng trong từng lời nói để con cái nhận ra rằng cha mẹ thật sự nghiêm khắc. Tuy nhiên, với những vi phạm lần đầu, cha mẹ hăy đưa ra lời dạy dỗ, khuyên bảo và răn đe nếu tiếp tục tái phạm. Cho con cơ hội được sửa sai và giúp con h́nh thành thói quen tốt. Trừng phạt không đi kèm với lăng mạ, trừng phạt là một trong những phương pháp giáo dục tích cực để đảm bảo quy luật " có thưởng có phạt”.
8. Xin lỗi
Bởi v́ tất cả chúng ta đều là con người. Con người sẽ chắc chắn có sai lầm. Cha mẹ chỉ là những con người b́nh thường như thế. Xin lỗi con để con thấy cha mẹ không phải là “siêu nhân luôn luôn đúng”.
Xin lỗi con cũng chính là sự xin lỗi bản thân, là sự phát triển nhân cách con người. Cha mẹ thường cảm thấy ngại ngùng , gượng gạo khi phải đích thân nói lời “xin lỗi”. Có nhiều người c̣n sợ mất đi cái uy của bậc phu huynh. Nhưng cha mẹ cần nhớ rằng, xin lỗi con là dạy con biết nhận ra cái sai và biết sửa sai. Là sự công bằng trong mối quan hệ cha mẹ và con cái. Hơn nữa, xin lỗi , trong một lúc nào đó, c̣n là phép nhiệm màu giúp gắn kết t́nh cảm giữa con người với con người.
9. Cảm ơn
Cảm ơn được xem như là một nét văn hóa đẹp ở tất cả các quốc gia. Cha mẹ luôn dạy con phải biết nói lời cảm ơn như là một nét lịch sự tối thiểu trong giao tiếp.
Cảm ơn là bày tỏ sự biết ơn, cảm kích trước lời nói hay hành động giúp đỡ của ai đó. Khi con cái cảm ơn cha mẹ th́ cha mẹ sẽ rất vui và ngược lại nếu con cái được nhận sự cảm từ cha mẹ th́ là động lực để giúp chúng thực hiện nhiều điều tốt.
Cảm ơn con cũng chính là dạy con biết cảm ơn.
10. Khéo léo
Trong quá tŕnh giáo dục, giữa cha mẹ và con cái thường không t́m được tiếng nói chung. Những cuộc tranh căi , cuộc chiến xảy ra, đẩy 2 thế hệ về 2 bên chiến tuyến. Và kết thúc bằng sự thất bại. Trẻ con luôn luôn muốn được thơa măn cảm xúc của chúng. Đó là sự vui vẻ, sự hài ḷng trong cách mà cha mẹ đối xử với chúng. Muốn vậy, cha mẹ hăy khéo léo tạo ra một bầu không khí ḥa đồng, yêu thương, nơi chỉ có những cử chỉ và ngôn từ đẹp, chứ không phải là một không gian căng thẳng, đầy rẫy những tiếng la hét. Đó không phải là sự nhu nhược mà đó là sự kiềm chế một cách có khoa học nhằm đạt được mục đích tích cực trong mối quan hệ này.
Giáo dục con cái chưa bao giờ là chuyện dễ dàng. Trong thời đại phát triển của xă hội như ngày này, trẻ con bị ảnh hưởng bởi những tác động từ môi trường bên ngoài rất nhiều. Những tác động đó dù tích cực hay tiêu cực cũng h́nh thành nên tính cách trẻ.
Trẻ con như tờ giấy trắng. Và cha mẹ là người thầy đầu tiên. Hăy viết lên tờ giấy đó những điều tốt đẹp bằng chính những lời nói và hành động của ḿnh. Cha mẹ hăy đối xử với con công bằng như những người bạn chứ không phải là bằng sự “uy quyền” của người lớn.
Hăy cho trẻ cảm nhận gia đ́nh là điều quan trọng nhất- là nơi mà sợi dây vô h́nh đă, đang và sẽ kết nối những yêu thương.
vietbf @ sưu tầm.
