Khu du lịch Ḥn Dấu - Hải Pḥng vừa xuất hiện bộ tượng 12 con giáp. Tuy nhiên với h́nh thù quái dị rất phản cảm khiến nhiều chuyên gia trong ngành mỹ thuật đă có ư kiến chia sẻ dưới gốc độ chuyên môn. Kể cả người dân cũng than phiền.
Hoạ sỹ Thành Chương cho rằng: "Từ cổ chí kim, các tác phẩm hội hoạ, tác phẩm điêu khắc, tác phẩm sắp đặt… có liên quan đến đề tài khoả thân hoặc phô bày các bộ phận nhạy cảm của con người đă được tạo tác rất nhiều, từ Đông sang Tây, từ Âu sang Á… Và tượng nhân sư là dạng tượng rất phổ biến ở nhiều nước trên thế giới.
Thậm chí, có nhiều nơi ở Việt Nam c̣n tôn thờ các biểu tượng sinh thực khí của người nam (linga) và người nữ (yoni) như người Chăm hoặc bài trí các h́nh tượng mang tính phối ngẫu giữa nam và nữ như ở nhà mồ của đồng bào thiểu số Tây Nguyên. Mặc dù họ tôn sùng các biểu tượng phồn thực một cách công khai nhưng không ai thấy phản cảm cả bởi nó được tạo tác thẩm mỹ và đặt trong môi trường văn hoá cụ thể.
Toàn cảnh bộ tượng 12 con giáp đặt tại khu du lịch Ḥn Dấu - Hải Pḥng đang gây tranh căi. Ảnh: TL.
Xem kỹ bộ tượng 12 con giáp ở Hải Pḥng tôi thấy bộ tượng này vô cùng phản cảm v́ tính nghệ thuật không có. Một tác phẩm nghệ thuật theo đề tài khoả thân mà không có tính nghệ thuật sẽ thành phản cảm, đó là điều đương nhiên. Các bộ phận sinh dục gắn ở tượng trở nên thô thiển, tục tĩu và phản cảm… Tôi cho rằng, bộ tượng này không những không có tính nghệ thuật mà c̣n là một thứ nhăng nhố, lai tạp, hổ lốn… Tóm lại là chả ra cái ǵ cả. Theo tôi là nên sớm dẹp bỏ bộ tượng này đi để sạch mắt người xem và trả lại cảnh quan ở đó đẹp một cách tự nhiên như nó vốn có.
Hoạ sỹ Vi Kiến Thành - Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lăm: "Tôi nghĩ bộ tượng này không những không có tính thẩm mỹ mà c̣n phản cảm. Có hai lí do để khẳng định điều đó.
Thứ nhất, về mặt nội dung, thông điệp của tác phẩm khi mang đến cho người xem ở đây không có. Ở một số nước trên thế giới, người ta tạc tượng nhân sư tức đầu người - ḿnh thú, c̣n ở đây th́ làm ngược lại kiểu đầu thú - ḿnh người. Người ta làm tượng nhân sư để hướng đến giá trị nhân văn.
Nghĩa là con thú có như thế nào đi chăng nữa người ta vẫn mong muốn chúng có suy nghĩ và t́nh cảm của con người bởi con người là tinh hoa nhất của vũ trụ dưới gốc độ nhân văn. C̣n ở đây không hiểu theo triết lư ǵ mà lại làm ngược lại. Xét về tư duy là rất tuỳ tiện. Chính v́ thế mà không có giá trị ǵ về mặt nhân văn cả.
Về mặt nghệ thuật cũng không có ǵ để bàn bởi nó là sản phẩm tuỳ tiện kiểu giao cho người thợ đục đá theo ư tưởng của người đặt hàng mà thôi. Cho nên dư luận lẫn truyền thông nói phản cảm và thiếu tính nhân văn cũng đúng thôi.
Cách đây mấy ngày tôi cũng vừa thảo một văn bản để tŕnh lănh đạo Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch kư liên quan đến chuyện đặt các tác phẩm tượng - biểu tượng ở những nơi công cộng. Văn bản chưa kư xong nên chưa thể ban hành. Tuy nhiên, dưới góc độ quản lư th́ tôi thấy cần phải có sự kiểm soát chặt chẽ hơn của các cơ quan chức năng đối với việc đặt tác tác phẩm tượng - biểu tượng ở những nơi công cộng.
Cụ thể, các Sở Văn hoá - Thể thao/ Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch cần phải kiểm soát việc đó. Nếu cá nhân/tổ chức làm tượng đặt trong nhà riêng th́ ai can thiệp nhưng nếu đặt ở những vị trí công cộng th́ chắc chắn phải chịu sự kiểm soát của cơ quan quản lư nhà nước. Kiểm soát ở đây là kiểm soát về mặt nội dung, nghệ thuật… để đảm bảo những tác phẩm được đặt ở vị trí đó ít nhất cũng phải mang giá trị nhân văn, phải mang lại mỹ cảm cho đời sống hoặc môi trường sống của con người chứ.
