Những người liên quan đến tội phạm ma túy bị giết từ khi Duterte lên tổng thống không phải do tội phạm đầu thú, cũng không phải do cảnh sát cung cấp. Họ nằm trong danh sách "tử thần" v́ đă có người theo dơi và soạn ra. Chỉ có thời điểm họ sẽ phải chết mà thôi. Người soạn ra danh sách tử này là ai?
"Người chỉ điểm"
Câu chuyện về cái chết của anh lái xích lô Neptali Celestino có hai phiên bản.
Theo cảnh sát Philippines, Celestino đă nổ súng vào cảnh sát mặc thường phục trong một chiến dịch giăng bẫy tội phạm vào ngày 12/9, nên họ bắn trả. C̣n gia đ́nh của Celestino th́ nói, cảnh sát đă ập vào căn nhà tồi tàn của họ, dồn ép Celestino "tay không tấc sắt" và bắn chết anh ngay trước mắt con trai.
Nhưng dù sự thật là như thế nào th́ kết cục của Celestino cũng chỉ có một. Tên của anh đă xuất hiện trong "danh sách theo dơi" của cảnh sát, bản danh sách có sự đóng góp của những người sống ngay kế bên anh ở Palatiw, Manila.
H́nh ảnh Neptali Celestino được in trên tấm băng rôn cáo phó
Thực ra, chiến dịch chống tội phạm ma túy của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte sẽ không thể "hiệu quả" nếu thiếu đi sự trợ giúp đắc lực của một đối tượng quan trọng.
Đó là những quan chức cấp thấp: những người đứng đầu barangay (đơn vị hành chính nhỏ nhất của Philippines, tương đương phường, xă - PV).
"Họ đứng ở tuyến đầu trong cuộc chiến này", cảnh sát trưởng Ronald Dela Rosa chia sẻ với Reuters, "Họ có thể xác định được những con nghiện và những kẻ buôn ma túy tại barangay của ḿnh. Họ biết tất cả mọi người".
Phỏng vấn cảnh sát địa phương, cư dân và cả các quan chức barangay, Reuters đă khám phá ra cơ chế "chống tội phạm ma túy" mà Tổng thống Duterte áp dụng và cam kết sẽ tiếp tục duy tŕ cho tới tháng 6 năm sau.
Cảnh sát nhận định, các lănh đạo barangay chính là "công cụ" làm nên bản danh sách.
Hệ thống barangay đă bắt đầu h́nh thành từ thế kỷ 16, khi Philippines là thuộc địa của người Tây Ban Nha. Hội đồng Hành động Chống Ma túy của barangay (BADAC) đóng vai tṛ quan trọng trong việc hỗ trợ cảnh sát nhận diện các trùm buôn ma túy cũng như các con nghiện trong vùng.
Mỗi nhóm BADAC có từ 6-10 thành viên, do lănh đạo barangay chọn lựa. Họ có thể là giáo viên, lănh đạo đoàn thanh niên hoặc thành viên của các nhóm xă hội dân sự.
Nhóm này sẽ cung cấp những cái tên mà cảnh sát xem như có "đặc tính liên quan tới ma túy" - những người bị t́nh nghi là trùm buôn ma túy hoặc con nghiện. Sau đó, cảnh sát sẽ "phê chuẩn" những cái tên khi tham vấn với các quan chức t́nh báo và cơ quan chống ma túy.
Bản thân cảnh sát cũng sẽ bổ sung thêm vào danh sách, dựa vào nguồn tin của ḿnh hoặc thông tin do những người ra đầu thú cung cấp. Đây không phải danh sách thanh trừng mà chỉ là "theo dơi" nhưng rất nhiều cái tên xuất hiện trong danh sách đều trở thành cái xác không hồn trên hè phố.
Thực ra, BADAC không mới. Nhóm này được thành lập lần đầu vào năm 1998, nhưng gần như chỉ tồn tại "trên giấy tờ". BADAC không chỉ hồi sinh dưới thời Duterte mà c̣n trở thành trụ cột trong chiến dịch của ông.
Tỷ lệ ủng hộ cao
Theo kết quả thăm ḍ dư luận công bố ngày 6/10, tỷ lệ tín nhiệm Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte sau 90 ngày nhậm chức ở mức "rất tốt". Điều này cho thấy sự ủng hộ của người dân đối với chiến dịch thanh trừng tội phạm của Duterte, dù hoạt động này vấp phải làn sóng chỉ trích mạnh mẽ của các nhóm nhân quyền.
Rất nhiều lănh đạo barangay, những người đóng vai tṛ không nhỏ vào bản danh sách "khoanh vùng" tội phạm, cũng lên tiếng ủng hộ Tổng thống Philippines.
Maricar Asilo Vivero, lănh đạo Pinagbuhatan cho hay, bà nhiệt liệt ủng hộ chiến dịch của ông Duterte. "Chiến dịch chống ma túy rất tốt. Chiến dịch làm giảm tỷ lệ tội phạm và xác định xem ai muốn thay đổi".
Bà Vivero cho biết, đêm hôm trước, những sát thủ lái mô-tô đă giết 2 người được xác định là đối tượng bị t́nh nghi buôn bán ma túy trong danh sách theo dơi của barangay. Vivero nói, bà thông cảm với gia đ́nh nạn nhân nhưng không thấy ḿnh phải có trách nhiệm với cái chết của họ.
Romeo Caramat, cảnh sát trưởng tỉnh Bulacan th́ gọi 17.000 tội phạm ma túy của tỉnh Bulacan là những quả "bom hẹn giờ di động". Đối với ông, số lượng nghi phạm bị thanh trừng chính là thước đo thành công của chiến dịch.
"Chiến dịch này sẽ đẫm máu", Caramat nói, "Nếu anh bị sốt xuất huyết. Anh nghĩ anh có thể dập tắt dịch bệnh mà không diệt muỗi ư?".
Therealtz © VietBF