Đă gần bao ngày trôi qua nhưng vụ tấn công chợ Giáng sinh bằng xe tải ở Đức vẫn khiến dư luận chưa hết bàng hoàng. Mặc dù Anis Amri, nghi phạm số 1 trong vụ tấn công khủng bố ở Berlin - Đức đêm 19-12, đă bị tiêu diệt tại Milan - Ư rạng sáng 23-12 nhưng, ẩn họa “sói đơn độc” khủng bố vẫn đang là nỗi lo sợ ở châu Âu. Tên Amri là ai và tại sao Đức lại để hắn gây ra tội ác mặc dù đă được cho tên vào "sổ đen"?
Anis Amri sinh năm 1992 tại Tunisia với tên khai sinh là Anis Ben Othman Amri. Cuộc đời ngắn ngủi của gă di dân khắp châu Âu này là một quá tŕnh cực đoan hóa từ từ sau khi ăn cơm tù tại Ư và bị Đức đưa vào danh sách “thành phần nguy hiểm” chờ trục xuất.
Trượt dài trên đường tội lỗi
Sau khi gây án ở Berlin, Anis vượt biên qua Pháp và Ư. Tại đây, bị kiểm tra giấy tờ, gă rút súng bắn bị thương 1 cảnh sát Ư rồi sau đó bị bắn hạ lúc 3 giờ sáng 23-12 trước nhà ga xe lửa Sesto San Giovanni ở TP Milan. Khẩu súng Anis dùng để chống trả cảnh sát cũng là khẩu mà gă bắn chết tài xế xe tải Ba Lan Lukasz Urban.
Theo tờ Die Welt, Anis Amri sinh ra trong một gia đ́nh nghèo khó, đông con (11 người) theo đạo Hồi nguyên thủy. Tuổi thơ của Anis ở Oueslatia, một thị trấn nhỏ thuộc tỉnh Kairouan - Đông Bắc Tunisia, không có ǵ đáng kể. Tuy nhiên, từ năm 15 tuổi, cuộc sống Anis thay đổi rơ rệt.

Anis Amri, nghi phạm số 1 trong vụ tấn công khủng bố ở Berlin. Ảnh: Facebook
Bỏ học, Anis lăn vào đời mưu sinh bằng những công việc lặt vặt và bắt đầu hút cần sa. Theo báo Pháp Le Monde, năm 2008, Anis bị kết án 1 năm tù về tội sử dụng và mua bán cần sa. Hai năm sau, gă lại bị kết án 4 năm tù về tội trộm cắp.
Khi chính quyền ông Ben Ali sụp đổ v́ “Cách mạng hoa nhài”, lợi dụng cảnh “tranh tối tranh sáng”, Anis quyết định vượt biên qua Ư bằng thuyền gỗ vào đầu năm 2011. Đến đảo Lampedusa, gă khai gian tuổi để hưởng chế độ trai vị thành niên không có gia đ́nh đi theo. Abdelkader, anh của Anis, giải thích: “Em tôi qua Ư để thoát nghèo và kiếm tiến phụ giúp gia đ́nh”.
Sự thật không như mong muốn của gia đ́nh Anis. Gă tiếp tục trượt dài trên con đường tội lỗi, nhiều lần vào tù ra khám về tội bạo hành, đốt trường học, trộm cắp. Truyền thông Ư cho biết chính trong thời gian ở tù, Anis nhiễm tư tưởng Hồi giáo cực đoan. Khi Anis măn tù, chính quyền Ư t́m cách trục xuất về nước nhưng Tunisia từ chối, viện cớ gă không có giấy tờ hợp lệ.
Thế là tháng 7-2015, Anis qua Đức xin tị nạn. Lúc đó, làn sóng di dân vào Đức đang lên tới đỉnh với 900.000 người. Lá đơn của Anis bị bác bỏ hồi tháng 6-2016. Lư do: chính quyền Đức không an tâm với lư lịch bất hảo của gă.
6 tháng theo dơi vẫn bị bất ngờ
Cảnh sát Đức từng theo dơi nhất cử nhất động của Anis Amri 6 tháng kể từ tháng 3-2016. Ṭa án Berlin lập hồ sơ điều tra do nghi ngờ gă “chuẩn bị hành động gây trọng án đe dọa lợi ích nhà nước”. Cụ thể, cảnh sát nghi Anis “tổ chức cướp để mua vũ khí và sau đó t́m đồng phạm để tổ chức khủng bố”.
Nghi ngờ là vậy và theo dơi hết sức gắt gao nhưng các nhà điều tra “không thể xác định những nghi vấn ban đầu”. Kể cả việc Anis từng qua lại với Abu Walaa, một nhà truyền giáo đạo Hồi cực đoan, cũng không được coi là chứng cứ quan trọng. Abu Walaa đă bị bắt hồi tháng 10-2016 cùng với 3 đối tượng về tội tuyển mộ chiến binh Thánh chiến cho tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.
Thế là Anis được đ́nh chỉ điều tra và theo dơi v́ “thiếu chúng cứ cần thiết”. Theo cơ quan điều tra Đức, h́nh như Anis chỉ là một gă du côn thích đánh nhau và mua bán ma túy dạng tép riu tại công viên Görlitzer - nơi mua bán chất cấm nhộn nhịp nhất ở Berlin.
Tháng 11 vừa qua, Trung tâm Chống khủng bố Liên bang Đức lại được báo động. Anis có những dấu hiệu lạ nhưng sau đó mất dấu. Cảnh sát Đức không biết Anis ở đâu, làm ǵ cho đến đêm 19-12 v́ gă sử dụng nhiều tên giả khác nhau và 4-5 loại giấy căn cước giả. Tháng 8-2016, Anis từng bị bắt ở Friedrichshafen v́ xài giấy căn cước Ư giả mạo nhưng được thả ra sau đó.
Ổ khủng bố ở Tunisia
Trong khi cơ quan an ninh Đức tích cực điều tra, truy bắt những kẻ ṭng phạm giúp Anis Amri thực hiện cuộc thảm sát ở Berlin và vượt biên đến Ư qua biên giới Pháp th́ tại Tunisia, ngày 24-12, Bộ Nội vụ thông báo đă phát hiện một ổ khủng bố Hồi giáo cực đoan gần Kairouan, thủ phủ tỉnh cùng tên, quê hương của gă. Ba thanh niên tuổi từ 18 đến 27 đă bị bắt giữ để điều tra xem có dính líu đến vụ tấn công khủng bố ở Berlin đêm 19-12 hay không.
Trong các nghi phạm bị bắt có cháu trai của Anis. Người cháu này - không được nêu danh tính - thừa nhận có liên hệ với Anis thông qua ứng dụng mă hóa Telegram nhằm tránh né tai mắt cơ quan an ninh. Người cháu này cũng xác nhận rằng cậu hắn là “thủ lĩnh một nhóm thánh chiến ở Đức mang tên Abu al-Walaa”. Nhóm này đă nhiều lần gửi tiền cho hắn để gia nhập nhóm.
Tunisia đang chịu áp lực rất nặng từ phía Berlin. Cách đây mấy tháng, bang Nordrhein - Westfalen đă tống lệnh trục xuất Anis về nước nhưng Tunisia tŕ hoăn, không chấp nhận. Trước đó, Tunisia cũng từng 2 lần từ chối lệnh trục xuất của Ư với lư do Anis không có giấy tờ hợp lệ.
VietBF © sưu tập