Từ đầu năm đến nay, tàu chiến Mỹ đã 4 lần gặp nạn trên biển Thái Bình Dương. Tàu chiến USS John S. McCain va chạm với tàu chở dầu Alnic MC vào 21/8 được coi là tai nạn đường thủy chết chóc nhất tại vùng biển Singapore. Có đến 10 thủy thủ Mỹ được cho là đã chết sau, chỉ mới tìm thấy 2 xác người trên tàu.
Vụ va chạm xảy ra tại Eo Singapore, một trong những tuyến đường biển nhộn nhịp nhất thế giới, nơi các tàu đôi khi chỉ cách nhau 1,8km khi đi lại.
Một cuộc tìm kiếm với sự tham gia của 5 quốc gia, dẫn đầu là Singapore đã được triển khai tại khu vực rộng 5.524km vuông, nhưng tới giờ chỉ tìm thấy 2 thi thể, một số khác được cho là vẫn mắc kẹt bên trong con tàu, vốn đã được chuyển về căn cứ hải quân Changi.
Ảnh: ST
Dù một cuộc điều tra đã được tiến hành song vẫn còn nhiều câu hỏi được đặt ra quanh báo cáo của cơ quan quản lý hàng hải và cảng của Singapore (MPA). Theo đó, báo cáo của MPA cho hay, họ chỉ phát hiện được tàu chở dầu chứ không nhận ra sự hiện diện của tàu chiến Mỹ trước khi vụ va chạm xảy ra.
Thông báo này đã khiến sự chú ý được dồn vào hệ thống truyền tải thông tin tàu (VTIS) của MPA và làm dấy lên câu hỏi rằng tàu chiến và tàu thương mại được định hướng thế nào trên biển.
Vụ tai nạn trên, là vụ thứ 4 ở châu Á trong năm nay liên quan tới tàu chiến Mỹ, dẫn tới những thắc mắc về khả năng của hải quân Mỹ với tư cách là người bảo vệ khu vực. Vụ va chạm cũng khiến nhiều người bối rối khi cả Singapore và Malaysia đều cho rằng nó xảy ra ở lãnh hải của mình.
Dưới đây là những lý giải của các chuyên gia trên tờ StraitTimes.
Singapore theo dấu các tàu như thế nào?
Để giám sát hoạt động trên biển, MPA vận hành VTIS, hệ thống giúp giám sát các tàu bằng radar, và Hệ thống nhận diện tự động (AIS) các tàu bằng tín hiệu. Nếu các tàu quá gần nhau, cảnh báo sẽ được phát đi để các thủy thủ có thể áp dụng những biện pháp cần thiết để tránh va chạm.
Hệ thống VTIS của Singapore được coi là một trong những hệ thống hiện đại và tinh vi nhất.
Trong khi chưa rõ khu vực mà VTIS giám sát rộng tới mức nào, thì theo ông Albert Lee - cựu chỉ huy hải quân Singapore, cho hay, hệ thống này có khả năng bao phủ toàn bộ các vùng biển Singapore để đảm bảo định hướng an toàn và an ninh cho mọi con tàu.
Các nhà phân tích cho biết thêm, Hải quân và lực lượng cảnh sát tuần duyên Singapore cũng có hệ thống giám sát trên biển riêng, song hiện chưa rõ họ có phát hiện ra sự hiện diện của tàu John S.McCain hay không.
Vì sao VTIS không phát hiện được tàu chiến Mỹ?
Các chuyên gia quân sự cho rằng nhiều khả năng tàu chiến Mỹ không kích hoạt hệ thống AIS, như một thông lệ an ninh của các tàu chiến. Trong khi quy tắc quốc tế bắt buộc mọi tàu thương mại phải kích hoạt AIS thì điều này không áp dụng cho tàu chiến.
Nếu hệ thống AIS của tàu chiến Mỹ bị tắt, các thông tin chủ chốt như vị trí, nhận dạng, tốc độ và hướng đi của nó sẽ không hiện lên hệ thống của tàu chở dầu Alnic MC và MPA.
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là tàu chiến Mỹ không biết sự hiện diện của tàu chở hàng. Khi một tàu tắt hệ thống AIS, nó vẫn tiếp tục nhận được thông tin từ các tàu khác chuyển tới. Trong trường hợp này, MPA cho hay, họ vẫn phát hiện được tàu chở dầu và điều này đồng nghĩa rằng Alnic đã kích hoạt AIS của nó.
Một giả thuyết khác được đặt ra đó là John S.McCain là nạn nhân một cuộc tấn công mạng, vì thế hệ thống và bộ phận định hướng của nó bị ảnh hưởng. Một báo cáo của CNN cho rằng tàu chiến đã mất kiểm soát trước khi va chạm xảy ra.
Ông Ridzwan Rahmat, nhà phân tích quốc phòng và an ninh kỳ cựu của tạp chí Jane cho rằng có khả năng tàu chiến Mỹ phát đi tín hiệu nhiễu, ảnh hưởng tới độ chính xác của radar các tàu khác.
Liệu một tàu chiến có thể luôn hoạt động "tàng hình" không?
Hiện chưa rõ tàu chở dầu có phát hiện ra tàu chiến Mỹ John S.McCain không, song các chuyên hàng hải cho rằng một tàu chiến quân sự khó có thể tàng hình hoàn toàn trên biển, ngay cả khi nó tắt AIS và thực hiện các bước nhằm làm suy yếu hệ thống phát hiện tàu bằng radar và sonar của tàu khác.
Để phát hiện sự hiện diện của tàu hoặc vật thể khác, các trạm giám sát và tàu thường phát đi các nhịp sóng radio, vốn sẽ tạo ra phản hồi từ vật thể tới nguồn phát.
Để giấu mình trong khi vẫn giám sát được các tàu khác, tàu quân sự thường được thiết kế để làm giảm tiết diện radar (RCS), bộ phận được thiết kế để đo vật thể bằng radar.
Một cựu sĩ quan hải quân Singapore cho hay, với công nghệ tàng hình, bạn có thể thấy một tàu chiến đồ sộ chỉ bằng một thuyền nhỏ trên màn hình radar. Toàn bộ tàu chiến lớn đó di chuyển dưới lớp màn bí mật.
Tại sao khó trục vớt thi thể trong tàu?
Theo các chuyên gia, công việc này phải được thực hiện một cách khéo léo, đa phần chỉ có thể do những người được đào tạo thực hiện. Hơn nữa, việc này không thể thực hiện ngay sau một vụ va chạm.
Đó là vì, cần phải thực thi công tác kiểm soát hư hại trước để đảm bảo con tàu ổn định, Richard Tan, một cựu sĩ quan chỉ huy của đơn vị lặn hải quân thuộc hải quân Singapore cho hay.
