Trung Quốc hiện nay là một quốc gia mạnh về quốc phòng. Cũng như Mỹ, và Nga, trong cuộc chạy đua vũ trang, Trung Quốc không ngừng sản xuất vũ khí "độc" nhưng vẫn phải nhập vũ khí từ Nga. Liệu Nga bán vũ khí tối tân cho Trung Quốc có lo “gậy ông đập lưng ông“?
Việc cung cấp cho Trung Quốc các vũ khí siêu hiện đại như Su-35S, S-400 đem lại những nguy hiểm gì cho Nga.
Hệ thống S-400 của Nga
Từ đầu thập niên 1990, Trung Quốc sao chép vũ khí trang bị của Nga và nhiều thứ đã học được cách tự sản xuất. Bắc Kinh thậm chí không phản đối để các khách hàng xem những vũ khí này là sản phẩm của mình. Tuy nhiên, những nước có điều kiện lựa chọn vũ khí cho mình rất ít khi mua các mẫu vũ khí Trung Quốc làm nhái.
Trung Quốc đang tiếp tục ráo riết phát triển công nghiệp quốc phòng của họ và trên nhiều lĩnh vực, đã bắt kịp các nhà sản xuất vũ khí dẫn đầu là Mỹ và Nga. Trong đa số các trường hợp, các kỹ sư Trung Quốc chẳng mất công đi tìm những ý tưởng và khái niệm độc đáo mà thẳng tay copy chúng từ Mỹ, Nga, các nước châu Âu, Israel... Tuy vậy, nhiều khi sản phẩm vũ khí của Trung Quốc hoàn toàn không phải là hàng sao chép trái phép nguyên mẫu của nước ngoài. Dù sao, Trung Quốc hiện vẫn chưa có được khả năng tự túc hoàn toàn mà đến nay vẫn mua một phần vũ khí từ nước ngoài.
Vũ khí mua từ Nga chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng lượng vũ khí nhập khẩu của Trung Quốc: Theo số liệu của Viện Nghiên cứu Hòa bình Stockholm (SIPRI), từ năm 1991-2015, Bắc Kinh đã mua của Nga số vũ khí tổng trị giá 32,6 tỷ USD (theo thời giá năm 1990). Trị giá số vũ khí trang bị nhập khẩu từ tất cả các nước còn lại không quá 8,7 tỷ USD (phần lớn số tiền này thuộc về Pháp và Ukraine).
Giai đoạn Nga bán vũ khí nhiều nhất cho Trung Quốc là từ năm 1999-2009, sau đó, nhịp độ giảm mạnh. Tuy vậy, trong năm 2015, tình hình đã thay đổi khi Trung Quốc ký 2 hợp đồng lớn mua các hệ thống vũ khí tối tân nhất của Nga: 24 tiêm kích đa năng Su-35S (không dưới 2 tỷ USD) và 4 tiểu đoàn tên lửa phòng không tầm xa S-400 Triumf (2-3 tỷ USD).
Su-35S
Liệu hợp tác kỹ thuật quân sự Nga-Trung tiếp tục có triển vọng? Các hợp đồng cung cấp vũ khí mới có nguy hiểm không nhìn từ góc độ rò rỉ công nghệ?
Trung Quốc sao chép S-300 đã hơn 20 năm
Từ năm 1993, Trung Quốc bắt đầu mua hệ thống tên lửa phòng không S-300 của Nga với số lượng rất lớn, có thể khẳng định chắc chắn rằng, chính các hợp đồng này đã là “phao cứu sinh” đối với Tập đoàn Phòng không-vũ trụ (VKO) Almaz-Antei, hãng phát triển và sản xuất chủ yếu các hệ thống phòng không của Nga. Từ đó, Trung Quốc sở hữu ít nhất 24 tiểu đoàn S-300 ở các biến thể khác nhau (S-300PMU, S-300PMU-1, S-300PMU-2, cũng như biến thể trên hạm của hệ thống này). Một số nguồn tin Trung Quốc thậm chí còn nói đến con số 40 tiểu đoàn.
Để thấy rõ con số này lớn đến mức nào, cần phải biết rằng, mỗi tiểu đoàn có 6-12 bệ phóng và một đơn vị như thế có thể đồng thời bắn 36 mục tiêu ở cự ly đến 200 km (nếu đó là biến thể hiện đại nhất S-300PMU-2). Rõ ràng là nếu không có những đơn hàng này thì giai đoạn những năm 1990 và đầu những năm 2000 đầy khốn khó, khi mà quân đội Nga hầu như không mua vũ khí mới, đã có thể là thời kỳ kết liễu sự tồn tại đối với các nhà sản xuất hệ thống phòng không Nga.
Cần phải nói rằng, các kỹ sư Trung Quốc đã lập tức bắt tay vào sao chép S-300, nhưng mọi chuyên không đơn giản thế. Hệ thống tên lửa phòng không HQ-9 với các tính năng kỹ-chiến thuật rất giống S-300PMU-2 và bề ngoài gần như giống hệt đã xuất hiện trên thị trường thế giới chỉ sau 21 năm, trong cuộc đấu thầu cung cấp hệ thống tên lửa phòng không tầm xa cho Thổ Nhĩ Kỳ. Hơn nữa, HQ-9 còn thắng thầu sau khi đánh bại các đối thủ Nga và phương Tây, nhưng cuối cùng kết quả đấu thầu đã bị hủy bỏ. Nhiều khả năng, Thổ Nhĩ Kỳ đơn giản chỉ bày trò mặc cả để buộc Mỹ giảm giá bán hệ thống tên lửa phòng không Patriot PAC-3.
Bây giờ, chắc chắn là cũng với mục đích đó mà Ankara đang nói họ quan tâm đến S-400 của Nga. Thật khó xét đoán về các tính năng thật sự của HQ-9, chỉ biết rằng, một tiểu đoàn HQ-9 chỉ có thể bắn đồng thời 6 mục tiêu (so với 36 mục tiêu ở tiểu đoàn S-300PMU-2), còn độ cao tối thiểu tiêu diệt mục tiêu là 500m (so với 10m của S-300PMU-2). Xét theo những thông số quan trọng này, HQ-9 thua xa đối thủ Nga.
Hiện tại, Trung Quốc chỉ mới bán được một số lượng nhỏ HQ-9 cho Tukmenistan (chúng đã được phô diễn trong cuộc duyệt binh kỷ niệm 25 năm ngày độc lập cùng với một số lượng lớn vũ khí Trung Quốc khác) và có thể là cho cả Uzbekistan. Nhưng cần lưu ý rằng, cả hai nước này, nhất là Turkmenistan chịu ảnh hưởng lớn của Trung Quốc, nên việc mua bán tên lửa này cũng là dễ hiểu. Các nước có điều kiện chọn lựa vũ khí (không thuộc các nhóm nước chịu ảnh hưởng lớn và đồng minh của Trung Quốc hay có ngân sách quân sự lớn) rất hiếm khi mua các loại vũ khí Trung Quốc.
Tuy nhiên, trong khi Bắc Kinh sao chép S-300, Nga đã phát triển được hệ thống S-400 hoàn thiện hơn nhiều mà nhiều nước hiện nay đang muốn mua (việc xuất khẩu các hệ thống này bị hạn chế vì quân đội Nga có đơn đặt hàng nhà nước số lượng lớn cần phải thực hiện trước hết). Đang trong giai đoạn phát triển là hệ thống S-500 Prometei mà yêu cầu đặt ra cũng sẽ là hệ thống phòng thủ tên lửa hiệu quả.
Như vậy, không còn nghi ngờ gì nữa, nhất định Trung Quốc sẽ tìm cách sao chép S-400, nhưng việc này sẽ tốn rất nhiều thời gian, nên Nga có cơ hội bán S-400 cho đa số các nước muốn mua các hệ thống tên lửa phòng không này. Còn tới thời điểm Trung Quốc chế tạo được hệ thống sao chép trái phép S-400 thì Nga đã có hệ thống vũ khí thế hệ mới, cho phép Nga giữ được thị phần của mình trên thị trường vũ khí.
