Điều ít biết về chiếc va li hạt nhân qua các đời Tổng Thống Mỹ

[Romano]

Trong các chuyến công du của TT Mỹ chúng ta thường thấy bên cạnh TT luôn có 1 sĩ quan xách theo chiếc va li hạt nhân. Từ lâu hình ảnh này đã trở nên quen thuộc qua nhiều đời TT Mỹ . Vụ việc khoe nút bấm hạt nhân mới đây của TT Trump lại khiến dư luận thêm 1 lần tò mò chú ý. Lần đầu tiên kể từ Chiến tranh Lạnh, người Mỹ đang lo lắng về khả năng của tổng thống trong việc quản lý kho vũ khí hạt nhân. Ngay trong tuần đầu năm 2018, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khoe trên Twitter rằng "Nút Hạt nhân" của ông "lớn hơn và mạnh hơn" so với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un.

Đối với một số người, đó là một lời nhắc nhở gợi nhớ lại cảnh cáo của ứng cử viên tổng thống đảng Dân chủ Hillary Clinton rằng "một người đàn ông mà bạn có thể mồi với tweet không phải là người mà chúng ta có thể tin cậy bằng vũ khí hạt nhân".

Kể từ thời Tổng thống John F. Kennedy, mỗi tổng thống Mỹ đều có một viên chức đi theo với cái gọi là "quả bóng hạt nhân", thực chất là một chiếc cặp có thể được sử dụng để khởi động cuộc tấn công hạt nhân (có biệt danh từ một kế hoạch chiến tranh hạt nhân gọi là "dropkick "). Nhiều người vẫn tưởng Tổng thống Mỹ có một nút phóng thần kỳ nằm trong chiếc vali vốn được gọi là “quả bóng hạt nhân”. Đây là vật bất ly thân của nhà lãnh đạo Mỹ, được chuyển giao ngay khi tuyên thệ nhậm chức. Dĩ nhiên tổng thống không phải tự tay cầm vali mà là phụ tá quân sự được tuyển chọn kỹ lưỡng, luôn theo sát tổng thống.

Đó là một quyết định lớn đặt ra trong tay của một người, và cho đến nay, không có tổng thống Mỹ nào đã từng sử dụng quả bóng hạt nhân.

Thật thú vị, vị tổng thống duy nhất trong lịch sử phê chuẩn cuộc tấn công hạt nhân-Harry S. Truman-đã không thực sự tham gia vào quyết định này. Mặc dù ông biết một cuộc tấn công đã được lên kế hoạch, các quan chức quân đội đã thực hiện nó một mình. Truman đã ở trên một con tàu khi quả bom đầu tiên ném xuống Hiroshima vào ngày 6 tháng 8 năm 1945. Ông Truman đã không nghe về vụ đánh bom thực tế cho đến 16 giờ sau đó, sau khi ông dành chút thời gian thư giãn trên boong với một ban nhạc.

Alex Wellerstein, giáo sư nghiên cứu khoa học và công nghệ của Viện Công nghệ Stevens, cho biết Truman có thể đã không biết về vụ đánh bom Nagasaki vào ngày 9 tháng 8. Wellerstein, người điều hành một blog về an ninh hạt nhân, nói: "Tôi không nghĩ có rất nhiều bằng chứng cho thấy ông ta đã nhận ra rằng họ đã có hai quả bom đã sẵn sàng để sử dụng nhanh như vậy. "Chắc chắn ông ta không có bất cứ một động thái nào về cuộc tấn công thứ hai này."

Tuy nhiên, điều đó đã sớm thay đổi. Một ngày sau vụ đánh bom Nagasaki, quân đội nói với Truman rằng họ có thể chuẩn bị một quả bom khác trong vòng một tuần. Đối mặt với vụ đánh bom thứ ba, Truman ngay lập tức khẳng định việc kiểm soát tình hình, tuyên bố rằng không thể sử dụng thêm bom mà không có sự chấp thuận của tổng thống. Ông cũng cắt giảm sự tiếp cận của quân đội với những vũ khí mới và đáng sợ này.

Vị tổng thống kế tiếp, Dwight D. Eisenhower, bắt đầu chuyển động theo hướng khác bằng cách mở rộng việc quân đội tiếp cận vũ khí hạt nhân. Nhưng ngay sau đó, Tổng thống Kennedy một lần nữa đã giảm sự tiếp cận này. Đó là điều mà chính quyền của ông Kennedy đã bắt đầu thực hiện trước cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba, nhưng sau đó coi trọng vấn đề hơn.



Đến cuối nhiệm kỳ của mình, Kennedy thường xuyên có một phụ tá đi kèm mang theo một phiên bản đầu của “quả bóng hạt nhân” có một danh sách số điện thoại để gọi và một loạt các kế hoạch tấn công để tổng thống chọn. Không rõ ràng khi công chúng phát hiện ra điều này, nhưng vào đầu năm 1965, The Baltimore Sun gọi nó là "quả bóng" với năng lực hạt nhân. Bài báo tương tự cũng mô tả cách người đàn ông mang “quả bóng hạt nhân” cho Tổng thống Kennedy, thậm chí theo cả đến bệnh viện sau khi tổng thống bị bắn chết.

Trong suốt Chiến tranh Lạnh, các tổng thống đã mang quả bóng hạt nhân đi theo họ trong trường hợp Liên Xô phát động tấn công bất ngờ. Bởi vì Mỹ chỉ có vài phút để phản hồi, có vẻ hợp lý khi Tổng thống đi quanh đó. Wellerstein nói rằng uống rượu quá mức và hành vi ngày càng thất thường của Tổng thống Nixon khi kết thúc nhiệm kỳ của ông là một ví dụ để chính quyền thẩm vấn khả năng của người chỉ huy trưởng trong việc điều khiển “quả bóng hạt nhân”.



Vào tháng 2 năm 2017, nhiều người sửng sốt khi một vị khách ở khu nghỉ mát Mar-a-Lago của Trump đã đăng một bức ảnh của mình trên Facebook đứng cạnh nhân viên mang theo chiếc vali cho phép tổng thống phóng vũ khí hạt nhân vào bất cứ lúc nào. Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết đây không phải là nguy hiểm vì thực tế là vào cuối tuần đó, Trump đã tổ chức buổi họp mặt ăn tối về mối đe dọa hạt nhân của Triều Tiên trên sân thượng ngoài trời của khu nghỉ mát.

Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ vừa có phiên điều trần lần đầu tiên trong 4 thập niên qua về quyền hạn của tổng thống trong việc sử dụng vũ khí hạt nhân. Theo Hiến pháp Mỹ, Quốc hội là cơ quan duy nhất có quyền tuyên bố chiến tranh, nhưng tổng thống với vai trò là Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang có toàn quyền bảo vệ đất nước, trong đó có việc phát lệnh tấn công hạt nhân đến bất cứ đâu mà không cần sự phê chuẩn của Quốc hội.

Đặc quyền này đang gây nhiều lo ngại cho giới lập pháp sau những căng thẳng về hạt nhân gần đây trên bán đảo Triều Tiên, nhất là khi Tổng thống Trump từng nhiều lần tuyên bố có thể hủy diệt Triều Tiên.