Chiều 8.1, bị cáo Đinh La Thăng, Trịnh Xuân Thanh và nhiều đồng phạm khác bị xét xử. Luật sư đề nghị cách ly các bị cáo trong vụ án Đinh La Thăng. Khi công tố viên đọc xong cáo trạng, bổ sung nội dung từng là đại biểu Quốc hội, bị cáo Đinh La Thăng bị đưa từ phòng xử án vào khu vực cách ly.
Tòa cũng áp dụng việc cách ly trong quá trình thẩm vấn với bị cáo Trịnh Xuân Thanh. Trước đó, cơ quan công tố đọc đính chính nội dung cáo trạng về việc bổ sung thông tin đình chỉ nhiệm vụ Đại biểu Quốc hội khóa 14 với ông Thăng và đính chính chức danh đại biểu Quốc hội của bị cáo Nguyễn Quốc Khánh (nguyên phó tổng giám đốc PVC).
Ông Đinh La Thăng tại tòa án
Bị cáo Vũ Đức Thuận (cựu tổng giám đốc PVC) bị tòa thẩm vấn đầu tiên. Theo cáo buộc của VKS, ông Thuận đã ký Hợp đồng EPC số 33 tại dự án Nhiệt điện Thái Bình 2 để PVC được nhận tạm ứng hơn 6,6 triệu USD và 1.300 tỷ đồng trái quy định. Ông cũng là người tham gia việc quyết định sử dụng hơn 1.111 tỷ đồng trong số này để tạm ứng sai mục đích, gây thiệt hại cho nhà nước trên 119 tỷ đồng.
Là tổng giám đốc PVC, ông Thuận còn cùng ông Thanh chỉ đạo Nguyễn Anh Minh và Lương Văn Hòa lập khống hồ sơ, rút 13 tỷ đồng từ Ban điều hành dự án Vũng Áng - Quảng Trạch để chia nhau sử dụng cá nhân. Ông Thuận được hưởng 800 triệu đồng...
Như bị cáo Thanh, ông Thuận bị truy tố về hai tội Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng và Tham ô tài sản, theo khoản 3 Điều 165 và khoản 4 Điều 278 Bộ luật Hình sự năm 1999. Quá trình điều tra, bị cáo được cơ quan điều tra đánh giá thành khẩn khai báo, từng có nhiều thành tích trong công tác.
Tại phiên tòa chiều nay, ông Thuận khai Hợp đồng EPC số 33 chưa đầy đủ vì chưa có hồ sơ đề xuất, chưa được duyệt phương án. "Vậy vì sao lại ký?", tòa chất vấn. Bị cáo trả lời: "Ký để tạo công ăn việc làm cho người lao động và Chủ tịch HĐQT cũng đã đồng ý; ngoài ra còn ký để có tiền trả nợ ngân hàng và các mục đích khác".
Ông Thuận còn thừa nhận PVC không đủ năng lực cũng như kinh nghiệm để thực hiện dự án lớn như Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2, song lúc đó tình hình tài chính PVC khó khăn nên vẫn cứ nhận.
Thẩm phán Trương Việt Toàn liên tục đặt câu hỏi với ông Thuận. Ông Thuận khai sau ngày khởi công dự án đã giao cho Phó tổng giám đốc ký công văn đề nghị chủ đầu tư là PVPower tạm ứng. Nhưng do PVPower chưa xin được tạm ứng vốn điều lệ nên chuyển đổi hợp đồng, chuyển chủ đầu tư về cho PVN. Hợp đồng 4194 được ký lại dựa trên hợp đồng 33 nhưng cũng vẫn chưa đủ điều kiện.
“Chưa đủ điều kiện nhưng cứ ký để có tiền đã đúng không?”, thẩm phán hỏi và bị cáo Thuận nói đúng.
Theo lời khai của bị cáo Thuận, khi có tiền tạm ứng về, PVC rất khó khăn về tài chính nên lấy luôn tiền tạm ứng để trả gốc, lãi nợ ngân hàng... "Bị cáo nghĩ sao về việc sử dụng tiền sai mục đích?", thẩm phán tiếp tục hỏi. Ông Thuận vẫn giải thích do áp lực trả nợ tiền vay ngân hàng, khó khăn về tài chính ở thời điểm đó và "mọi việc đều chịu sự chỉ đạo trực tiếp từ Trịnh Xuân Thanh".
Chủ tọa chất vấn cựu tổng giám đốc PVC: "Đến nay bị cáo nhận thức gì về hành vi của mình?". Ông Thuận đáp: "Sau khi làm việc với các cơ quan tố tụng, bị cáo nhận thức rõ hành vi của mình là sai".
Sau ông Thuận, tòa thẩm vấn bị cáo Nguyễn Ngọc Quý (cựu phó chủ tịch HĐQT PVC). Ông Quý phủ nhận mọi cáo buộc, nói "không biết, không được hỏi ý kiến" về những việc làm trái quy định tại PVC.
Khi thẩm phán Toàn hỏi "có cần tòa công bố lại lời khai của bị cáo tại cơ quan điều tra không?", ông Quý vẫn khẳng định "không biết".
Thẩm phán ngay sau đó đọc lời khai tại cơ quan điều tra và ông Quý đã thay đổi câu trả lời trước đó, thừa nhận "có ký duyệt chi tiền cho phương án tái cấu trúc".
Với nhiều câu hỏi của tòa, ông Quý đều phủ nhận có liên quan trách nhiệm hoặc nói "không nhớ". Khi ông Quý nói không biết PVC lấy tiền ở đâu để đầu tư cho công ty con, thẩm phán truy vấn: "Thực tế, nếu có một khoản tiền khổng lồ như vậy thì có thể nào không biết nguồn tiền ở đâu mà vẫn chi tiêu không?”. Ông Quý không trả lời.
Cựu kế toán trưởng PVC: Các anh chỉ đạo chi sai thì bị cáo phải thực hiện
Tiếp phần trả lời của ông Quý, bị cáo Phạm Tiến Đạt (kế toán trưởng PVC năm 2012-2013) khai rằng nhận nhiệm vụ vào giữa năm 2011 nên không biết việc ký hợp đồng EPC số 33. Sau này tiếp nhận, bị cáo thấy còn nhiều nội dung sơ sài.
"PVC thời điểm này bị mất cân bằng tài chính nghiêm trọng các nguồn nợ không biết trông vào đâu. Vì không còn cách nào khác nên khi có nguồn tiền tạm ứng về, PVC gần như chi hết vào trả nợ ngân hàng. Còn các khoản đầu tư tài chính, không có nguồn vốn góp mà các anh chỉ đạo thì bị cáo vẫn phải thực hiện", bị cáo Đạt khai.
Thẩm phán hỏi: "Ai chỉ đạo?", bị cáo Đạt nói: "theo Nghị quyết của HĐQT, anh Thanh là chủ tịch, anh Quý là phó…, còn lại bị cáo cũng không nhớ là ai nữa vì chức vụ thường xuyên thay đổi".
Theo trí nhớ của cựu kế toán trưởng này, PVC dùng tiền tạm ứng để trả nợ ngân hàng gần 800 tỷ, góp vốn gần 200 tỷ, số còn lại khoảng 100 tỷ đồng hỗ trợ vốn tự động cho các công trình… "Lúc chi tiền sai cứ nghĩ chỉ tạm chi rồi lại bù sau nhưng bây giờ thì đã thấy sai", bị cáo Đạt nói.
* Sai phạm gì khiến ông Đinh La Thăng vướng lao lý
Trả lời câu hỏi "tại sao biết hợp đồng 33 chưa đủ điều kiện mà vẫn ký tạm ứng?”, bị cáo Nguyễn Xuân Sơn (cựu phó tổng giám đốc PVN) khai thời điểm đó biết hợp đồng số 33 còn thiếu và sơ sài khi chỉ có 8 trang với 14 điều nhưng không nhận thức được là "không có khả năng thực hiện". Đến khi làm việc với cơ quan điều tra, ông Sơn mới ý thức được hợp đồng vi phạm pháp luật.
"Bị cáo cấp tiền mà biết hợp đồng không có điều khoản về tạm ứng, bị cáo có nghĩ gì không?", thẩm phán hỏi. Ông Sơn nói nhận được chỉ đạo của Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc chuyển tiền tạm ứng cho nhà thầu nên ký hai quyết định chuyển tiền thành bốn lần.
Khi ông Sơn việc chuyển tiền có sự chỉ đạo của Chủ tịch HĐQT Đinh La Thăng, chủ tọa ngắt lời hỏi: "Bị cáo nhận thấy mệnh lệnh của bị cáo Đinh La Thăng có vấn đề?”. Ông Sơn nói tin mọi việc không có gì trục trặc dù ngày chuyển đầu tiên đã bị ông Thăng mắng. "Anh ấy có tính cách mạnh mẽ", ông Sơn nói.
Ngày mai, tòa tiếp tục ngày làm việc thứ hai.
