Mới đây Edward Snowden đă tố chính quyền Nga tham nhũng. Anh có biết anh nói ǵ không? Đây là hành động khiến anh có thể bị trả về "nơi sản xuất" đó.
Dù bị trú ẩn ở Nga từ năm 2013 sau khi bị Mỹ truy nă v́ công bố tài liệu mật, “người tuưt c̣i” Edward Snowden vừa nói thẳng thừng chính phủ Nga tham nhũng, và đây là một b́nh luận khiến anh có thể bị Nga trao trả cho Mỹ, theo báo Guardian ngày 29.6.
Trong cuộc trả lời phỏng vấn của nhật báo Sddeutsche Zeitung (Đức), Snowden, 35 tuổi, nói: “Dân Nga là những người cảm thấy bị tước quyền. Họ không ngây thơ, hiểu đài truyền h́nh nhà nước không đáng tin và họ bất đồng với các chính sách của Tổng thống Vladimir Putin. Họ thông minh, hiếu khách và đây là một đất nước tươi đẹp. Chính phủ Nga mới là vấn đề, không phải dân Nga”.
Khi Snowden được hỏi liệu những b́nh luận này có khiến anh bị nguy hiểm v́ chọc tức ông Putin hay không, anh đáp “Chắc chắn có một nguy cơ. Có thể họ không quan tâm. V́ tôi không nói tiếng Nga. Và tôi là một cựu nhân viên CIA, nên họ sẽ dễ dàng tuyên bố các ư kiến chính trị của tôi là ư kiến của một điệp viên CIA ở Nga”.
Snowden hiểu rơ nguy cơ bị trao trả cho Mỹ xử tử h́nh
B́nh luận của Snowden có thể khiến Nga trao trả cho Mỹ, nếu Tổng thống Mỹ Donald Trump yêu cầu bắt giao Snowden cho Mỹ, khi ông có cuộc gặp thượng đỉnh đầu tiên gặp Tổng thống Putin ngày 16.7 tới tại thủ đô Helsinki (Phần Lan), theo Guardian.
Nhưng ông Putin cũng có thể cân nhắc giữ Snowden ở Nga, để đạt một giá trị tuyên truyền thay v́ tặng ông Trump một món quà dễ dàng.
Snowden từng là nhân viên hợp đồng của nhánh Hawaii của Cơ quan an ninh quốc gia Mỹ (NSA) và của Cục t́nh báo trung ương Mỹ (CIA) từ tháng 3.2012 đến tháng 5.2013 th́ bỏ trốn, sau khi anh “x́” cho báo giới khoảng 1,7 triệu tài liệu mật về hoạt động t́nh báo của NSA (ví dụ nghe lén chính phủ các nước đồng minh và công dân Mỹ).
Snowden nói anh cần bảo vệ quyền riêng tư và quyền tự do cơ bản, tố cáo t́nh báo Anh-Mỹ thực hiện các chương tŕnh theo dơi hàng trăm triệu người dân vô tội.
Snowden đă chạy trốn khỏi Mỹ, đến Hồng Kông ngày 20.5.2013. Sau thời gian trú ẩn, anh nhận pḥng khách sạn Mira ngày 1.6, đến ngày 10.6 th́ rời khỏi khách sạn này và 11 ngày sau đến Nga, hiện tị nạn ở Moscow.
Snowden bị chính Mỹ truy nă v́ 3 tội danh theo Luật chống gián điệp. Anh có thể bị thụ án 10 năm tù cho mỗi tội danh.
Tổng thống Trump từng gọi Snowden là "gián điệp" và "kẻ phản bội" đáng bị xử tử h́nh. Khi c̣n là Giám đốc CIA, Ngoại trưởng Mike Pompeo cũng nói Snowden phải chịu sự phán xét của toà án Mỹ và phán quyết thích hợp nhất nên là tử h́nh.
Theo Guardian, trong hai năm đầu sống ở Nga, Snowden từng bị chỉ trích không phê phán chính quyền Putin, nhưng anh dần nói thẳng thắn trong các cuộc bảo vệ nghề báo.
Trong khi đó, theo báo Independent, hồi năm 2017, ông Putin từng nói Snowden sai lầm v́ chuyện công bố hoạt động t́nh báo của NSA, nhưng anh không phải là kẻ phản quốc.
Từng là sĩ quan t́nh báo KGB của Liên Xô, ông Putin nói nếu như không thích công việc của ḿnh, Snowden nên nghỉ việc ở NSA, như ông từng thôi làm việc cho KGB, chứ không nên “x́” những bí mật quốc gia Mỹ.
Ông Putin cũng nói Snowden cứ việc tạm trú ở Nga đến năm 2020, qua năm sau có thể làm đơn nhập quốc tịch Nga.
Lănh đạo Nga cũng công nhận hệ thống giám sát công dân Mỹ của NSA là xâm phạm đời tư, đồng thời ca ngợi t́nh báo Nga hoạt động tuân thủ pháp luật. Ông chỉ trích việc Mỹ nghe lén các đồng minh như Đức là không chính đáng, làm mất ḷng tin và trên hết gây hại cho chính an ninh quốc gia Mỹ.
Guardian c̣n viết Nga là nơi trú ẩn duy nhất cho Snowden. Trung quốc từng không cho anh đến Hoa lục khi anh đang trốn ở Hồng Kông năm 2013. Nếu anh trốn được qua Nam Mỹ hoặc bất kỳ nơi nào khác của thế giới, Mỹ đều có thể dùng sức ép kinh tế hoặc cử điệp viên CIA đến khử anh.
Dù dân Đức ủng hộ Snowden nhưng chính phủ Đức cùng các nước châu Âu đều không cho anh trú ẩn, v́ sợ mất ḷng với Mỹ.
Snowden nói: “Tôi đă chấp nhận cả đời lănh lấy những hậu quả lớn, từ quyết định công bố những ǵ tôi biết được. Nhưng dù không v́ tôi, lẽ ra Đức nên bằng mọi cách thông qua bất kỳ luật nào để cho phép các người tố cáo trong tương lai t́m được bến cảng an toàn”.
Cựu nhân viên NSA c̣n nói nếu một người tuưt c̣i Nga t́m đến nữ Thủ tướng Đức Angela Merkel, th́ bà Merkel nên bảo vệ họ: “Nhưng nếu một người tuưt c̣i Mỹ t́m đến nhà bà Merkel th́ sao? Câu hỏi ấy đă không được trả lời”.
Anh tỏ ra thất vọng trước quan điểm công khai của bà Merkel về những người tuưt c̣i: “Chúng ta nói quá nhiều về Nga, sự thất vọng và những thách thức mà người dân phải đối mặt v́ những vấn đề của chính phủ của họ. Sẽ có nghĩa ǵ khi nói với thế giới rằng Nga là nơi duy nhất của thế giới để một người tuưt c̣i Mỹ được sống an toàn?”.
Khi được hỏi về Julian Assange, người công bố những tài liệu mật của Bộ Ngoại giao Mỹ qua Wikileaks và đang bị kẹt ở Sứ quán Ecuador tại Anh, Snowden đáp: “Tôi là một nhà cải cách. Anh ấy là một nhà cách mạng. Tôi không muốn thiêu rụi hệ thống, nếu tôi tin có thể cứu chữa được hệ thống”.
Dù Assange giúp tổ chức cho Snowden trốn từ Hồng Kông, hai người có quan điểm khác nhau, gồm nên công bố bao nhiêu tài liệu mật của Mỹ, với Snowden chủ trương chỉ nên giải mật một số tài liệu chọn lọc.