Mỹ dường như đang trở nên lép vế thực sự trước sức mạnh của Nga. Điều này đã được thể hiện rõ qua những lo lắng của Mỹ trước 'cuộc chơi mới' của Nga tại Afghanistan. Mỹ có lẽ không còn đủ lực để giữ thế đối trọng với Nga nữa rồi? Đây là điều khiến giới chức trên thế giới hết sức quan ngại... Thế giới đang dần rơi vào trạng thái 'một cực'?
Các quan chức Afghanistan và Mỹ đang ngày càng lo ngại rằng sự củng cố mối quan hệ giữa Nga và các tay súng Taliban có thể làm phức tạp sự bấp bênh về an ninh hiện nay tại Afghanistan.
Các nhà lãnh đạo chính phủ ở Kabul cho đến nay vẫn nói rằng động thái ủng hộ của Nga cho Taliban dường như chủ yếu vì mục đích chính trị. Tuy nhiên, gần đây, hàng loạt các cuộc họp có sự góp mặt của Nga và Taliban tại Moscow và Tajikistan đã khiến giới tình báo và quan chức quốc phòng Afghanistan lo ngại về việc ủng hộ trực tiếp hơn bao gồm cả vũ khí hoặc nguồn tài trợ.
Mỹ và Afghanistan lo ngại
Một quan chức an ninh cấp cao Afghanistan còn nhận định sự hỗ trợ của Nga cho Taliban một " xu hướng nguy hiểm mới", ý kiến được chỉ huy của Mỹ tại Afghanistan, Tướng John Nicholson đồng tình.
Ông Nicholson nói với các phóng viên tại một cuộc họp báo ở Washington hồi tuần trước rằng Nga cùng với Iran và Pakistan là các quốc gia có "ảnh hưởng thâm căn cố đế" tại Afghanistan, và nói rằng Moscow đã và đang tài trợ hợp pháp cho Taliban.
Trong những tháng gần đây, đại diện của Taliban đã tổ chức nhiều cuộc họp với các quan chức Nga, theo cả Taliban và các nguồn tin trong chính phủ Afghanistan.
Những cuộc họp này bao gồm một chuyến thăm tới Tajikistan của tỉnh trưởng tỉnh Kunduz của phe Taliban Mullah Abdul Salam, cảnh sát trưởng Kunduz Qasim Jangalbagh cho biết.
Một cuộc họp khác gần đây đã diễn ra ở Moscow, theo một quan chức tại dinh tổng thống ở thủ đô Kabul.
Các quan chức Afghanistan không có bằng chứng về sự hỗ trợ trực tiếp của Nga, nhưng việc các máy bay trực thăng không xác định bay qua biên giới gần đây và việc thu giữ nhiều loại súng "do Nga chế tạo" đã dấy lên lo ngại rằng các thế lực khu vực có thể đang đóng một vai trò lớn hơn, Jangalbagh nói.
"Nếu Taliban được cung cấp các loại súng chống máy bay, ví dụ như từ Nga, họ sẽ trở thành kẻ thay đổi cuộc chơi, và hãy quên hòa bình đi ", một quan chức an ninh cấp cao Afghanistan cho biết.
Các tay súng Taliban tại tỉnh Ghazni. (Nguồn: Reuters)
Lập trường từ Nga
Các quan chức Nga đã bác bỏ việc cung cấp viện trợ cho Taliban và cho biết rằng liên lạc hạn chế giữa hai bên là nhằm đưa Taliban trở lại bàn đàm phán.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova bác bỏ ý kiến của ông Nicholson trong một cuộc họp báo ở Moscow ngày 7/12, cho rằng đây là nhận định ngây thơ và không chính xác.
"Chúng tôi đã nhiều lần nói rằng Nga không thực hiện bất kỳ cuộc đàm phán bí mật nào với Taliban và không hướng tới họ bất kì hình thức hỗ trợ nào," cô nói.
Zakharova cho biết Nga ủng hộ đàm phán hòa bình về tình hình Afghanistan, trong đó chỉ có thể xảy ra bằng cách phát triển quan hệ với tất cả các bên, bao gồm cả lực lượng Taliban.
Đại sứ quán Nga tại Kabul cũng đã lên kế hoạch một cuộc họp báo ngày 8/12 để thảo luận về quan hệ Afghanistan-Nga, trong bối cảnh có nhiều báo cáo cho rằng quốc hội Afghanistan đang lên kế hoạch điều tra các mối quan hệ của Nga với Taliban.
Một “cuộc chơi lớn” khác?
Afghanistan từ lâu đã chịu ảnh hưởng của những mưu đồ và can thiệp quốc tế, khi Nga và Anh đã tranh giành quyền lực trong “cuộc chơi lớn” thế kỷ 19 trong khi Mỹ cũng đã hỗ trợ Pakistan cung cấp vũ khí và nguồn tiền cho lực lượng nổi dậy Afghanistan để chống lại Liên Xô trong những năm 1980.
Các thành viên của Taliban đã nói với Reuters rằng nhóm có liên lạc quan trọng với Moscow ít nhất từ năm 2007 và nói thêm rằng sự can dự của Nga không vượt ra ngoài sự "hỗ trợ tinh thần và chính trị".
"Chúng tôi đã có một kẻ thù chung", một thành viên cấp cao của Taliban cho biết. "Chúng tôi cần sự hỗ trợ để thoát khỏi Hoa Kỳ và các đồng minh của họ tại Afghanistan trong khi Nga muốn tất cả quân đội nước ngoài rời khỏi Afghanistan càng nhanh càng tốt."
Các quan chức Taliban cũng bác bỏ lập trường rằng mối quan hệ của họ với Nga sẽ ảnh hưởng đến cuộc chiến chống IS.
"Vào đầu năm 2008, khi Nga bắt đầu ủng hộ chúng tôi, ISIS chưa tồn tại ở bất cứ nơi nào trên thế giới", một thành viên cấp cao của Taliban cho biết. "Mục đích duy nhất của họ là để thúc đẩy chúng tôi chống lại Hoa Kỳ và các đồng minh."
Moscow đã chỉ trích hành động của Mỹ và NATO trong cuộc chiến ở Afghanistan, tuy nhiên, Reuters cho biết, Nga ban đầu cũng đã cung cấp máy bay trực thăng cho quân đội Afghanistan và đồng ý mở một con đường vận tải cho quân đội liên minh qua Nga.
Phần lớn sự hợp tác này đã sụp đổ khi mối quan hệ giữa Nga và phương Tây xấu đi trong những năm gần đây do sự liên quan trong các cuộc xung đột ở Ukraine và Syria.
Tổng thống Mỹ mới đắc cử Donald Trump, người sẽ nhậm chức vào tháng Giêng, đã báo hiệu mong muốn cải thiện quan hệ với Nga, điều đồng nghĩa rằng chính sách của Hoa Kỳ và Nga trong tương lai có thể thay đổi.
