Nhiều người chấp nhận làm những công việc mạo hiểm và nguy hiểm. Họ chỉ v́ miếng cơm manh áo của cả gia đ́nh mà chấp nhận làm những công việc này. Hăy cùng vietbf khám phá nha!
Xă Thanh Nghị, huyện Thanh Liêm (tỉnh Hà Nam) oằn ḿnh “cơng” 4 nhà máy ximăng, chưa kể các công ty khai thác đá khác. Đường ổ voi, ổ trâu thấp thểnh, bụi đá ngút trời, lúc ḿn nổ, trời rung đất chuyển, đơn thư kêu cứu tới tấp, cán bộ cơ sở đau đầu mệt mỏi.
Ông Nguyễn Tất Thắng - Trưởng thôn Nham Kênh - bảo: Các công ty ximăng, đơn vị khai thác đá bủa vây thôn xóm. Cả Việt Nam, không ở đâu mật độ “gặm tan các trái núi” khủng khiếp như ở đây! Riêng trong thôn, đă có đến vài chục người chết v́ đá đè...
Kỳ 1: Ngơ nhỏ, 8 người vùi thây trên lối đá
Bà Nhữ Thị Tâm kể về những đám tang thê thảm sau khi phu đá nát xác trên núi được khiêng về căn nhà lụp xụp. Máu nhuộm đỏ nền nhà, chỉ mấy ông say rượu nghèo khó dám bặm môi lau rửa thi thể. Từng chậu máu được đổ ra ngoài kênh của thôn.
Thôn mang tên một cái kênh biết rầu ḷng đón từng chậu nước lau da thịt vấy đỏ của trai tráng quê ḿnh! Nham Kênh, xă Thanh Nghị, huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam. Có con ngơ mà 8 người đàn ông trẻ trung, vợ con đuề huề lần lượt về thiên cổ một cách thê thảm nhất...
Mưu sinh cùng kiệt
Như bà Lê Thị Lực, 75 tuổi, một ngày tiễn đưa 2 đứa con trai thân bất toàn thây về chầu tiên tổ. Bà bảo, bà phát điên lên trong ngày hôm ấy và nhiều đêm sau nữa. Hàng ngh́n ngày trôi qua, bà vẫn không đêm nào ngủ được, khi ngẫm về việc sự sống mỗi đứa con bà được người ta “đền bù” có 6 triệu đồng. Như bà Cung, lần lượt 3 đứa con dính tai nạn trên vách núi sau nhà, đứa chết uổng, đứa cụt 8 ngón tay, đứa mù hẳn một bên mắt.
Như bà Tâm, 63 tuổi, bao năm liệm xác cho thanh niên trong xóm, đến lượt con bà tử nạn th́ bà không được phép đến gần nữa, bởi xóm mạc sợ bà lại phát điên v́ đau xót. Vậy mà, bây giờ, đứa con trai c̣n lại của bà lại vẫn xông vào trong lối (mỏ khai thác) đá kiếm miếng cơm.
Mưu sinh cùng kiệt, biết hiểm nguy đấy, nhưng họ chấp nhận. Không tŕnh độ tay nghề, không cơ hội việc làm, ngay phía sau lưng nhà họ là ṿi vọi các dăy núi đá vôi huyền thoại của chiêm trũng châu thổ Bắc Bộ. Mấy chục năm qua núi bị phá đến tang thương loang lổ vết sẹo đá. Cái sẹo lớn hơn - di ảnh của những người trẻ trên các ban thờ. Họ chết tức tưởi. Người thân của họ luôn thao thức buốt ḷng...
Xă Thanh Nghị oằn ḿnh “cơng” 4 nhà máy ximăng, chưa kể các công ty khai thác đá khác. Ai cấp phép cho các đơn vị này hoạt động mù trời khói bụi trên địa bàn? Đường ổ voi, ổ trâu thấp thểnh, bụi đá ngút trời, lúc ḿn nổ th́ trời rung đất chuyển, đơn thư kêu cứu tới tấp, cán bộ cơ sở đau đầu mệt mỏi. Ông Nguyễn Tất Thắng - Trưởng thôn Nham Kênh bảo: Các công ty xi măng, các đơn vị khai thác đá bủa vây thôn xóm. Cả nước Việt Nam, không ở đâu mật độ “gặm tan các trái núi” khủng khiếp như ở đây! Riêng trong thôn, đă có đến vài chục người chết v́ đá đè.
Xóm 1, thôn Nham Kênh có 800 hộ dân. Nhà cửa lụp xụp, ngơ vào bé và lăm dăm đá, chỉ có đàn ḅ gầy ve vẩy đuôi đón khách. Một người đàn bà áo nâu sồng, chống gậy ḷ ḍ đi ra. Hỏi thăm bà đường đến nhà bà Lê Thị Lực, bà cụ thở dài: “Con tôi cũng chết trên lối (mỏ) đá kia ḱa”. Rồi bà ngoảnh lưng phơ phất bỏ đi. Bà là Đinh Thị Nhu, 85 tuổi. Ai đó đi qua bảo với chúng tôi: Đi nhanh lên, tí người ta nổ ḿn nguy hiểm lắm.
Bà Lực rồi bà Nhữ Thị Tâm đều già yếu rồi. Chúng tôi đi bộ trên đá răm lạo xạo và nghe người làng xót xa cay đắng kể về cả một “kỷ lục hăi hùng” với 8 người tử nạn trong con ngơ bé xíu xịu. Họ đều là anh em ruột, họ hàng thân thích với nhau, thế nên nỗi đau càng lớn. Những cái tên “phu đá” từng vạm vỡ “đâm hà bá phá sơn lâm”, giờ u ẩn cả trên ban thờ: Lăo Văn Tuấn, Lăo Văn Thiêm, Nguyễn Văn Huy, Nguyễn Văn Ninh, Lăo Văn Hải, Nhữ Văn Cương, Nhung (phụ nữ) và Nguyễn Văn Dương...
Bà Tâm bảo, sáng nay nhà báo về thăm cho quà, lúc ấy tôi vẫn chưa kịp lau nước mắt. Bởi đi ăn cỗ phải qua kênh rồi rẽ vào xóm, qua đúng cái lối đá mà thằng con tôi đă bị chết… Hôm nó chết, người ta gh́, giữ tôi ở một góc để tôi không phải nh́n thấy khúc ruột của ḿnh máu me thế nào. Vậy mà tôi vùng lên như mụ điên, tôi vạch chăn chiếu ra, tôi nh́n mặt con bằng được. 3 năm trôi qua rồi, tôi chưa một ngày nào không nghĩ và khóc v́ con.
Anh Nguyễn Văn Huy, con bà Tâm chết năm 2013, khi đang ở tuổi 36, để lại cô vợ ốm yếu và hai đứa con thơ dại. Chị Nguyễn Thị Hải, con dâu bà Tâm thều thào: Cả một mạng người chết thảm, cả nhà suy sụp bao năm tháng, lo tang ma mồ mả xong, số tiền họ “đền bù” được khoảng 100 triệu đồng cũng “bay” đi gần hết. Từ bấy, mất lao động chính, nhà rơi vào lao đao đủ đường. Vừa rồi, xă xét cho nhà bà Tâm vào dạng hộ nghèo.
Bà Tâm bảo, con bà đu dây, treo ḿnh trên núi sau khi người ta nổ ḿn, và ngọn núi bửa ra... Toàn lao động tự do, chẳng quan tâm ǵ đến hợp đồng, bảo hiểm. Cai đá lại toàn người trong xóm trong làng, ra chạm trán, vào chạm mặt. Không lẽ lại kiến nghị kiện cáo cạn tàu ráo máng thế. Bà là người tử tế, bà nghĩ vậy. Nhưng chính v́ nghĩ vậy nên bà càng đau đớn bội phần hơn khi nghĩ về cái chết “nhẹ hều” và cái mạng người quá rẻ rúng của đứa con bà dứt ruột đẻ ra. “Hôm ấy trong làng có đám giỗ một phu đá chết trẻ, tôi đă thấy khói nhang rờn rợn. Tôi sợ lối đá ấy lắm rồi, tôi ngăn nó không được đi. Nó quyết tâm đi và bảo con vừa làm nhà xong đang c̣n thiếu nợ. Nó gẫy hết cả hai chân... Tôi từng liệm cho nhiều phu đá vỡ nát đầu, tôi không sợ hăi ǵ cả. Nhưng đến con ḿnh th́…”.
“Ra đi” một cách đớn đau
Lần thứ 2 chúng tôi quay trở lại Nham Kênh, bà Tâm gặp nhưng tỏ ra bí mật lắm. Bà bảo, hôm trước nhà báo vào chơi, cai đá họ bảo để yên cho họ làm ăn, báo chí cái ǵ. Nhiều gia đ́nh có người thân bị chết ngoài núi, sau khi nhận tiền “đền bù” ít ỏi, họ cũng oán trách tôi lắm. Tất cả đều muốn giấu thông tin. Cứ bỏ ít tiền ra là xong một mạng người. Nghĩ về điều đó là tôi thấy không thể yên ḷng được.
Trước mặt chúng tôi, chị Đinh Thị Ḥa tỏ ra cứng rắn, nhưng câu chuyện của chị chi tiết nào cũng đẫm đầy nước mắt. Trên ban thờ, di ảnh anh chồng Nguyễn Bá Ninh cứ như đang đăm đắm nh́n xuống đoàn khách. Anh chết khi mới 33 tuổi, để lại chị Ḥa và hai đứa con, đứa lớn hơn chục tuổi, đứa nhỏ vẫn tuổi mũi dăi. “Anh leo lên các đỉnh núi đá sau khi họ bắn ḿn. Có lần bị ngă, nhưng thương nhẹ. Lần này dính tai nạn th́ chết hẳn”.
Người ta bảo tai nạn mỏ đá th́ ít có trường hợp bị thương lắm. Toàn chết. Họ trèo lên núi trượt chân ngă. Họ buộc dây bảo hiểm vào người, dây cắm vào cái cọc, khi họ ngă th́ lôi cả cọc xuống vực đá luôn. Trước, có vụ, hai người làm chung một búa, lúc ngă, cả hai văng xuống cùng chết. Năm ngoái, đầu năm đưa tang một người hàng xóm, cuối năm lại một người nữa, xóm lại thêm hai người đàn bà ở góa và thêm lũ trẻ mồ côi…
Ngày 15.10.2015, anh Trần Văn Hải 43 tuổi bị chết trên lối đá. Anh để lại 3 đứa con dại, đứa bé nhất mới chỉ 3 tuổi đầu. Chị vợ tuyệt vọng “t́m đường kiếm ăn” bằng cách đi xuất khẩu lao động biền biệt. Lũ trẻ ở với bà Tuyển, là bà ngoại của các cháu. Bà Tuyển bảo: Chả biết họ có đóng bảo hiểm cho “thằng” Hải không. Nếu đóng th́ chỉ có lợi cho người đóng, chứ người chết th́ có biết ǵ đâu. Mà thường th́ họ chỉ đóng bảo hiểm cho những người trèo lên đỉnh núi và khoan bẩy đá, mấy chục người mỗi lối đá th́ họ thường là mặc kệ.
Mỗi lúc có người chết, cai đá nó kiếm tiền tỉ, nó tiếc ǵ bỏ ra trăm triệu để “đền” là xong. Có khi họ bảo người nhà ḿnh chết v́ làm ăn không cẩn thận nên sa xuống vực mà chết, cũng phải chịu. Thống nhất không tố cáo, kiện cáo nhau. Cơ quan hữu trách th́ thường họ có cách để im lặng tất.
Suốt hành tŕnh về Nham Kênh lam lũ này, câu hỏi “không lẽ mạng người rẻ rúng thế sao?” cứ đeo bám chúng tôi. Không lẽ cái cách một người ra đi vĩnh viễn nó đơn giản như quẳng ḥn đá nhỏ xuống sông Đáy lặng lờ trước thôn vậy ư? Người lao động cứ tự do đi vào trong lối đá, cứ máu me nát bét mà lặng lẽ rơi như chiếc lá vào cơi thiên thu không ai giám sát quản lư một cách thật sự thế ư?
Người chết đă vậy, c̣n bao thao thức, oán thán, tuyệt vọng, mất niềm tin của cả một đời những người đang sống nữa chứ. Hơn thế, các phu đá đều chết trẻ, đều đang là trụ cột gia đ́nh, nơi bám víu của tương lai bao nhiêu đứa trẻ vô tội...
vietbf @ sưu tầm
Games
