Không biết từ bao giờ trong dân gian đă lưu truyền về Bà Chúa trấn yểm "xứ trầm hương". Chỉ biết rằng câu chuyện về Bà Chúa xứ trầm (nữ thần Thiên Y A Na) đem chôn 4 gốc kỳ nam trên 4 ngọn núi theo các hướng Đông, Tây, Nam, Bắc nhằm trấn yểm cho “xứ trầm hương” đến nay vẫn c̣n nan giải. Dân “đi địu” (phu trầm) mấy chục năm nay vẫn tin rằng có thật nên ngày đêm vẫn nuôi hy vọng sẽ có một ngày t́m thấy…
Vậy, thực hư câu chuyện trên như thế nào và có ai t́m thấy những gốc kỳ nam này chưa, chúng tôi đă gặp những cựu phu trầm và lên núi Hoàng Ngưu, huyện Diên Khánh (Khánh Ḥa), 1 trong 4 dăy núi được Bà Chúa xứ trầm trấn yểm, và cũng là nơi khởi nguồn về câu chuyện trên.
4 ngọn núi được Bà Chúa trấn yểm
Đến nay câu chuyện về Bà Chúa xứ trầm hương trấn yểm 4 gốc kỳ nam “khủng” được các phu trầm tin là có thật. Theo các phu trầm, 4 dăy núi đó là Hoàng Ngưu phía Đông, Ḥn Dữ (Diên Khánh) phía Tây, Đồng Ḅ (TP Nha Trang) phía Nam và Ḥn Bà (Ninh Ḥa) phía Bắc…
Dăy núi Hoàng Ngưu, nơi tương truyền có chôn gốc kỳ nam khủng.
Do đó, suốt mấy chục năm qua hàng ngàn phu trầm đă không quản ngại đường xa, vượt “rừng thiêng nước độc” lên 4 ngọn núi này ngày đêm “săn lùng”, đeo đuổi giấc mơ đổi đời vẫn chưa đến hồi kết thúc.
Một trong những dăy núi được dân "đi địu" thường xuyên lui tới là núi Hoàng Ngưu. Núi này cách trung tâm TP Nha Trang chừng 15km về phía Tây Bắc tựa như một dải lụa mềm uốn lượn vắt ngang chân trời và cũng là nơi khởi nguồn câu chuyện về những gốc kỳ nam.
Tương truyền rằng Thánh mẫu Thiên Y A Na sống với cha mẹ nuôi ở núi Đại An (c̣n gọi là núi Dưa), thuộc thôn Đại Điền Trung, xă Diên Điền (huyện Diên Khánh), sau này đắc đạo thường xuyên vân du khắp nơi để phổ độ chúng sinh.
Năm 1963, đại dịch hoành hành khắp nơi, nhân dân đói khổ. Bà Chúa mới từ núi Đại An bay sang núi Hoàng Ngưu, sau ba tiếng sấm nổ vang trời, một ḍng nước trắng xóa tuôn ra từ ḷng núi. Chuyện Bà ban nước thánh chữa bệnh thực hư thế nào không ai kiểm chứng, tuy nhiên tiếng đồn vang xa, người dân đến múc nước về chữa bệnh.
Ban đầu chỉ có người dân trong thành Diên Khánh đến cầu xin nước thiêng. Rồi sau đó nhiều dân ở quận khác trong và ngoài tỉnh cũng t́m tới gây chật đường chật sá. Chính quyền sở tại lúc này ra lệnh cấm không được nên sai lính canh đến giữ trật tự, thế nhưng đành bất lực v́ cho lính canh đường này th́ người dân lại t́m đường khác vào suối.
Về sau, tại đây để nhớ công đức của Bà, ở nơi hồ thấp nhất trong 3 hồ - nằm ở lưng chừng núi Hoàng Ngưu đă dựng lên ngôi chùa có thờ Bà Thiên Y A Na. Chùa gồm 2 phần Quan Âm Sơn Tự và Phổ Đà Sơn nhưng dân gian hay gọi với cái tên gắn liền với địa chỉ là chùa Suối Đổ (thuộc thôn Suối Đỗ, xă Diên Toàn, huyện Diên Khánh).
Chùa Suối Đổ nằm ở lưng chừng núi Hoàng Ngưu.
Trong cuốn “Xứ trầm hương” của nhà văn Quách Tấn có ghi chép lại tại Suối Đổ (trong địa phận làng Phước Trạch, vùng phía tây dăy núi Hoàng Ngưu), có một cây kỳ nam lớn đến bốn người ôm và dài cũng đến chín mười thước, nằm ngang qua suối, thường tỏa hương trầm ngan ngát. Đi ngoài xa thấy phảng phất mùi thơm nhưng lại gần th́ không thấy ǵ cả.
V́ những người “đi địu” tin rằng v́ trầm hương là của Bà Thiên Y A Na nên Bà cho ai th́ người ấy được. Do đó, dân đi t́m trầm, trước khi vào rừng, đều phải đến nơi thờ Bà cầu khấn để xin Bà ban phước gặp được trầm.
"Bà ở đây linh thiêng lắm nên nhiều người dân đến đây cầu xin rất nhiều để được ban phước lành và sức khỏe tốt. C̣n những người đến đây v́ mưu lợi cầu xin t́m trầm th́ Bà chẳng bao giờ cho ai lộc cả”, một người dân sống ở dưới chùa cho biết.
Những cuộc săn lùng chưa đến hồi kết
Anh Nguyễn Quang Sang (48 tuổi), nhà ở dưới chân núi thuộc thôn Suối Đổ, xă Diên Toàn cho biết, chuyện người dân đi t́m trầm kỳ ở núi Hoàng Ngưu, Suối Đổ là hoàn toàn có thật.
Bàn thờ Bà Chúa xứ trầm.
Trước đây vài chục năm về trước anh cũng từng theo các chú, các anh đi săn lùng kỳ nam theo lời đồn đại. Đoàn t́m trầm của anh gần 10 người đi từ ngày này qua tháng nọ, rồi kéo dài từ năm này sang năm khác lùng sục khắp nới không có cánh rừng và ngọn núi nào mà không t́m đến. Nhưng kết quả đều trở về tay không, chẳng t́m thấy kỳ nam.
“Dù đây là đất của Bà xứ trầm hương nhưng chẳng hề ai “ăn” được lộc hết. Tuy nhiên có một lần đoàn chúng tôi t́m thấy được cầy trầm lớn, có gốc đến khoảng 2 - 3 người ôm (không phải kỳ nam) chỉ lấy trầm pha ở phần ngọn, c̣n gốc vẫn chưa khai thác được. Tôi nhớ vị trí ngay chỗ ngă tư vách đá nằm ở đoạn giữa đường lên chùa hàng trăm mét, bên cạnh đó là một cây gạo lớn, nhưng giờ đây không c̣n nữa.
Dù chưa ai t́m thấy kỳ nam nhưng mấy chục năm nay dân "đi địu” vẫn không ngừng đến để t́m kiếm. Gần đây cũng có một tốp người tiếp tục lên đây săn kỳ nam. Nhóm này có mang theo cây bông màu trắng giống như h́nh con chuồn chuồn. Nghe nói bông này rất lợi hại, có thể “đón” được hướng gió đi từ trầm phát ra. Tuy nhiên tất cả những phu trầm đi t́m những năm gần đây đều chẳng t́m thấy được cả trầm lẫn kỳ”, anh Sang kể.
C̣n ông Lê Minh Hiệp (56 tuổi) cũng ở thôn Suối Đổ phân trần, có thể gốc kỳ nam Bà trấn yểm chỉ là lời đồn đại nhưng mùi hương kỳ nam thi thoảng quyện trong gió được rất nhiều người cảm nhận thấy.
Ông Hiệp cho biết ông đă từng ngửi mùi hương kỳ nam.
Cũng theo các cựu phu trầm, sở dĩ đến nay vẫn chưa có ai t́m được những khúc kỳ nam lớn bởi ḷng thành, tâm đức vẫn chưa toại ḷng Bà. Hơn nữa mục đích của Bà trấn yểm 4 gốc kỳ nam nhằm phổ độ chúng sinh, giúp người sống xung quanh, người đi rừng, làm rẫy không bị trúng độc. Bởi trầm và kỳ có tác dụng đuổi được khí tà độc, ô uế.
Trải qua bao bể dâu, câu chuyện trong dân gian về 4 gốc kỳ nam chôn ở 4 ngọn núi vẫn c̣n hư hư thực thực...
Và, sở dĩ chúng tôi tin vào câu chuyện này bởi cũng được nói đến trong “Xứ trầm hương” của thi sĩ Quách Tấn: Thời Pháp thuộc, từng có người t́m thấy cây kỳ nam của Bà: “Một viên chánh tổng t́m thấy cây kỳ, đem lễ vật đến cúng kính rồi lấy dây cột nơi gốc cây kéo dài ra cho đến chân núi để làm dấu, đoạn về nhà thuê người đem dây thừng đến khiêng. Khi trở lại, theo sợi dây để lên núi nhưng đến nơi th́ thấy mối dây cột ở nơi khác, c̣n cây kỳ biến đâu mất, t́m măi vẫn không thấy tăm hơi”.
Theo ông Châu Bá (60 tuổi), một cựu phu trầm quê ở xă Diên An (huyện Diên Khánh), ông cũng tin về chuyện này nên từng t́m đến Suối Đổ nuôi hy vọng “ăn” lộc Bà nhưng chưa được Bà ban cho. Với kinh nghiệm từng "đi địu" hơn 30 năm, ông Bá khẳng định chắc nịch chẳng bao giờ dân “đi địu” t́m được gốc kỳ nam “khủng” được Bà trấn yểm. Bởi nếu có đi chăng nữa th́ nó cũng nằm sâu dưới ḷng đất đá bất khả xâm phạm nên đừng t́m vô ích...
Ông Bá, một cựu phu trầm từng lên Suối Đổ để t́m trầm nhưng chẳng bao giờ t́m thấy.
Khánh Ḥa được mệnh danh là xứ sở của trầm hương, bởi ở vùng đất này có rất nhiều trầm hương thuộc loại tốt nhất trên thế giới. Theo các phu trầm hiện một kư kỳ nam có giá lên đến hàng chục tỷ đồng.
Cách phân biệt giữa trầm hương và kỳ nam: Trầm hương ít thơm, cứng, nặng, sắc nhạt, vị đắng; c̣n kỳ nam th́ mềm, nhẹ, có hơi dầu, thơm mát, vị gồm đủ cay, chua, ngọt, đắng. Khi đốt trầm hương th́ khói hết xoáy rồi sau mới tan, đốt kỳ nam th́ hơi khói lên thẳng mà dài…