PGS. TS Bùi Hiền, tác giả công tŕnh nghiên cứu cải cách Tiếng Việt gây nhiều tranh căi. Có người không đồng t́nh với ư tưởng của ông Hiền và đă chê ông là rửng mỡ. Trước nhiều ư kiến trái chiều từ dư luận, PGS. TS Bùi Hiền cho biết......
Mới đây, cách viết cải tiến tiếng Việt mà PGS.TS. Bùi Hiền (nguyên Hiệu phó trường ĐHSP Ngoại ngữ Hà Nội) đề xuất trong cuốn sách vừa xuất bản gây nhiều tranh căi.
PGS.TS. Bùi Hiền cho rằng, trải qua gần một thế kỷ đến nay chữ quốc ngữ đă bộc lộ nhiều bất hợp lư, nên cần phải cải tiến để giản tiện, dễ nhớ, dễ sử dụng, tiết kiệm thời gian, vật tư. Theo đó, cách viết tiếng Việt: "giáo dục" phải viết là "záo zụk", "nhà nước" là "n'à nướk", "ngôn ngữ" là "qôn qữ"...
Sáng 25/11, PV VTC News đă phỏng vấn PGS.TS. Bùi Hiền xung quanh những đề xuất đang khiến dư luận xôn xao.
- Công tŕnh nghiên cứu cải cách tiếng Việt được ông bắt tay thực hiện từ khi nào, thưa ông?
Thực ra, vấn đề này không phải mới. Việc này được tôi bắt tay vào nghiên cứu từ hơn 30 năm về trước. Bây giờ tôi mới đưa ra được một nửa đề án. Tức là mới có một phần về phụ âm, c̣n nguyên âm tôi chưa đưa ra.
Về nghiên cứu của ḿnh, tôi mới chỉ đưa ra ở khuôn khổ là báo cáo khoa học trong giới ngôn ngữ học để tranh thủ lấy ư kiến từ các đồng nghiệp. Đây không phải là một cuộc trưng cầu dân ư v́ không phải là đề án của Bộ Giáo dục và Đào tạo hay của Nhà nước mà chỉ là ư kiến của một cá nhân.
- Khi bắt tay vào thực hiện công tŕnh nghiên cứu này, ông có lường trước được những khó khăn, thử thách không?
Trước khi báo cáo khoa học tôi cũng đă nhận được những phản ứng trái chiều cả từ dư luận và đồng nghiệp. Đa số họ thấy tiếng Việt như thế là tốt lắm rồi, cứ để yên nó như thế thôi, chẳng chết ai.
Ngay trong giới ngôn ngữ học, có nhiều người ủng hộ nhưng cũng có không ít người phản đối ư tưởng của tôi. Đôi khi cũng có những người c̣n đang đắn đo, suy nghĩ.
Ngoài ra, việc báo chí đưa nghiên cứu chưa hoàn thiện của tôi ra trước công luận hơi vội, khi tôi chưa có sự chuẩn bị kỹ, chưa đưa ra những bản chính thức mà chỉ mới có bản tóm tắt như vậy khiến người ta hiểu không hết nên phản ứng tiêu cực.
Tuy nhiên, khi bắt tay vào làm tôi lường trước hết được những khó khăn xảy ra. Tôi không giật ḿnh v́ chuyện này nhưng để làm cho nó tốt, không mất công, không gây ra xáo trộn trong suy nghĩ của cả xă hội th́ chưa nên đưa công tŕnh cải cách của tôi tôi ra xă hội.
Mặc dù có nhiều ư kiến trái chiều nhưng tôi sẽ làm việc này đến cùng. Tôi sẽ sớm đưa ra công luận khi đă hoàn thiện.
- Biết là sẽ gặp nhiều khó khăn, rào cản trong công tŕnh nghiên cứu này nhưng lư do tại sao khiến ông quyết tâm đeo đuổi đến cùng?
Trước hết là gạt bỏ những tập quán cũ đi mà nh́n vào hiện tại, tương lai th́ tính khả thi rất lớn. Không như người ta tưởng tượng là giáo dục lại toàn bộ đội ngũ, dạy học từ đầu cho tất cả. Chuyện đó là suy đoán thôi chứ không phải như thế.
Văn bản đầu tiên tôi công bố là trên Tạp chí Giáo dục Đại học cách đây khoảng 20 năm. Từ đó đến nay, năm nào Viện Khoa học Ngôn ngữ, các trường Đại học cũng đề cập vấn đề về Tiếng Việt và giữ ǵn sự trong sáng của tiếng Việt nhưng chưa tập trung. Người ta chưa có một đề án chuyên về tiếng Việt cho nên mỗi người nói một ư.
Phải thấy việc đó là cấp thiết, không thể kéo dài được nữa, nhất là sang đến thời kỳ công nghệ 4.0. Bây giờ tôi và các bạn làm việc hầu như không viết tay nữa mà toàn đánh máy. Như vậy, chuyện dùng máy tính để truyền đạt ư kiến, tiếng nói của Việt Nam cần phải gọn, ngắn và khoa học. Hiện nay, mấy bộ Vietkey của ḿnh vẫn c̣n dựa trên cái cũ nên c̣n nhiều phức tạp.
Trong khi đó, mỗi một giờ, mỗi một phút của chúng ta đều là tiền bạc, công sức, rất quư giá. Việc chúng ta dành quá nhiều thời gian để vật lộn với cách viết cũ th́ thật là tốn công. Tôi đă thử tính, mỗi văn bản nếu chúng ta áp dụng bằng chữ mới có thể tiết kiệm khoảng 8 đến hơn 8%. Có nghĩa là 100 giờ th́ tiết tiết kiệm được 8 giờ.
Bởi vậy, cải cách tiếng Việt hiện tại là vấn đề hết sức cấp thiết đối với công cuộc xây dựng đất nước của chúng ta về mặt văn hóa và giáo dục. Chưa kể việc giáo dục nếu được học chương tŕnh mới, chữ mới có thể tiết kiệm rất nhiều.
Ngoài ra, lỗi chính tả của chúng ta trong các văn bản hiện nay cũng tràn ngập. Bạn muốn biên tập cũng phải tra từ điển, phải làm rất nhiều việc và mất 8% nữa. Nếu áp dụng chữ mới, chúng ta sẽ không phải đi sửa chữa lại lỗi chính tả nữa.
- Có thể nhận thấy rằng, ông rất tâm huyết và quyết tâm thực hiện công tŕnh nghiên cứu cải tiến bảng chữ cái. Vậy ông suy nghĩ ǵ khi đọc những b́nh luận cho rằng công tŕnh nghiên cứu của ông là viển vông, không thực tế và xa vời?
Vừa rồi, dư luận không được chuẩn bị ǵ cả nên họ hoảng quá và họ phản ứng một cách hơi tiêu cực. Thật ra, việc làm của tôi rất tích cực và thời sự nhưng họ không hiểu được cho nên họ phản ứng tiêu cực. Như vậy nó không lợi cho công việc của khoa học, công việc của xă hội, của văn hóa.
Thậm chí, có người đọc được ư tưởng của tôi c̣n phê phán nặng nề hơn. Họ nói là sao thời buổi đang khó khăn thế này lại rửng mỡ đưa ra những tṛ đó.
Nhưng thực tế, nếu bạn đọc kỹ bản nghiên cứu của tôi th́ sẽ hiểu lư do cấp thiết v́ sao phải cải cách ngôn ngữ, đồng thời là làm thế nào để cải cách được nó.
Nhưng rất tiếc công tŕnh nghiên cứu của tôi vẫn chưa hoàn chỉnh để công bố trước dư luận.
Đến tháng 3/2018, tôi sẽ báo cáo nốt phần sau để cho các đồng nghiệp tham khảo, đóng góp ư kiến và góp ư. Tôi sẽ mời báo chí đến dự, nếu các bạn nghe và thấy rằng đó là vấn đề khả thi có thể đưa ra trước công luận để lấy ư kiến.
Xin cảm ơn ông!
